Zuidhom, rijkskiesdistr. voor het afvaardigen van leden naar de
Tweede Kamer. Het bevat, volgens de wet van 6 Mei 1869,
een deel der prov. Groningen en een klein deel van Drenthe,
of de 18 gem.: Zuidhom, Leek, Oldekerk, Aduard, Ezinge, Oldehove,
Baflo, Benrum, Kloosterburen, Leens, Ulrum, Hoogkork, Adorp, Winsum,
Boden, Eelde, Peize, Norg. Het telde in 1869 45,015 inw. en 1485 kies-
gerechtigden.
Zuidhom, prov. kiesdistr. in Groningen, bevattende de 9 gem.:
Zuidhom, Grijpskerk, Oldehove, Ezinge, Aduard, de Leek, Marum, Groo-
tegast, Oldekerk.
Zuidhorn, derde kanton van het arr. Groningen, bevattende de 10
gem.: Aduard, Ezinge, Grootegast, Grijpskerk, Hoogkerk, Leek, Harum,
Oldehove, Oldekerk, Zuidhorn.
Zuidhom, kerk. ring der klasse Groningen van de Herv. Kerk. Zij
bevat de 15 gem.: Zuidhorn, Aduard, Ezinge, Feerwerd, Garnwerd-en-
Oostum, Grijpskerk, den Ham-en-Fransum, Hoog-en-Leegkerk, Niehove,
Niezijl, Noordhorn, Oldehove, Saaksum, Yisvliet-en-Pieterzijl, Wierum-en-
Dorkwert.
Zuidhom, gem. in Gron., ingesloten door de gemeenten Oldehove,
Aduard, de Leek, Oldekerk en Grijpskerk. Zij heeft eene oppervlakte,
die, 2333 hund. groot, meest door klei, doch deels ook door diluvisch
zand is gevormd. Het vermelde zand ligt te midden van de klei, is
hooger dan het overige der gem., heeft eene strekking van het zuiden
naar het noorden en draagt op hare uiteinden de beide d. Zuidhorn en
Noordhorn. In 1811 had deze gem. 1335, in 1822 1564, in .1840 2003,
in 1876 2745 inw., in laatstgenoemd jaa r onderscheiden in 2317 Ned.-
Herv., 1 W.-Herv., 182 Chr.-Geref., 138 Doopsg., 93 B.-Kath. en 14 Isr.
Zij bestaan van landbouw, van handel in veld- en stalproducten, enz. Be-
halve de d. Zuidhorn en Noordhorn, bevat.de gem. een deel van het d.
Enumatil, de b. Oxwert of Okswerd, benevens de geh. de Bril, Diepswal,
Noorderburen, Noordhorner-Tolhuis, Snakkerburen en Zuiderburen.
Het d. Zuidhorn heeft eene schoone ligging te midden van hooge en
lagere akkers en geboomte. Het bevatte in 1870 727 inw., binnen de
kom. Men vindt er een merkwaardig kerkgebouw der Hervormden, eene
Chr.-Geref. kerk en het in Ju n i 1866 voor het verkeer geopende stations-
gebouw van den staatsspoorweg. De uit eene gracht opgetrokken oude
bürg Hanckema, die het d. tot dusverre versiert, is in Februari 1877
verkocht om afgebroken te worden. In 1498 werd dit d., door den
moedwil van den Sakser Nittert F o x afgebrand.
Zuidhom, geb. onder het d. Elsloo in de Friesche gem. Oost-Stel-
lingwerf, in 1840 met 14 inw.
Zuidkade, of Zuid-G-ouwe-Eade, b. in de Z.-Holl. gem. Wad-
dinxveen, in 1840 met 363 inw.
Zuidkerke, voorm. d. op het Zeeuwsche eil. Schouwen, doof den
watervloed van 1534 overstelpt. Het werd ook Nieuw-Zuidkerke genoemd,
daar een vroeger Zuidkerke door het water was verwoest. D it laatste
leefde sedert in de herinnering als Oud-Zuidkerke voort.
Z u id k e rk ep o ld e r , pold. van ruim 8 buud. in de Zeeuwsche gem. Groede.
Zuid.laarderm.eer, meer in Gron. en Drenthe, rnim 2 nur in omtrek.
In het westen, waar de d. Noordlaren en Zuidlaren liggen, bestaat de
kust uit zand, naar het oosten uit laag veen. De Hunse loopt door
dit meer.
Z u id la a rd e rv a a r t, vaart in het noorden van Drenthe, loopende van
de Oostermoersche-vaart naar het dorp Zuidlaren. Het is in 1835 gegraven.
Zuidlaarderveeu, b. in de Drenthsche gem. Zuidlaren, in 1811
met 257, in 1840 met 231, in 1870 met 251 inw.
Zuidland, gem. op het Z.-Holl. eil. Voorae-en-Putten, in het zuiden
door het Haringvliet bespoeld, in het zuidwesten door het Spui van den
Hoekschewaard gescheiden en overigens bepaald door de gem. Geervliet,
Abbenbroek en Oudenhoorn. Zij beslaat 1944 bund. en is door zeeklei
gevormd. In 1811 had zg 1022, in 1822 1118, in 1840 1390, in 1876
1723 inw. Bij de telling voor 1870 onderscheidde men er: 1530 Ned.-
Herv., 3 B.-Kath. en 15 Isr. Zij bestaan meest van den landbouw,
veeteelt en zuirelbereiding. De gem. bevat het d. Zuidland en de b.
Velgersdijk. De oudtijds afzonderlijke heerl. Zuidland en Velgersdijk zjjn
in 1795 tot edn gem. vereenigd.
Het d. Zuidland ligt aan de Bernisse, die oorspronkelijk uit het H aringvliet
voortkwam en Zuidland van Putten scheidde. Oudtijds, meent men,
was het d. onder de namen van Blinkvliet, Bleynevliet en Westenrijk be-
kend. In 1870 telde men binnen de kom der plaats, die van een ruim
marktplein is voorzien, 1063 inw. Het belangrijkste gebouw is de Herv. kerk.
Z u id lan d , heerl. op het Zeeuwsche eil. Schouwen, in de gem.
Kerkwerve. Vroeger was zij van zoo aanmerkelijken omvang, dat men
er de 4 dorpen, Simonskerke, Zuidkerke, Brieskerke en st. Jakobskerke,
benevens de b. ’s Heer-Arendshaven vond. Doch van lieverlede heeft de
Ooster-Schelde haar overstelpt, enj ofschoon nu en dan van de overstroomde
gronden een ged. werd herwonnen, kon men bg de herdijking in 1568
slechts een zeer klein deel weder binnensluiten. Dit ged. is thans groot
82 bund. Het telde in 1840 39 inw.
Zu id lan d , of Z u id la n d sch e -p o ld e r , pold. in het Z.-Holl. land-
schap Voorne, deels in de gem. Zuidland, deels in Abbenbroek en
Oudenhoorn, groot 1068 bund. Deze polder is in 1473 bedijkt.
Z u id la r en , of Zuid-Laren, gem. in Drenthe, ingesloten door de
gem. Vries en Anlo (mede in Drenthe) en de gem. Hoogezand en Haren
(in Groningen). Zij beslaat 3520 bund,, meest diluvisch zand en deels laag
veen, het laatste aan de oevers van de Oostermoersche-vaart en Drenth-
sche-Aa, deels water, namelijk de zuiderhelft van het Zuidlaardermeer.
In 1811 had deze gem. 977, in 1822 1050, in 1840 1363, in 1876 1957
inw., in laatstgen. ja a r onderscheiden in : 1855 Herv., 21 Doopsg., 20