en-Pannerden. Indien Aardt het onde Arenatium of Arenacum is, be-
hoorde het tot de Romeinsche vestingen, die in den oorlog van 71, op
last van Claudius Civilis, door de Batavieren werdeu aangevallen.
A a r lan d e rv e en , gem. in Z. H o ll., ingesloten door de gem. te r Aar,
Nieuwkoop, Bodegraven, Alpben en Oudshoorn, 2264 bund. beslaande en
bewoond in 1822 door 2247, in 1840 door 2736 en in 1870 door 2828
inw. Bij de telling van 1860 vond men 1851 N. Herv., 1 'Waalsch Herv.,
25 R em., 28 Chr. G e r., 16 Ev. L u th ., 1 Herst. L u th ., 697 R. K a th .,
91 Isr. en 32 ongenoemden. De grond bestaat grootendeels nit kleiland
en deels nit veen, waardoor landbonw en veeteelt, met eenige fabrieken,
vooral steenbakkerijen, de hoofdbronnen van bestaan uitmaken. De landen
behooren meerendeels tot den Noord-en-Zuideinderpolder, den Kortsteker-
polder, den Conpépolder, de Aarlanderveensche-Droogmakerij en den
Zeven-Ambachtspolder. De Rijn maakt de zuidergrens nit, de Nieuwe-
Vaart doorsnijdt het westen, de Áarlanderveensche-Vaart het midden der
gem. Behalve het d. Aarlanderveen, bevat de gem. de schoone uitge-
strekte Aarlanderveensche-Rijnbuurt, eerstgenoemde plaats in 1840 met
250, de tweede met 331 hnizen.
Het d. Aarlanderveen is in de lengte gebouwd, van het noordw. naar
het zuidoosten, in eene nitgestrektheid van i nnr. De Herv. kerk staat in
het midden, de R. K. in het noordwesten. In den oorlog van 1672 on-
derscheidden de boeren van Aarlanderveen ,zich door eene ferme hou-
ding tegenover de Franschen.
A a r lan d e rv e en sch e -R ijn b u u r t, uitgestrekte bnnrt langs den Rijn
in de gem. Aarlanderveen, met ruim 1500 inw. Zij vormt voor het da-
gelijksch verkeer een gedeelte van het vlek Alphen.
Aa r le , dorp in de N. Brab. gem. Aarle-Rixtel, 9 n. ten noordw. van
Helmond. Het had in 1840 701, en in 1860 755 inw. Het bloeit door
landbouw, het aanfokken van ganzen en hoenders en eenige fabrieken,
waaronder eene beroemde klokgieterij. De tegenw. R. Kath. kerk dag-
teekent van 1846, de Herv. van 1848.
A a r le , buurt in de N. Brab. gem. en i u. westwaarts van Best, fraai
in ’t geboomte, in 1840 met 343, in 1860 met 357 inw.
A a r le -R ix te l, gem. in ’t Peelland der prov. Noord-Brab. Zij wordt
bepaald door de gem. Beek-en-Donk, Gemert, Bakel-en-Milheeze, Helmond,
Stiphout en Lieshout, is 1454 bund. groot, en heeft voor ’t grootste
deel een zandigen bodem. In ’t oosten, langs de Aa, lígt echter klei. In
1822 had zij 1133, in 1840 1303 en in 1870 1509 inw. Landbouw, vee-
en vogelteelt en eenige fabrieken geven den ingezetenen het noodige. De
gem. bevat het d. Aarle, waar men in 1860 144 h. telde, de buurten
Kouwenberg met 43, Strijp met 30, Heikant met 23, Broekkant met 20,
Rixtel met 16, Overbrug met 16, en ’t geh. Koppel met 10 huizen.
A a r tsw ou d , d. in de N. Holl. gem. en f u. ten N. van Hoogwoud,
in 1840 met 161, in 1860 met 240 inw. De Herv. kerk is een ruim,
groot geb., met een zwaren, dikken toren.
