Z ie r ik z e e , derde arr. in Zeeland, in 18X1, gevormd uit het voorm.
kwartier Zierikzee, zooals dit tijdens het kon. Holland had bestaan. Het
werd reeds toen on is nog in 3 kantons verdeeld: Zierikzee, Brouwers-
haven en Tholen.
Z ie r ik z e e , eerste kant. van het arr. Zierikzee. Het berat de 5 gem.:
Zierikzee, Nieuwerkerk, Ouwerkerk, Oosterland en Brninisse.
Z ie r ik z e e , klasse der Herv. Kerk in Zeeland, verdeeld in 3 ringen:
Zierikzee, Brouwershaven en Tholen.
Z ie r ik z e e , kerk. ring der klasse Zierikzee, bevattende de 7 gem.:
Zierikzee, Bruinisse, sir-Jansland, Kerkwerve, Nieuwerkerk, Oosterland,
Ouwerkerke.
Z ie r ik z e e , klasse der Chr.-Geref. Kerk, bevattende de 7 gem.: Zierikzee,
Haamstede, Oosterland, Bruinisse, Colijnsplaat, Kamperland, Wis-
sekerke-en-Geersdijk.
Z ie r ik z e e , gem. op Schonwen (het westelijk deel van het Zeeuwsche
eil. Schouwen-en-Duiveland). Zjj is in het zniden en oosten bepaald door de
Ooster-Schelde, in het noorden door de gem. Kerkwerve en Noordgouwe
en in het oosten door de gem. Nieuwerkerk en Ouwerkerk. Zij beslaat 1831
hund. en is gevormd door zeeklei, die naar het noordoosten met zand is
vermengd.
Men telde in Zierikzee in 1751 1981 huizen. In 1840 telde men er
1327, in 1870 1962, te weten 1510 bewoonde huizen, 450 onbewoonde
en 2 in aanbouw.
De bev. werd in 1750 op 10,000 h 11,000 berekend. In 1795 telde
men er: 6086, in 1822 6317, in 1830 6452, in 1840 7240, in 1850 7092,
in 1860 7297, in 1870 7834, in 1876 7805, in laatstgen. jaar onder*
scheiden in : 5757 Ned.-Herv., 6 W.-Herv., 1 Eng.-Herv., 213 Chr.-Geref.,
114 Luth., 5 Bem., 4 Doopsgez., 1660 B.-Kath. en 44 Isr.
De gem. bestaat uit de stad Zierikzee en het daartoe behoorende
platteland, het Foortambacht genoemd.
De stad Zierikzee ligt op een half nur afstand van de Ooster-Schelde,
waarmede zij ten allen tijde door natuurlijke of gegraven havens gemeen-
schap heeft gehad. De oude haven liep eerstin eene oostelijke en vervolgens
in eene zuidelijke richting, doch verzandde in de 16de eeuw zoodanig,
dat zij onbevaarbaar werd. De nieuwe haven werd in 1597 begonnen en
voert in eene zuidwestelijke richting naar een lager gelegen punt dan waar
de vorige haven de Ooster-Schelde bereikte.
De stad is d ö '/j bund. groot en bevatte in 1840 6517, en in 1870 7398
inw. In laatstgen. jaa r waren er 1925 huizen, als 1474 bewoond, 449 on-
bewoond en 2 in aanbouw.
Het schoonste gedeelte der stad is dat längs de Onde- en de Nieuwe
Haven. De voornaamste straten zijn de Middel- of Meelstraat, de Dam, de
Foststraat, de st. Jansstraat en de Domusstraat. Het voornaamste plein,
dat de naam van Balie draagt, ligt ter plaatse waar vroeger ’s Gravenhdf
werd gevonden, een grafelijk verblijf, dat van het ja a r 1048 dag-
Zierikzee, dat thans het handeldrijvend en landbouwend element van
Schouwen’s bevolking op eene gelukkige wijze vereenigt, heeft zjjn eersten
bioei aan het zoutzieden, den koophandel, de visscherij, het meereeden
en den landbouw te danken. Bö een brand in 1526 deelden niet minder
dan 77 zoutkeeten in de groote ramp. Thans heeft men er nog slechts
ddn zoutkeet, terwyi ook het meekrapreeden veel verminderd is. Doch
als de hoofdmarkt van Schouwen-en-Duiveland trekt de stad groot
voordeel uit den bloeienden Staat, waarin de landbouw van dit eiland
verkeert, terwijl koophandel en scheepvaart daardöor aanmerkelijk gebaut
worden. Het fabriekwezen levert, behalve meekrap en garancine,
hout, stoom- en andere werktuigen, gehekeld vlas, leer, touw, zeep, enz.
Zierikzee heeft een oud Stadbuis, uit blauwen en witten arduin opgetrokken,
1 dat reeds in 1472 bestond. Onder de merkwaardige gebouwen
behooren o. a. ’s Gravensteen (het huis van arrest) en de Beurs. Maar het
belangrijkst is de Groote Toren, die, oorspronkelijk met de st.-Lievens- of
Monsterkerk verbonden, door het af branden dier kerk, op 6 en 7 Oetober
1832, daarvan werd gescheiden. Deze toren is in 1454 gegrondvest en
tot eene hoogte van 71 meter opgetrokken, ofschoon het ontwerp eene
hoogte had bepaald van 207 meter. Van het plat, dat den toren dekt,
geniet men schoone vergezichten over een deel van Zeeland en de Zeeuwsche
stroomen.
Zierikzee heeft 6 kerken. Van de b e i d e H e r v . kerken is de Kleine-
of Gasthuiskerk een der oudste gebouwen der stad. De Groote kerk,
in 1833 begonnen, doch eerst in het voorjaar van 1848 volbouwd, ver-
vangt de door brand verwoeste st.-Lievenskerk. Zij heeft een uitmuntend
en fraai orgel.
De overige kerkgebouwen der Christenen zijn die der Luth., der Chr.-
Geref. en der B.-Kath. De synagoge is in 1825 gesticht.
De stad heeft verscheidene liefdadige inrichtingen, eene latijnsche school,
eene hoogere burgerschool, eene bnrger-avondschool en andere instellingen
van onderwijs.
Zierikzee is van veel hooger ouderdom dan waarvan de oudste oorkon-
den die op haar,betrekking hebben, gewagen. Het oudste charter waarin
de naam Zierikzee, daarin Syricseporch geschreven, voorkomt, is van
Ju li 1220.
Tot de historische herinneringen behooren: de aankomst van Graaf
Willem I, in 1203; de boete door Graaf Eloris V den Zierikzeenaren op-
gelegd, omdat zij tegen de Middelburgers waren opgetrokken, in 1280; het
zegevierend gevecht tegen de Vlamingen, op 1 Mei 1303; de veldslag op
Duiveland, waarin de Zeeuwen en hünne, Hollandsche medestanders door
Graaf Gwy van Viaanderen, werden geslagen, in de lente van 1304; de vreese-
lijke scheepsstrijd tusschen de verbonden Holländers, Zeeuwen en Eranschen
tegen de Vlamingen, den 11 Augustus 1304; het uitroeien der Tempe-
liers, in 1312; de vergunning van Graaf Willem to t het oprichten van
baken in de duinen, in 1352; het nitbannen der ^Minderbroeders wegen
91