menie (te Krommenie en Krommeniedijk), I-Ieomskerk, Jisp, Koog-aan-de-
Zaan, Oostzaan, Uitgeest (te Uitgeest en Marken-binnen), Westzaan,
Wormer (te Wormer en Knollendam), Wormerveer, Wijk-aan-Zee, Zaan-
dam, Zaandijk.
In bet geheel telde Noord-Holland in 1874 544 lagere scholen, t. w.
802 voor gewoon lager en 242 voor meer uitgebreid onderwijs. Van deze
scholen waren 333 openbare en 211 bijzondere. Te Haarlem en Amsterdam
zijn kweekscholen voor onderwijzers en voor onderwijzeressen.
Voor middelbaar onderwijs beeft deze prov. boogere burgerscholen te
Alkmaar, Amsterdam, Enkbuizen, Haarlem (2), Hoorn en Zaandam; 2
bijzondere hoogere bnrgerscholen, 1 handelschool te Amsterdam, 1
tninbouwscbool, 1 kweekschool voor de zeevaart, 4 zeevaartkundige
scholen, 1 instituut voor blinden, 1 school voor doofstommen, 1 burger-
dagschool, 5 burgeravondscbolen, 2 boogere burgerscholen voor meisjes,
4 industriescholen, verschillende teekenscholeD, zangscholen, gymnastie-
en zwemscholen.
Latijnsche scholen en gymnasia bestaan te Alkmaar, Amsterdam en
Haarlem; terwijl aan de hoogere burgerscholen te Enkhuizen, Hoorn en
Zaandam gelegenheid wordt gegeven tot het aanleeren van oude talen.
Te Amsterdam is een atheneum illustre.
Naar de Eerste Karner der Staten-Generaal vaardigt Noord-Holland G
leden af. Voor de verkiezingen van leden voor de Tweede Kamer vormt
de Hoofdstad des Rijks het kiesdistr. Amsterdam; 48 gem. maken het
kiesdistr. Hoorn, 38 het kiesdistr. Alkmaar, 25 het kiesdistr. Haarlem,
uit. Van de overige gem. behooren 13 tot het distr. Amersfoort, 9
to t het kiesdistr. Haarlemmermeer.
Voor de verkiezingen van Prov.-Staten is Noord-Holland in 12 hoofd-
districten gesplitst : t. w. de Helder, Schagen, Alkmaar, Zaandam, Enkhuizen,
Hoorn, Purmerende, Edam, Nieuwer-Amstel, Amsterdam, Weesp
en Haarlem. —■ Van deze benoemt Amsterdam 34, Haarlem 6, Schagen,
Zaandam en Enkhuizen elk 4, de Helder, Alkmaar, Hoorn en Purmerende
elk 3, Edam, Nieuwer-Amstel en Weesp elk 2 leden.
Voor de rechterlijke macht bevat Noord-Holland 4 arr. : Amsterdam,
Alkmaar, Hoorn en Haarlem.
N o o rd -H o llan d sch -K an a a l, of Gro o t-N o o rd -H o llan d seh -K a -
n a a l, kanaal in Noord-Holland, dat in de Volewijk tegenover Amsterdam
een begin neemt, längs Buiksloot, Purmerende, de Beemster, den
Schermeer, Alkmaar en Schoorldam naar de Helder loopt en daar door
sluizen met de zee verbonden is. Het is 78,500 meter of 14 uren lang,
heeft aan de oppervlakte 40 en op den bodem 10 el breedte en eene
diepte van 6 to t 7 meter. Het kanaal is van 1819 tot 1824 aangelegd,
doch heeft later nog menigvuldige verbeteringen ondergaan, als het af-
snijden van bochten bij Upendam en Koedijk, benevens het aanleggen
van eene tweede sluis in de Volewijk : Willem III.
Noord-Hollandsche-Staatsspoorweg, lijn der Staatsspoorwegen
in N.-Holl., reikende van de Helder over Schagen, Alkmaar, Uitgeest en
Zaandam naar Amsterdam, ongeveer 82 kilometer lang en sedert I860
aangelegd of in aanleg. De weg werd in Nov. 1869 voltooid tot
Zaandam, doch, ofschoon van het overige (Zaandam—Amsterdam) het
grootste deel reeds ver is gevorderd, zullen de werken in het open
havenfront te Amsterdam nog maanden vorderen.
Noordhoek, b. in de N.-Brab. gem. Standdaarbuiten, in 1840 met
266 inw.
N o o r d h o r n , fraai d. in de Gron. gem. Zuidhorn, in 1870 met 675
inw. E r zijn kerken voor de Herv. en Doopsgez. Oudtijds stond er een
klooster der Regulieren en de burg Nansum. In 1417 viel te Noordhorn
een gevecht voor tusschen de Schieringers en Vetkoopers. In 1498 liet
Nittert Fox het dorp aan kolen leggen. Den 30 September 1581
leverde Verdugo hier den Staatschen een veldslag, waarin de Spanjaarden
zegevierden.
N o o r d i jk , b. in de Geld. gem. Neede, in 1840 met 821, in 1872
met 793 inw.
Noordink, b. in de Geld. gem. Hengelo, in 1840 met 606, in
1872 met 609 inw.
Noord-Kethelpolder, pold. in de Z.-Holl. gem. Kethel, 60 bnnd.
groot. In 1840 beliep de bev. 156 zielen.
Noordkwartier, het noordel. deel van het voorm. markgraafschap
Bergen-op-Zoom. Oudtijds omvatte het, behalve de dorpen Standdaarbuiten
en Fijnaart, ook het steedje Zevenbergen en den pold. de Rui-
genhil. Door de afscheiding van Zevenbergen en den Ruigenhil in
1584 bleven alleen de beide eerstgen. dorpen dit kwartier uitmaken.
Noordland, heerl. in de Z.-Holl. gem. Geervliet, te r grootte van
33 bund., de polders Nieuw-Noordland en Oudland omvattende.
N o o r d l a n d , pold. in de Zeeuwsche gem. Heinkenszand, groot 47 bund.
Noordland, pold. van 192 bund, in de Z.-Holl. gem. ’s Gravesande.
Noordland, pold. in de Z.-Holl. gem. Oude-Tonge, 192 bund, groot.
Noordlaren, d. in de Gron. gem. Haren, aan de westzrjde van het
Zuidlaardermeer. Het telde in 1840 378, in 1870 509 inw. De Herv.
kerk heeft een zwaren toren. Op körten afstand van den korenmolen
ligt te midden van den esch een hunebed. In 1400 legerden hier de
Utrechtschen, die de sehans Blankeweer bij de Pu n t aanlegden. In 1516
werden de ingezetenen deerlijk gekweld door eene Geldersche krijgsbende.
Noordmeer, voorn. meer in N.-Holl., deels in de gem. Broek-in-
Waterland, deels in de gem. Landsmeer. Het is in 1864 en 1865
drooggemaakt en nu een polder van 115 bund.
Noordmeer, of Noord-Meer, b. in de Overijsselsche gem. de Ham,
in 1840 met 177, in 1870 met 487 inw.