van e,en. uitnemende ljio^toigh^ic te,verfbhaf-
fen. O&dèr aft e, de hyzondege bandel.wyzen
die men in de verfcbillende Landschappen
van Vrankeryk in acht neemt, is ’er geen
die de zorgvuldigheden en voorzorgen eve-
•naaren die de. Invyoonders van Champagne
zedert omtrent vyftig jaren in ’ t werk ge-
ftelt. hebben. Hunne wyn was voormaals
reeds zeer fyn , en wierd :zeer hoog gevyaar-
deert; maar hy was n,iet. duurzaam, en kon
niet verre vervoert. worden. Maar zy zyn
door de handelvvys-, dje een ^langdurige ondervinding
hen geleert heeft , geflgagt om
hem, volgens hupne begeerte , een karfle^
kleur, o f die van het oog der patryzen te
geven, o f zuiver wit, o f volmaakt rood te
doen zyn , en hem tot dien; trap beften dig
te maken., dat h y , zonder iets van zyne aan-,
genaamheit te verliezen, zeveiv o f acht jaren
, en zelfs langer deze kleuren behoud.
Deze zelfde hand el wy zen , ,-naauwkeurirg te
Cuifll, te Pargnan, en in andeye.ftreken van:
het. Landfchap Laonnois in Picardyën in agt
genomen zy-nèeV brengen ’er- wynen vo o r t,
die door gehe el,.Vlaanderen byna zoo hoog als
de Champagne o f de Bourgogne wyn gefchat
yyorden. Éjndely-k , deze handelwyzen in
Bourgogne overgebracht zynde, doet van tyd.
tot tyd einige foorten van wynen die men
voormaalVniet kende, uit de';duifterheit te
voorichyn komen, en brengt hen in zwang*
Stapdplaatzen die bet voordeeligfte voor den
Wynjlok zyn.
De heuvels, zyn., zonder tegenfpraak, de
befte ftandplaats die men den Wynftok geven
kan; dit zyn, om dus te fpreken , als
zoo veel groote latwerken, in welke de le-
yendigheit van de terugkaatzing der zonneftralen,
met den inylopd der vrye lucht ver-
eenigt is, Het zyn de Wynftokken die op
deze plaatzen geplant zyn, die de keurigfte
Wynen verfchaften, vooral wanneer de grond
een. weinig mager, lig t, veel eerder droog
ais vochtig,en met kleine keifteenen en vuur-
fteenen vermengt is , die de zonneftralen op.
een verwonderenswaardige wyze te rug kaat-
zen_, eri die; de warmte yerfchaffen welke
zoo nodig is om het fap der druiven te vormen
, en geurig en fyn te maken. De werking
en mvlo.eijing der lucht dringt gemak-
kelyk tot in deze lugtige gronden door, en ver-
fpreiden en ontwinden ’er de fyne grondbeginfelen
der: groeijing beter in. De grondels
ayn .des te minder voordeelig voor den tWyn.-
ftok, hoe fterker èn kleiaardachftger zy zyn.
De Wynftokken, die in dit foort van gronden
voortkomen, verfchaifen niet anders als
een grove en wrange wyn.
Een ftandplaats die naar het Zuiden ge-
keert is* kan in ’t algemeen als de voordpe-
ligften befchouwt warden, fchoon de ondervinding
geleert heeft, dat in zekere Land-
fchappen, gelyk; langs: den berg van Rheims,
de W yngaarden die .inaar het' Noorden en
Ooften gekeert zyn , volmaakter 'Wynen
vóórtbrengen, als die gene die voor het Zui?
den blootgeftelt zyn ; waar uit men beflui-
ten kan, dat de plaatzing tegens het Zuiden
de eenigfte. oorzaak niet .i is , die aan den
Wyn zyne uitnemende haedauigheit ver-
fchaft, maar veel eerder de korl der aarde:
want iedere Wyngaart heeft een aardkorl
die bembyzonder eigen is; hieroimheeft men
in de Landen welke W yn vóórtbrengen ,
zekere ftreken waarvan den W yn hoger ge-
lchat word als die van andere. De voor-
deeligfte ftandplaats van een Wyngaard is,
die van een heuvel die eenigzins verheven,
en op den top rondachtig plat is , waar door
hy overal door de zon befche.nen word ,
en het water aan alle de zyden afvloeijen
kan ; want het overtollige water is altoos
ongunftig voor den Wynftok , en dit is de
reden waar om de regenachtige jaren nooit
goeden wyn vóórtbrengen. De heuvels die
een middelmatige verheventbeit hebben, en
voor de zoele winden blootgeftelt zyn , en
de-zonneftralen fchuins , en niét loodlynig-
ontvangen, brengen een krachtige , warme
en duurzame wyn voort.
Uit deze grondregelen v o lg t, dat de by-
zondere oorzaken van de uitmuntenheit van
den wyn, den aart van den grond , ên de
voordeelige ftandplaats van den Wynftok
is. By deeze oorzaken voegt zich den ftaat
van den dampkring. *De Noord - Oofte
wind is de fchadelykften voor den Wyn-
ftok , om dat hy vochtig is en koude regenvlagen
aanvoert: de gunftigfte voor hem
is den Noorden wind , om dat deze alles
verdryft wat hem nadeelig is , gelyk de wolken,
de regenvlagen, en de nevels die hem
doodelyk zyn. Men moet by deze gele-
gentheit aanmerken , dat in de jaren die
vruchtbaar in ooft zyn , de wyn van een
mindere hoedanigheit als in onvruchtbare
jaren is.