A a s d o m , of Aasdom-in-’t. Yeen, gedeelte der Utr. gem. Abcoude-
Proostdij-en-Aasdom.
Aa st, geh. in de Limb. gem. en l i u. N. van Grubbenvorst, aan de Maas.
A a ste rb e rg , geh. in de Limb. gem. Echt.
An-gong, geh. i u. Z .W . van ’t Friesche dorp Tj.erkwerd.
A b b e g a , d. in de Friesche gem. Wymbritseradeel, in 1840 met 227,
in 1870 met 242 inw. In eerstgenoemd ja a r waren deze verdeeld, 113 in
’t dorp en 114 in de onderhoorige geh. Abbegaster-Ketting, Abbegaster-
Rijge, Oosterburen en de Morrha.
A b b e g a ste r -K e ttin g , geh. bij ’t dorp Abbega.
A b b e g a s te r -R ijg e , geh. bij ’t dorp Abbega.
A b b ek e rk , d. in de Noord-Holl. gem. Abbekerk-en-Lambertschagen,
aan den Zeedijk, ruim l i u. zuidwest van Medemblik. In den graf. tijd maakte
Abbekerk met Twisk, Midwoud en het oostelijk deel van Lambertschagen,
een stede uit. In 1840 telde men er 422, in 1860 460 inw.
A b b ek e rk -en -L am b e r tsch a g en , gem. in Noord-Holl., in ’t noor-
den palende aan de Zuiderzee en verder ingesloten door Hoogwoud, Op-
meer, Sybekarspel en Twisk. Zij is 782 bund. groot, alies voortreffelijk
kleiland, en bestaat uit het d. Abbekerk, de oosterhelft van Lambertschagen,
het zuiderdeel van de Weere, het geh. Coppershom en de wester
helft van den drooggem. Bennemeer. In Í822 waren er 633, in 1840 779
en in 1870 821 inw. In 1860 onderscheidde men de bevolking in 546
Herv., 8 Chr. Afg., SIDoopsgez., 1 Ev. Luth. en 232 R. Eath. Landbouw
en veeteelt maken er de bronnen van welvaart uit.
A b b ek in d e r en , geh. in de Z. Bevelandsche gemeente Kloetinge.
A b b en b r o ek , gem. in Zuii-Holland, op het eil. Voorne, door de
Bemisse van Geervliet gescheiden, en verder omringd door Heenvliet,
Nieuwenhoorn, Oudenhoorn en Zuidland. Zij is groot 940 bund. en bestaat
uit vruchtbare kleilanden, die deels de polders het Oudeland, het
Nieuweland en het Oude-Nieuweland uitmaken, en deels tot de pold. de Oude-
Kade, de Nicuwe-Kade, den-Zuidlandschen-polder en den Nieuwenhoom-
schen-polder behooren. Landbouw en veeteelt zijn er de hoofdbronnen van
welvaart. In 1822 had de gem. 564, in 1840 644 en in 1870 677 inw.
Ten jare 1860 onderscheidde men hen in 611 Herv. en 4 R. Kath.
Het dorp Abbenbroek. 2 i u. zuidoost van Brielle, ligt aan de Bernisse,
is in het vierkant gebouwd, en heeft een fraai rechthuis en eene Herv.
kerk. In het begin der 13de eeuw werd dit dorp door Graaf Floris IV
aan een edelman in leen gegeven, die zich naar dit dorp noemde. .
A b b en e s, aanzienlijke buurtschap in de gem. Haarlemmermeer, waarin
het vótír de droogmaling een onbewoond eiland vormde. Het ligt daardoor
zeer hoog en wordt door de hoofdvaart doorsneden. In 1867 is tot den
bouw eeher Herv. kerk besloten. V<5ór de oprichting der gem. Haarlemmermeer
behoorde het tot Alkemade.