De overige kerken zijn die der Doopsgez., Christ. Ger. en R.-Kath. Ook
is er een Synagoge. De yoornaamste inrichting ra n onderwijs is de
latijnsche school. Na het4 zoo belangrijke fabriekwezen, maakt de handel er
de yoornaamste bron van welvaart uit. Het huis te Almelo, aan de oost-
zijde der stad, de aanzienlijke residentie der Graven van Rechteren, ligt
buiten de gem., in het ambt Almelo.
Almelo (ambt), gem., die de gem. stad Almelo in haar midden
* heeft, en omringd wordt door Vriezenveen, Tnbbergen, Borne en Wierden.
Zij is 3789 bund. groot en bestaat uit vier wijken, waarvan de eerste de
buurtschappen Wateregge, Bolkshoek en Boomshoek; de tweede Beilink-
hof; de derde Aalderinkhoek en Visschendijk; en de vierde Schelfhorst,
Kluppelshuizen, Krommendijk en Achterhoek bevat. Haar bevolking be-
liep in 1811 2343, in 1822 2317, in 1840 3792, in 1870 6032 inw.,
voor laatstgenoemd jaa r onderscheiden in 4697 Ned. Herv., 30 Ev. Luth.,
2 Herst, L u th ., 54 Doopsgez., 6 Christ. Ger., 1184 R.-Kath. en 59 Ned.
Isr. De landbouw is het yoornaamste middel van bestaan, doch daar-
nevens bloeien aanzienlijke stoom-weverijen, stoom-katoen-spinnerijen en
stoom-bleekerijen, die ettelijke honderd arbeiders teilen. De grond bestaat
grootendeels uit zand. Doch aan de Loo-Lee, de Aa en Nieuwe-Graven
ligt klei.
Almelo, kasteel in de gem. Ambt-Almelo, in de onmiddellijke na-
bijheid der stad, met fraaien tuin, boomgaard en warmoezerij. Oudtijds
een sterk slot, dat een vijandelijken aanval woerstand kon bieden, heeft
het in of omstreeks 1664 van Heer Zeyger van Rechteren detegenwoor-
dige gedaante ontvangen.
Almelosche-Aa, beekje in het Overijsselsche landschap Twenthe,
dat na de Loo-Lee ontvangen te hebben, door de stad Almelo loopt, en
met de Molenbeek de Nieuwe-Graven vormt.
Almen, dorp in de Geld. gem. Gorssel, 2 n. ten oosten van Zutphen,
aan de Berkel. Men heeft er een Herv. kerk (met een merkwaardige
steenen doopvont) en de ifaaie landgoederen ter Meulen ofHof-te-Almen
en Eeze. In 1840 had Almen 629, in 1860 483 inw.
Almenum, buurt met dorpsrechten in de Friesche gem. Barradeei,
vlak bij de stad Harlingen, die reeds in de 16de eeuw de kerk van Almenum
met het westelijk deel binnen hare muren heeft ingelijfd. In denjongsten
tijd zijn meermalen plannen ontworpen, om ook het overige met de na-
burige havenstad te vereenigen, doch zij zijn op verschillende zwarigheden
afgestuit. Er zijn verscheidene steen- en plateelbakkerijen, houtzaagmolens
en pelmolens, een kalkbranderij enz. In 1840 had Almenum 664, in
1870 850 inw. Onder het behoor van Almenum Staat op den Zeedijk
het monument ter eere van den Spaanschen Landvoogd Caspar Robles,
de zoogenoemde Steenen Man.
Almersdorp, huis in de N.-Holl. gem. Opperdoes, aan den West-
Frieschen zeedijk, naar men meent, het overblijfsel van een oud dorp.
Almkerk, klassis der Chr.-Ger. Kerk in N.-Brab., bevattende de 6
gem. Almkerk, Andel c. a . , Sleeuwijk, Veen, Waardhuizen en "Werkendam.
Almkerk, dorp in de N.-Brab. gem. Almkerk-en-Uitwijk, l i u. zuid-
waarts van Woudrichem, aan de noordzijde van den Alm. E r is een
kerk, wier stichting door Switbert van 698 dagteekent, en die sinds drie
eeuwen den Herv. toebehoort. Vdör den st.-Elizabeths-vloed (18 November
1421), waardoor dit dorp zwaar werd geteisterd, stond er een klooster
van Reguliere kanunniken, door Reimont Minneboden gesticht.
Almkerk-en-Uit'Wijk, gem. in N.-Brab., tusschen de gem. de Wer-
ken-en-Sleeuwijk, Rijswijk, Giessen, Emmikhoven-en-Waardhuizen enD n s-
sen. Zij is 1642 bund. groot, en heeft een vruchtbaren kleigrond, die door
den Alm wordt bespoeld. De gem. telt 2 dorpen, Almkerk en Uitwijk,
benevens de buurten Uppelschen-dijk, Uppelschen-hoek en Nieuwendijk.
Zij had in 1822 1237, in 1840 1411 en in 1870 1592 inw., in laatstgenoemd
jaa r onderscheiden in 1125 Herv., 440 Chr. Geref., 16 R.-Kath.,
5 Isr. en 6 ongenoemden. Landbouw en veeteelt zijn er de hoofdbedrijven
der inwoners.
Almkerksche-polder, pold. in de gem. Almkerk, in 1646 bedijkt,
431 bunders groot.
Almstein, voorm. heerl. en kasteel in den verdronken Zuid-Holland-
schen-Waard.
Almsvoet, voorm. d. in den verdronken Zuid-Hollandschen-Waard.
Aloisepolder of Bovenpolder-van-Dubbeldam, pold. in de
Z.-Holl. gem. Dubbeldam, 391 bund. groot.
Alphen, vierde kant. van het arr. Leiden, bevattende 7 gem.: Aarlanderveen,
Alphen-en-Rietveld, Benthuizen, Boskoop, Hazerswoude, Ouds-
hoorn en Zwammerdam.
Alphen, ring der Z.-H. klassis van Leiden, bevattende de 11 gem.
Alphen, Woubrugge, Leiderdorp, Zwammerdam, Boskoop-en-Middelburg,
Zoeterwoude, Benthuizen, Hoogmade-en-Rijpwetering, Oudshoom-en-Gnep-
hoek, Hazerswoude en Koudekerk.
Alphen, dek. van het bisdom Haarlem, bevattende de 10 par. Aarlanderveen,
Alphen, Bodegraven, Langeraar, Leymuiden, Nieuwkoop,
Nieuwveen, Noorden, Roelof-Arendsveen en Zevenhoven. T o t de par.
Nieuwkoop behoort de bijkerk in de Mije.
Alphen, voormalige gem. in Geld., die 852 bund. groot was, doch in
1818 met Appeltem is vereenigd. Zij bevat het d. Alphen en de geh. de
Nieuwe-Schans, het Hoofd, Greffeling, den Haag, Moleneind en Moorthuizen.
Het d. Alphen ligt aan de Maas, tegenover het N.-Brab. dorp Oijen.
E r zijn kerken voor de R.-Kath. en .Herv. Met de onderhoorigheden had
het in 1840 913 en in 1860 1146 inw.
Alphen, d. in de N.-Brab. gem. Alphen-en-Riel, 1 u. ten w. van de
Belgische grenzen, en 4 u. zuidoost van Breda. In 711 door den edelman