De
De Keuze die men van de Planten der Wyn*
ftokken doen moet.
Men kweekt de Wynftokken door fcheu-
ten o f gewortelde planten aan : men kan
hen mede geheel o f voor een gedeelte vernieuwen,
door middel van looten , en in-
. gelegde ranken. $
De ingelegde Ranken zyn de krachtigfte
takken van den Wynftok, die men.ter rechter
en linkerhand ter aarde buigt, en waar
van men een o f twee oogen met. aarde bedekt,
men laat hen dus zonder ’er iets af te
fnyden tot don fnoeityd ; het is uit deze
oogen dat de vezels uitfpruiten: men moet
geen takken in den grond leggen rals-die.-ge-
ne welkers hout drie jaren oud is. Wanneer
het in gelegde deel wortelen gefcho ten heeft,
zoo fnyd men ’er in den. fnoeityd drie of
vier loten van af 1 men fnyd hen onder de
wortelen, en men verplant deze nieuwe
Wynftokken waar men wil.
De Loten komen van de befte fcheuten
..der Wynftokken voort : men doet deze fcheuten
door een mandje met aarde gaan, o fb y
.gebrek van dit door een klomp aarde, waar
in men een gat maakt om de fcheut door te
fteken : men plaatft de aardklomp aan den
voet van den Wynftok; en wanneer de fcheut
dus wortel .gefchoten. heeft ,■ zoo ..verplant
men hem met den aardklomp. Men'plant
deze Loten drie o f vier voeten van elkail-
deren: deze jonge planten geven ten einde
van twee jaren vruchten , en hier om zyn
zy hoger als de andere te fchatten; men bedient
’er zich van om de Wyngaarden van
nieuwe Wynftokken te voorzien* Het voor-
.deeï van deze handelwys beftaat hier in ,
dat men de -plant met -de aarde die haar omringt
verplant., Men moet planten verkiezen.
ftie in een grond van den zelfden aart
gégroeit zyn, dat is te zeggen , die in dezelve
iuchtftreek , en in dezelve ftandplaats
.voortgekomen zyn, als die waar in men haar
verplap-ten wil. Men -moet .de planten van
een Wynftok verkiezen die ten hoogften
niet, meer als.zevep o f acht; jaren;-oud is ;
want zoo hy ouder, i s , zoo zal hy alleen
zwakke en kwynende fchêuïen vóórtbrengen:
in ’ c algemeen zyn de .plan ten Van de
Wynftokken, die zwarte en krachtige druiven
vóórtbrengen, die rgene die het befte
. flagen.
-Onder de fobrten van Wynftokken , «die
het befte voor de Wyngaarden gefchikt zyn,
telt men de zwarte Mprillon, die in Bourgogne
Pineaü, en te Örleans Auvernas ge-
noemt word, om dat hy uit Auvergne oor-
.fpronkelyk is. De druiven van dit foort van
Wynftok zyn zo e t , fuikerachtig en goed
om te eeten : hy koomt zeer wel in allerlei
foorten van groiiden voort; zyn hout is
in, de fneden veel roöder als eenig ander. De
• befte zyn die gene die kort zyn, en welkers
.knopen niet' verder als drie vingers breedte
van elk-anderen verwydert zyn : zyne vruchten
zyn in een gedrongen, en ?yne bladeren
veel ronder als die van de andere van het
.zelfde foort. ;; - - .
Men heeft een foprt van Morillon die men
.RinfèPineaü'nö^mi^ deze geeft w einig vruchten’,
en zyne ,druifn;oiïcn zyn niet gefloten;
-maar derzelver wyn is krachtig, en zelfs be-
.ter als die van hpt; vorige foort ( van Morillon.
De RinlTe Pineauhéeft een langer, veel
-dikker, veel.mergachtiger en buigzamer hout
als den eerften,..zyne knopen-zyn teh min-
ften vier vingers breedte van elkanderen ver-
.wydert, zyn fchors is uitwendig. zeer roo§,
.en zyne bladeren zyn in drie deelen o f by
wyzè van een Ganzen poot ingefneden.
De Morilfon o f Molenaar die dus genoemt
word, om dat zyne bladeren wit en meei-
. achtig zyn , geeft goede w yn, en brengt veel
vruchten.voort; en om deze reden heeft men
hem zedert eenige jaren zeer fterk in de
• Wyngaarden aangekweekt die in den omtrek
van Parys leggen , met veronachtzaming van
-den Pineau, welke minder draagt, maar
wiens wyn veel beter i s , en hoger gefchat
word.
De Bourguignon o f Trejjeau brengt een
•zwarte en vry groote druif voort , die beter
is om ’er wyn van te perflen als om te
eêten: hy brengt een groot getal van groote
druiftroffen voort.
De Samno-ireau geeft-een zwarte 'druif,
die uitnemende om te eeten en om wyn te
.perflen is:, de Druiven van deze Wynftok
zyn een weinig langwerpig; en plat ge-
. drukt, : r - ! • ’
De Frofnenteau heeft .een uitmuntende druif
fd.i-ie alo.mme jh-Champagne ibekent is .5 hare
kl.eur fs graanw rood!,-de ti;oflen zyn vry
• groot, d'é, druiven dicht in een gedrukt, der-
. zei ver buit., hart, .en haar; fap uitmunt-ent.
Het is aan deze Druif , dat db Wyn van
■ Sillery rzyne verdienften en roem verfchul-
d i l g t ' i s - . n - ' . ' f : : '")■ >
De)VWynftokken' die ..gefchikt '-zyn , om
Tt t t t 2 .. ' langs