Baafs (st.-), voorm. d. bij Aardenburg, in Sept. 1477 overstroomd.
B a a fje s-p o ld e r , pold. in de N.-Holl. gem. Heilo, groot 305 bund.
Baai, buurt in de N.-Brab. gem. Etten-en-Leur, tellende in 1840,
met de Neerstraat, 270, in 1860 286 inw.
Baak, d. in de Geld. gem. Steenderen, met een adell. huis, dat reeds
in 1326 ais havezathe bekend stond, en met eene R.-K. kerk. In 1840
waren er 869, in 1860 877 ingezetenen.
Baal, geh. in de Geld. gem. Bemmel.
B a a ld e r , buurt in de Overijsselsche gem. Ambt.Hardenberg, in 1840
met 252, in 1860 met 242 inw.
B a a ld e rb e ek , beek die in ’tgraafsch. Bentheim ontspringt en i u.
boven Hardenberg in de Vecht valt.
B a a lh o ek , geh. in de Zeeuwscbe gem. Hontenisse.
B a am b ru g g e , d. in de Utr. gem. Abcoude-Baambrugge, aan den
Amstel. Het had met de Horre en Klein-Baambrugge in 1860 405 inw.
In het d. is eene Herv. kerk. Eene afgescheidene kerk ligt op korten
afstand nevens het buiten Postwijk. Den 7 Nov. 1672 is Baambrugge
door de Eranschen geplunderd.
Baamsurn, geh. in de Gron. gem. Termunten.
B a a n , buurt in de N.-Brab. gem. Loon-op-Zand, in 1840 met 120 inw.
Baard, d. in de Friesche gem. Baarderadeel, vroeger de hoofdplaats
der grietenij, met eene Herv.- en eene Doopsg.-kerk. In 1840 telde men
er, met Eaddens en een deel van Hem, 264, in 1860 328, in 1870 366
inw. De . laatst-verkozen Potestaat van Eriesland, Juw Dekama, had
hier zijn stins.
B aardburen, geh. bij het Eriesche d. Wirdum (Leeuwarderadeel).
B a a rd e rad e e l, gem. in E riesland, vroeger de vierde grietenij van Wester-
goo, omringd door Menaldumadeel, Leeuwarderadeel, Idaardéradeel, Rau-
werderhem, Wymbritseradeel, Hennaarderadeel en Eranekeradeel en ruim
7287 hectaren (bunders) groot. De grond, uit zeeklei bestaande, behoortvoor
een gedeelte tot het Nieuwland, dat in de 13de eeuw en vervolgens aan het
Boorndiep of de Middelzee is ontwoekerd. Bij Huins, Lions, Hilaard,
Baard, Jorwerd en Oosterlittens is de grond niet zoo goed ais in het
oosten, waar lagen knipklei de vruchtbaarheid grootelijks schaden. Bij
Winsum, Jorwerd en Oosterlittens verrijzen eenige terpen.
Afgedeeld in de 3 kadastrale gemeenten : Jorwerd, Oosterwierum en
Baard, bestaat Baarderadeel uit 16 dorpen: Weidum, Jorwerd, Mantgum,
Schillaard, Oosterwierum, Bozum, Wieuwerd, Britswerd, Oosterlittens,
Winsum, Baard, Huins, Lions, Hilaard, Jellum en Beers. Kromwal,
in geographischen zin mede een dorp, behoort in administrativen zin
onder Britswerd.
De bevolking is in den jongsten tijd sterk toegenomen. Zij bestond
in 1744 uit 2749, in 1811 uit 3416, in 1822 uit 3564, in 1840 uit 4564,
in 1850 uit 4770, in 1860 uit 4957 en in 1870 uit 5537 zielen, voor
laatstgenoemd ja a r onderscheiden in 4978 Herv., 1 Ev.-Luth., 261 Doopsg.,
86 Christelijk-Gereformeerden, 209 Roomsch-Katholieken en 2 ongenoemden.
De veeteelt en de zuivelbereiding zijn de hoofdbronnen van bestaan
der inwoners. E r wordt echter ook eenige landbouw gedreven onder
Winsum en Bozum, — men rekent er in het geheel 6778 bunders weiden en
164 bunders bouwland — terwijl eene aanzienlijke fabriek van dakpannen en
vloersteenen met cementmolen te Huins aan vele werklieden arbeid verschaft.
Er is wijders eene kleine scheepstimmerwerf te Kromwal en eene vellen-
blooterij te Oosterlittens. De scheepvaart vindt uitmuntende waterwegen in de
Leeuwarder-Sneeker en de Leeuwarder-Bolswarder trekvaart, verder in de
Sneeker-Zeilvaart, de L aan- of Jaanvaart, de Oosterwierummer-Oudvaart, enz.
In elk der 16 dorpen is eene Herv. Kerk, die te zamen 11 kerkgemeenten
vormen: Beers-en-Jellum, Bozum, Britswerd-en-Wieuwerd, Hilaard, Huins-
en-Lions, Jorwerd, Mantgum-en-Schillaard, Oosterlittens, Oosterwierum,
Weidum en Winsum-en-Baard. — Doopsgezinde kerken zijn te Kromwal en
te Baard, en eene R. K. parochie te Oosterwierum.
Er zijn 14 lagere scholen.
Oudtijds was het dorp Baard, waar toen de waar of rechtdag werd gehouden,
de hoofdplaats van Baarderadeel. Later werd het Jorwerd en eindelijk,
doch reeds vó<5r meer dan twee eeuwen, Weidum.
In den Eranschen tijd (eigenlijk sedert 1809) vormde Baarderadeel
twee gemeenten: Bozum (het zuidwesten) en Jorwerd (het noordoosten).
Later werd Bozum opgeheven en kwamen daarvoor in de plaats Oosterwierum
en Baard. In 1816 werd Baarderadeel weder eene grietenij.
Baarderburen, geh. bij ’t Eriesche d. Arum (Wonseradeel).
Baardwijk, gem. in de prov. N.-Brab., ingesloten door de gem. Dron-
gelen, Oud-Heusden, Drunen, Loon-op-Zand en Waalwijk. Zij is 911 b. g r .,
met een kleiachtigen bodem in het noorden en zandgronden in het zui-
den. In 1822 had deze gem. 845, in 1840 1212, in 1870 1445 inw.
voor laatstgen. ja a r onderscheiden in 1352 R .-K a th ., 92 Herv. en 1
Ev.-Luth. Landbouw en veeteelt zijn er de hoofdmiddelen van bestaan.
Het d. Baardwijk is een der zoogenoemde Langstraatsche dorpen en
even ais deze, in de lengte, van het oosten naar het westen, gebouwd.
Er zijn twee kerken, eene der R.-Kath. en eene der Herv. Het aantal
inw. is nagenoeg even groot ais dat der gem., daar slechts zeer enkele