W a r n s b o r n , prächtig landgoed in de Geld. gem. Arnhem.
W a rn sv e ld , gem. in Geld, tusschen Zntphen, Gorssel, Laren, Vorden,
Steenderen en Brummen. Zy wordt bezoomd door den IJs se l, de Berkel
, Baiaks<;he' beek> h0eft deels ^andgrond, deels rivierklei en beslaat
3833 bund. In 1822 had deze gem. 1758, in 1840 2103, in 1875 2482
inw., in laatstgenoemd jaa r onderscheiden in : 2041 Ned.-Hery 2 W -
H e rv , 14 Doopsgez., 12 Luth. en 413 E.-Kath. Zij bestaan meest van
den landbouw en aanverwante bedrijven. De gem. bevat de d. Wams-
veld, Wichmond en Vierakker, de b. Warken, Leesten, Brunsbergen en
bet geb. Ooijerhoek, benevens vele groote landgoederen, waaronder Sui-
aeras en Vierakker uitmunten.
Het d. Warnsveld, aan den grooten weg van Zutpben naar Lochern en
^ :nterswiJkl en even ten cuiden van de Berkel, telde in 1840 505, in
1872 685 inw, Het wordt reeds in 1121 als Warnesvelt vermeld. Er is
eene Herv. kerk met het graf van den Heer van Keppel, Graaf van
Albemarle. In Sept. 1586 viel nabij Warnsveld een gevecht voor tusschen
de Spanjaarden en de Staatschen, waarbij Philip Sidney doodeliik
werd gewond. In Maart 1784 leed Warnsveld groote schade, ten gevolge
van zeven doorbraken in den IJsseldijk.
W a r stien s, d. met eene Herv. kerk in de Friesehe gem. Idaarder-
adeel. Het telde in 1811 37, in 1840 27, in 1876 51 inw.
W à r ten a , d. m de Eriesche gem. Idaarderadeel, aan de Rogsloot
(een deel van het vaarwater van Leeuwarden naar Grouw). Met het
geh. Misburen telde het in 1811 461, in 1840 510, in 1876 577 inw
E r is eene Herv. kerk met een spitsen toren. Volgens de overlevering
zou dit d. tot in het begin der 13de eeuw eene stad zijn geweest, welke
een voor dien tijd belangryken handel dreef en eene uitgebreide scheep-
vaart onderhield, waartoe de ligging niet ver van de Middelzee eene goede
gelegenheid bood. Een orkaan en watervloeden, verhaalt de overlevering
verder, hebben het steedje vernield,
W a rd en (de), geh. onder het d. Oterdum in de Gron. gem. Delfziil
in 1840 met 47 inw.
W a sb e rg , of W a e sb e r g , b. in de N.-Brab. gem. Deurne, in 1840
met 295 inw.
W a s eh h u is , geh. in de Gron. gem. Hoogkerk.
W a s eh k o lk (de), klein meer aan den voet der Woldbergen, in de
Geld. gem. Ermolo. De schapen uit het omliggende oord worden er ge-
drenkt en gewasschen.
W a sp ik , gem. in N.-Brab,, tusschen Dussen, Capelle, Dongen,
s-Gravenmoer en Raamsdonk, door de Oude-Maas doorsneden en 2001
bund. groot. Het noordelgk deel heeft klei-, het zuidelijk deel zand-
gronden. In 1822 telde men er: 1973, in 1840 2506, in 1876 2833 inw.
Bÿ de telling voor 1870 onderscheidde men e r: 2303 R.-Kath., 387
Herv., 1 Chr.-Geref. en 10 Isr. Zy bestaan zoowel van landbouw als
veeteelt en fabriekarbeid, vooral looien, schoenmaken, enz. De gem. die
uit de beide heerl. Groot-Waspik en Klein-Waspik is saamgesteld, bevat
het d. Waspik, de b. Boven-Waspik of Te Boven, benevens de geh. Rügt
of Ruycht, Dijksken en Scharlo.
Het d. Waspik, aan de Langestraat, telde in 1840 1667, in 1870
1478 inw. Men heeft er kerken der Herv. en der R.-Kath. In 1794
werd eene batterij, die tien minuten ten zuiden van het d. lag, door de
Eranschen, onder den Generaal Osten op de Nederlanders veroverd,
waarby de krijgslieden elkander op het ijs bevochten.
Waspik-OVer-het-Diep, pold. van 238 bund. in de N.-Brab. gem.
Waspik.
W a sp ik scb e -Bm n en p o ld e r , polderl. ter grootte van 153 bund. in
de N.-Brab. gem. Waspik.
W a ssen a a r , gem. in Z.-Holl., in h e t noorden door de Noordzee be-
spoeld, en naar d'e landzijde ingesloten door de gemeenten Katwijk, Val-
kenburg, Yoorschoten, Veur en ’s Gravenhage. Zij beslaat nog 6027 bund.,
doch zal wellicht spoedig een klein deel in het zuidwesten aan ’s Gravenhage
moeten afstaan. De oppervlakte van den grond bestaat bijua
geheel uit diluvisch zand (duinen en duindellen), met eenige plekken
klei in het noord-oosten. De gem., die uit de heerl. Wassenaar en Zuid-
wyk is saamgesteld, telde in 1811 1883, in 1822 2044, in 1840 2706, in
1876 3339 inw. Bij de telling voor 1870 onderscheidde men e r: 2216
R.-Kath., 845 Ned.-Herv., 14 W.-Herv., 79 Chr.-Geref., 35 Ev.-Luth.,
1 Herst.-Luth., 4 Doopsg. en 1 Episc. Zij bestaan meest van den landbouw,
veeteelt en zuivelbereiding. De gem. bevat het d. Wassenaar, en is voor
het overige verdeeld in de wyken Leidschekant, Haagkant en Duinkant.
Men vindt er wijders het koninklijke paleis het Huis-in-’t-Bosch, het uitge-
strekte landgoed van Prins Erederik der Nederlanden, de Paauw genoemd,
een groot aantal voortreffelijke buitengoederen en schoone boerenhoven.
Het d. Wassenaar, in 1840 met 1292, in 1870 met 1447 inw., behoort
tot de oudste en fraaiste d. aan den Duinzoom. Het ligt te midden van
duinen, weiden, akkers en buitengoederen, en heeft kerken voor de Herv.
en de R.-Kath. Op het kerkhof is een monument van wit mariner en
blauwen hardsteen voor Yrouwe Sophia Wilhelmina Douairière Gravin
van Wassenaer, geb. Baronesse van Heeckeren van Keil, overleden te
’s Gravenhage, den 13 Januari 1847. Men wgst een groenen heuvel aan
als de plaats, waar het slot der oude H eeren van Wassenaar gestaan heeft.
De eerste Heer van Wassenaar, die in oorkonden voorkomt, wordt vermeld
als „Philippo de Wasnare” , in 1205.
W a ssen a a r sch e -p o ld e r , pold. van 1036 bund. in de Z.-Holl. gem.
Leimuiden, Rijnsaterwoude en ter Aar. Vroeger een uitgeveende plas, is
deze pold., ingevolge octrooi der Staten van 24 Ju n i 1666 bedykt en
drooggemalen.
W a ss e r g e e st, voornaam landgoed in de Z.-Holl. gem. Lisse.