gedaan. — In 1860 telde men van de 1062 huizen 658 binnen de stad
Assen, en de overige 404 in de buitenbuurten : Kloosterveen, Baggelhub
zen, Loon, Nieuw-Loon, Witten, Aardscheveld, Vredeveld, Steeiidijk,
Anreep, Peelo, de Haar, Schieven en Amelte.
De stad Assen dankt haar oorsprong aan h et Cistercienser nonnenkloos-
ter Marienkamp, dat in het midden der 13de eeuw herwaarts werd over-
geplaatst, en na zijne opheffing in 1602 tot zetel der Staten van ’t
Landschap werd verkozen. Eerst in 1809 ontving Assen stadsrechten, doch
was toen nog zoo klein van omvang, dat het niet meer dan 730 inwoners
telde. Tot hare nitbreiding heeft inzonderheid Mr. P etrus Hofstede, in leven
gouvemeur in Drenthe, veel bijgedragen. Het middelpunt der stad is de
fraaie Brink, een met sierlijk geboomte beplant plein, aan welks oostzijde
het Gouvernement en het Raadhuis verrijzen, het eerste weleer de woon-
gebouwen van Mariakamp, het laatste vroeger de kloosterkapel. Hevens
deze beide gebouwen onderscheidt zieh door een schoon aanzien het Pa-
leis van Justitie (gesticht 1838), de Hervormde kerk (gebouwd 1847 en
1848), het Gymnasium (opgericht 1832), en de hoogere burgerschool aan
den Beilerweg, van jeugdige dagteekening. De R. K. kerk is in 1837,
de Christ. Geref. in 1840, de Synagoge in 1832 gebouwd. Door de in
1767 aangevangen Smildevaart is Assen met Meppel en door de in 1861
geopende Noord-Willemsvaart met Groningen verbonden, terwijl het door
het in 1870 geopende baanvak Meppel—Groningen, bij het Europeesch
spoorwegnet aansluit. Binnen de stad zelve vormen de Brink, de zwaar
belommerde Drostenlaan, de Zuider-Cingel, de Ooster-Cingel, de Markt,
de Vaart en de Torenlaan aangename wandelingen; doch inzonderheid
munt te dien aanzien het Sterrebosch uit, dat 100 bunders groot, sederi
1735 Assen’s omtrek versiert. De stichter dezer heerlijke dreven was
Wolter Hendrik Hofstede. Behalve de genoemde inrichtingen van on-
derwijs, heeft Assen nog verscheidene belangrijke scholen, waaronder
eene kostschool voor jonge jufvrouwen, met fraaien, ruimen tuin. Con-
certen worden o. a. gegeven in eene bovenzaal van het logement ’t Wa-
pen van Drenthe. In het Gouvernementsgebouw vindt men het merk-
waardige Museum van Drentsche oudheden. De hoofdbronnen van wel-
vaart ontspringen uit de voordeelen die het vestigen van de voornaamste
regeerings- collegién van Drenthe aan de stad verschaft, verder uit winkel-
nering, markten en eenige kleine fabrieken, handwerken, landbouw, veen-
derij en scheepvaart.
A s s e n d e l f t , geh. in de N.-Brab. gem. Berlicum.
A s s e n d e l f t , gem. in N.-Holland, ingesloten door Wijk-aan-Zee-en-
Wijk-aan-Duin, Heemskerk, Uitgeest, Krommenie, West-Zaan en het IJ,
en 2992 bund. groot. De grond bestaat uit laag veen, behalve de buiten
dijksche landen en de toegeslikte IJe , waar klei ligt. De gem. telde
in 1822 2148, in 1840 2808, in 1870 3149 inw. Ten jare 1860 onder-
scheidde de bev. zieh in 1486 Herv., 6 Chr. Af. (Ch. Ger.), 25 Doopsg.,
3 Ev. L u th ., 1458 R,-Kath., 11 Isr. en 5 ongenoemden. Behalve het d.
Assendelft, bevat de gem. de westhelft der buurt Nauerna en de geh. de
Korteheid, Vrouwenverdriet en den Dam. Yeeteelt, zuivelbereiding, veen-
derij en het maken van zeildoek zijn er de hoofdbronnen van bestaan.
Het d. Assendelft strekt zieh uit van den IJd ijk tot Krommenie, ter
lengte van ruim een uur gaans. Het wordt doorsneden door den Zaanland-
schen-Communicatieweg, die van de Zaan naar Beverwijk leidt. E r zijn 2
kerken, eene Herv. en eene R.-Kath. Tijdens en na het beleg van Haarlem
was Assendelft een steunpunt der Spaansche benden, die vandaar het
omliggende land veel kwaad berokkenden. Tot op den tijd van Jacoba
van Beijeren schijnt bij de Vliet een kasteel gestaan te hebben.
A ssen d e lv e r -V e en p o ld e r , droogmakerij eener verveening. De pol-
der, in 1845 bedijkt, is 313 bund. groot.
A ssen d e lv e r -Z e ed ijb , dijk längs het IJ , van den st. Aagtendijk tot
de Nauernasche-Vaart 7420 el lang.
Assendorp, voorstad van Zwolle, waar in 1566 de eerste Herv. pre-
dikatie voor de bewoners van den omtrek werd gehouden.
Assendorp, kleine pold. in de gem. Zwolle.
A s s en ed e r -A m b a ch t, een der dusgenoemde Yier-Ambachten in
Viaanderen, waarvan een klein gedeelte,- met de stad Sas van Gent,
aan Noord-Nederland gekomen is.
Assum, kleine buurt in de N.-Holl. gem. Uitgeest.
A ssum burg , adell. huis in de N.-Holl. gem. Heemskerk, bij Assum;
thans (1871) onbewoond.
A sten, kant. van het arr. Eindhoven (N. Brab.), bevattende de 11
gem.: Asten, Bakel-en-Milheeze, Deurne-en-Liessel, Ylierden, Lierop,
Someren, Heeze, Beende, Budel, Maarheeze, Soerendonk c. a.
Asten, gem. in N.-Brab., die, door Someren, Lierop, Vlierden en
Deurne (N.-Brab.), en Meijel en Nederweert (Limb.) ingesloten, eene op-
pervlakte van 6986 bund. beslaat. De grond is in het noorden, westen en
oosten diluvisch zand, doch in het zuiden hoog veen, dat voor het grootste
deel is afgegraven. Längs de wester grenzen vloeit de Aa, längs de
noordooster en ooster de Astensche-Aa. In 1822 had deze gem. 2473,
in 1840 2993 en in 1870 3182 inw., voor laatstgen. ja a r onderscheiden in
3134 R.-Kath., 42 Herv., 2 Waalsch-Herv. en 4 Ev.-Liith. De gem. bevat
2 d ., Asten en Ommel, benevens de buurten Voordeldonk, den Dijk,
Heusden, Wolfsberg, Stegen en Diesdonk, benevens de geh. Oostappen,
Ommelsche-Bosch, Achterbosch, Rinkveld, Leensel, Kloostereind, Behelp
Nachtegaal, Laarbroek en Busselen. Landbouw, veenderij en veeteelt zijn
er de hoofdbronnen van bestaan; verder bierbrouwerij, weverij en siga-
ren-fabricatie.
Het d. Asten, aan den weg van Eindhoven naar het Land-van-Kessel,
telde in 1840 973 en in 1860 1006 inw. Men vindt er een fraai, in 1801
gebouwd raadhuis, eene groote, schoone R.-Kath. en eene Herv. kerk.
5