De gem. bevatte in 1744 7167, in 1748 6817, in 1811 6799, in 1822
769«, in 1840 8958, in 1860 10,304, in 1876 12,037 inw.
In laatstgen. ja a r was deze bev. onderscheiden i n : 10,035 Ned.-Herv.,
1 W.-Herv., 414 Doopsgez., 263 Chr.-Geref., 2 Luth., 1281 R.-Kath. en
41 ongonoemden.
Hunne xniddelen van bestaan zijn veeíeelt en landbouw, verder vis-
scberij, scheépvaart en eenige fabriekarbeid, de laatste genoegzaam
alleen in het vlek Makkum en het d. Arum. Steen- en pannenbakkerijen
zijn de voorn. dezer inrichtingen.
W onseradeel werd ondtijds Woldense en Wildingbe genoecnd. In den
Eranschen tijd was het gesplitst in 4 mairién, namelijk: Arum, Makkum,
Tjerkwerd en Witmarsum.
Voor de administratie is Wonseradeel verdeeld in 29 dorpen: Arum,
Allingawier, Burgwerd, Cornwerd, Dedgum, Ehgwier, Exmorra, Eer-
woude, Gaast, GreOnterp, Hartwerd, Hichtum, Hieslum, Idsegahuizum,
Kimswerd, Lollum, Longerhouw, Makkum, Oldeclooster, Parréga, Piaam,
Pingjum, Schettens, Schraard, Tjerkwerd, Ugoclooster, Witmarsum, Wons,
Zurich
In geographischen zin zijn vier dezer d. in onzen tijd slechts b .o fg e h .,
namelijk: Zurich, Hartwerd, Oldeclooster en Ugoclooster.
Makkum is wel de voorn, plaats der gem., doch kan niet de hoofdpl.
.genoemd worden, daar het gemeentebestuur binnen de stad Bolsward ver-
gadert.
W o o ld , b. in de Geld. gem. Winterswijk, in 1840 met 1117, in 1872
met 1021 inw.
W o o ld e , b. in de Ov. gem. Hengelo, rondom de hoofdpl. der gem.
gelegen. Zij bevatte in 1840 979, in 1870 1185 inw.
W o o ld e rb e ek , beek in Ov., die in de gem. Lonneker ontstaat, langs
Hengelo vloeit, aldaar de Lonnekerbeek opneemt en te Almelo in de Aa
valt.
W o rd ra g en , b. in de Geld. gem. Ammerzoden, in 1850 met 94, in
1872 met 121 inw.
W o rd t-R h ed en , of W o r tb -R h ed en , b. onder het d. Velp, in de
Geld. gem. Rheden. Zij telde in 1840 182, in 1872 366 inw.
W o rd t-R h ed e rb r o ek , pold. van 229 bund. in de Geld. gem. Rheden.
Wo rkum, kerk. ring der klasse Sneek van de Herv. Kerk. Zij bevat
de 8 gem.: Hindeloopen, Koudum, Molkwerum, Parrega, Hieslum-en-
Greonterp, Stavoren, Tjerkwerd-en-Dedgum, Warns-en-Scharl, Workum.
Workum, gem. in Eriesland, in het westen bepaald door de Zuiderzee,
in het noorden door Wonseradeel, in het noordoosten door Wymbritsera-
deel, in het zuidoosten door Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde en
in het zuiden door Hindeloopen. Haré grootte beloopt ruim 2907 bund.,
bestaande uit kleigrond, laag veen en water.
In 1714 had deze gem. 2867, in 1744 3089, in 1748 3063, in 1795
3157, in 1811 2988, in 1822 3068, in 1830 3099, in 1840 3393, in 1860
3326, in 1876 3770 inw.
In laatstgenoemd jaar was de bev'. onderscheiden in 2535 Herv., 214
Chr.-Geref., 133 Doopsg., 1 Luth., 878 R.-Kath. en 9 ongenoemden.
De gem. bevat de stad Workum, benevens harén klokslag, waarin
de b. en geh. Algeraburen, ’t Klooster, de Nieuwebuurt, Snakkerburen,
Buitenbuurt, het Workumerveld en het Heidenschap, benevens het grootste
deel van den polder het Workumer-Nieuwland.
Veeteelt, handel, scheepvaart, nijverheid en winkelnering vormen de
bronneñ van welvaart voor de stedelingen. Op ’t platteland geven veeteelt
en eenige landbouw den bew. het noodige.
De stad Workum ligt aan de Zuiderzee, waaraan zij eene bekwame ha-
ven heeft, terwijl zij door vaarten met Bolsward en andere plaatsen is
verbonden. Zij is van eene aanmerkelijke lengte en loopt van het zuid-
westen naar het noordoosten. Vroeger liep eene gracht midden door
de stad, de Wijmerts, die in 1870 is gedempt. Wallen heeft de stad niet
en schijnt die ook nooit gehad te hebben. Naar alie waarschijnlijkheid
heeft zij echter vóór de tijden der Republiek 2 poorten gehad. Men telde
er in 1840 2470, in 1870 2532 inw.
Het voornaamste gebouw in Workum is de Herv. Geerlruidakerk, die
o. a. met fraai snijwerk prijkt. Op korten afstand van deze kerk
staat een zware toren, die niet belangrijk hoog is, doch tot den Bourgon-
dischen tijd met eene hooge spits prijkte. De overige belangrijke gebou-
wen van Workum zijn het Stadhuis, de Waag, de Doopsgez. kerk, de
Chr.-Geref. kerk en de R.-Kath. kerk.
Tot 1844 bad Workum eene latijnsche school.
Tot de historische herinneringen behooren: de verovering door de
Schieringers onder Jongama, in 1498; de plunderingen en verwoestingen
door den Zwarten hoop, in M e il5 1 5 ; de bezetting door de Bonrgondiers en
het verdrijven dezer benden door Lange Pier, in 1516; de terugkeer der
Bourgondiers, in Eebruari 1522, en hun aftrekken door de maatregelen van
den Gelderschen Stadbonder, den Graaf van Meurs (Mors), mede in l5 2 2 ;
de twisten en plundertooneelen van 1787; de watervloed van Eebruari 1825.
W o rk um e rm e e r , meer in Eriesland, deels in de gem. Workum, deels
in Wonseradeel.
W o rk um e r -N ieuw la n d , pold. in Eriesland, na eene vroegere be-
dijking in de 16de eeuw, die door eene inbraak weder werd verwoest,
in 1624 op de Zuiderzee herwonnen en 441 bund. groot. Het belangrijkste
deel behoort tot de gem. Workum, het overige tot Hindeloopen. In 1840
telde men in eerstgen. gem. 68 bew.
W o rk um e rv a a r t, vaart in Eriesland tusschen de steden Workum en
Bolsward, met een trekweg, die tusschen 1646 en 1652 is aangelegd.
W o rk um e rv e ld , b. ten zuidoosten van Workum, in 1840 met
133 inw.
W o rk um e r zo o l, lange buitenhaven der stad Workum, aauwieroost