landbouwschool, die met deze burgerschool werd Verbünden, is in 1875
„tÿdelijk” geschorst. V<5or de Herv. vond men te Warffum eene kom-
manderij van st.-Jan, een uitgestrekt gesticht, door ongehuwden van
beiderlei kunne bewoond. In 1535 werd dit convent door de wederdoo-
pers aangevallen, d o c b . door Karel van Gelder zoo dapper verdedigd,
dat de aanvallers he t hazenpad moesten zoeken of gevangen werden
genomen. In het laatst der 16de eeuw is echter dit klooster opgehe-
ven. Zuidwaarts van het d. stond weleer ook den Warffumborg, een
der schoonste landelijke bürgen van Groningerland. Bij de voorm. Warf-
fnmerzijl viel in het ja a r 1500 een veldslag voor tusschen de Saksische
troepen van Hertog Albrecht en de Ommelanders, welke strijd ten nadeele
der laatsten afliep. Waarschijnlijk is de oude naam van Warffum W erphem of
Werphembuurt geweest, zoo als in oude stukken, zelfs op kaarten, voorkomt.
Warfhuizen, d. met eene Herv. kerk in de Gron. gem. Leens. Het
telde binnen de kom in 1870 414 inw. In eene oorkonde van 19 Ju n i
1371 wordt deze plaats Warfhuesem genoemd. T ot de gebouwen, die
men hier vroeger vond, doch nu gesloopt zijn, behooren de bürgen Lulema
en Terborg, benevens een vermaning der Doopsgezinden.
W a r f s i e rm o l o n , geh. onder het d. Bierum in de Friesche gem.
Kollumerland c. a., in 1840 met 115 inw.
W a rg a , of W a r r eg a , d. in de Friesche gem. Idaarderadeel, in een
water- en vischrijk oord. De gronden bestaan meest uit weilanden. Met
de b. Nardebnren en Domwier had het in 1811 686, in 1840 967, en in
1875 1254 inw. E r zijn kerken voor de Herv., de Doopsgez. en de
R.-Kath. Oudtijds lagen er de staten Groot-Roorda, Groot-Palma, Klein-
Roorda en Klein-Palma. De aanzienlijke dorpsbuurt is gebouwd längs het
groote vaarwater tusschen Leeuwarden en Grouw.
W a rg a a ste rm e e r , of G ro o te -W a rg a a ste rm e e r , in 1640 droog-
gemaakt meer in de Friesche gem. Idaarderadeel, 188 bund. groot.
Warken, b. in de Geld. gem. Warnsveld, in 1840 met 300, in 1872
met 419 inw.
Warm, b. onder het d. Etten in de Geld. gem. Gendringen, in 1840
met 215 inw.
W a rm e lo , havezathe in de Overijsselsche gem. Diepenheim. Zij gaf
haar naam aan een oud geslacht, dat reeds vdör 1350 bloeide en tot
1579 dat goed bezat. In 1680 kwam de havezathe door erfenis aan het
huis Sloet.
W a rm en h u iz en , gem. in N.-Holl., ingesloten door de gem. Zijpe,
st.-Maarten, Haringkarspel, Oudkarspel en Schoorl, met een oppervlakte van
bijna 1314 bund. Op geringe uitzondering na, bestaat de grond uit zeeklei.
Enkele deelen bevatten zand. In 1811 telde Warmenhuizen 697, in 1822 765,
in 1840 920, in 1876 1192 inw. Bij de telling voor 1870 vond men er :
603 R.-Kath., 508 Ned.-Herv., 1 W.-Herv., 30 Chr.-Geref., 2 Rem. en 1
Luth. zg bestaan meest van veeteelt en zuivelbereiding. De gem. bevat
de dorpen Warmenhuizen en Krabbendam, benevens de oosthelft van de
b. Schoorldam. De gem. is eene heerl., die uit de nalatenschap van den
beroemden Lamoraal Graaf van Egmond is voortgesproten.
Warmenhuizen, de hoofdplaats der gem., heeft eene Herv. en eene
R.-Kath. kerk. Het is eene aanzienlijke plaats, die in 1840 672, in
1870 850 inw. binnen de kom telde. Van 1612 tot 1618 waren de protestantsehe
inw. zeer verdeeld „over de leer,” waardoor hevige botsingen
ontstonden. In den nacht van 14 op 15 September 1799 werd een talrijk
detachement Engelschen van hier door den Generaal Dumonceau verdreven.
De oudste oorkonde, die op dit d. betrekking heeft, eene van 1288,
noemt het Wermerhuis.
Warmond, gem. in Z.-Holl., tusschen de gem. Lisse, Sassenheim,
Oegstgeest, Leiderdorp en Alkemade, benevens de N.-Holl. gem. Haar-
lemmermeer. Zij beslaat ruim 1440 bund., deels laag veen, deels allu-
visch zand, deels water. In 1811 had zij 780, in 1822 815, in 1840
1079, in 1876 1450 inw. Bij de volkstelling voor 1870 onderscheidde
m e n 'e r : 854 R.-Kath. 403 N.-Herv., 10 W.-Herv., 11 Chr.-Geref., 6
Luth., 3 Doopsgez., 1 Episc., 11 Ned.-Isr. en 1 ongenoemde. De gem.,
die eene heerl. is, welke meer dan vier eeuwen door het geslacht van
Warmond en van Woude is bezeten, bevat, behalve het d. Warmond,
slechts verstrooide woningen.
Het d. Warmond is van hoogen ouderdom : in eene oorkonde van den
28 December 1063 wordt het als W armunde vermeld. Het bevatte ten jare
1870 binnen de kom 760 inw. Tot de merkwaardigheden behooren het
Huis te Warmond, het groote seminarie van het bisd. Haarlem (welke
inrichting van 1799 dagteekent), de R.-Kath. kerk, de Herv. kerk, h e t
Huis Oud-Alkemade en het station van den Hollandschen spoorweg.
Vdor de Hervorming waren er twee kloosters, het paters-convent Mariën-
have en het nonnenconvent Elfduizend-Maagdenklooster.
Warmonderdam-en-Alkemadeschepolder, pold. van 96 bund.
n Z.-Holl., deels in de gem. Sassenheim, deels in Warmond.
Warmonder-Lee, stroom in Z.-Holl., die het d. Warmond op de
oostzijde bespoelt en van de trekvaart tusschen Haarlem en Leiden naar
het Kagermeer loopt.
Warniahuizen, geh. onder het vlek Oldeboorn in de Friesche gem.
Utingeradeel.
■Warns, d. in de Friesche gem. Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde,
in 3 wijken : Noorderburen, Kerkburen en het Zuid, onderscheiden. Het
telde in 1811 437, in 1840 543, in 1876 658 inw. Het wordt reeds
in de I ld e eeuw als Warnesle vermeld, en is in de geschiedenis behend
door den hevigen veldslag op den 27 September 1345, waarin Graaf
Willem IV van Holland sneuvelde. Oudtijds lag er de state Sytzama,
E r zijn kerken voor de Herv. en Doopsgezinden.