Hoogeloon, Moergestel, Oirschot, Oostel-Westel-en-Middel-Beers, Keusel,
Yessem c. a.
Oirschot, dek. ran het bisdom ’s-Hertogenbosch, bevattende de 16
par.: Best, Casteren, Diessen, Goirle, Hilvarenbeek, Hoogeloon, Hooge-
Mierde, Hulsel, Lage-Mierde, Middel-Beers, Moergestel, Netersel, Oirschot,
Oostel-Beers, Yessem, Wintelre.
Oirschot, gem. in N.-Brab. tusschen Boxtel, Liempde, Best, Woensel,
Zeelst, Oerie, Vessem c. a., Oostel-Westel-en-Middel-Beers, Moergestel,
Oisterwijk en Haaren. Zij beslaat 6027 bnnd. en bestaat gebeel nit diluviale
zandgronden, waardoor de Beerse vloeit. In 1822 had deze gem.
3467, in 1840 4105, in 1875 4275 inw. Bij de telliiig voor 1870 onder-
ssbeidde men e r : 3706 R -Kath., 122 Ned.-Herv., 3 W.-Herv., 3 Ev.-
Luth., 1 Herst.-Luth. en 29 Isr. Zij bestaan voornamelijk van den land-
bouw, voorts van veeteelt, zuivelbereiding, houtkweekerij, looierij, brou-
werij, het vervaardigen van klompen, enz. De gem. bevat het vlek of d.
Oirschot, benevens de b. Spoordonk, Notel, Straten en Hedel.
Het vlek of d. Oirschot, in 1870 met 1230 inw. binnen de kom en
568 daarbniten, werd reeds in 1106 vermeld en teekende met vier-en-
veertig andere steden en vrijheden de oorkonden van den 18 Febr. 1371,
waarbij al dezen zieh verplichtten den H ertog gehouw en getrouw te zijn. De
st. Pieterskerk prijkt niet alleen met een hoogen toren, maar is een
der grootste en schoonste kerken van N.-Brab. De Herv. kerk is een
oud gebouw van duifsteen, volgens sommigen van Romeinschen oorsprong.
Opmerking verdient verder het Raadhuis, de Synagoge, eenige liefd. en
kloosterl. gestichten, benevens het schoone marktplein.
Oisterwijk, voorm. kwartier der Meierij van ’s Hertogenbosch, het
west. ged. daarvan uitmakende. Het bevatte de vrijheid Oisterwijk, met de
onderhoorige dorpen Udenbout, Haaren, Berkel, Enschot en Henkelom;
de schepensbanken Helvoirt, Esch en Hooge-en-Lage-Mierde-en-Hulsel;
de beerl. Hilvarenbeek, Diessen, Riel, Westel-Beers, Boxtel, Tilburg en
Goirle, Loon-op-Zand, Waalwijk, Gansoyen, Hagoort, Drunen, Moergestel,
st. Michielsgestel, Vueht-en-Cromvoirt.
Oisterwijk, kerk. ring der Herv., uitmakende een deel der klasse van
’s Hertogenbosch. Zij bevat de 7 gem.: Oisterwijk-Udenhont-en-Moergestel,
Boxtel, Helvoirt-en-Haaren, Hilvarenbeek-Diessen-Hooge-en-Lage-Mierde,
st. -Michielsgestel - den - Dungen - en - Schijndel, Tilburg-en-Goirle, Vucht-en-
Cromvoirt. E r zijn 8 kerken, namelijk edn te Boxtel, een in elk van de
eerstgenoemde plaatsen der combinatien en een te Schijndel.
Oisterwijk, gem. in N.-Brab., tusschen Haaren, Oirschot, Moergestel,
Berkel en Udenhout, bijna 2114 bund. groot. Degrond, nit diluvisch zand
bestaande, wordt door de Lei doorsneden. In 1822 telde men er 1657,
in 1840 2040; in 1875 2502 inw. Bij de telling voor 1870 vond men er:
2096 R.-Kath., 137 Ned.-Herv., 4 W.-Herv., 1 Rem., 1 Doopsgez., 1
Lnth. en 22 Ned.-lsr. Han voorn. middel van bestaan is landbouw.
In vroegere eouwen waren er vele laken- en andere weverijen, doch deze
zijn allen te niet gegaan. Men vindt er thans nog eenige looierijen,
molens, enz. Behalve het vlek Oisterwijk, bevat de gem. de b. Kerkhoven,
benevens de geh. Klein-Oisterwijk, Kleine-Heide, de Logt, Hondsberg,
Balsvoort, ’t Spijk en Oirschotsche-Dijk.
Het vlek Oisterwijk telde binnen de kom in 1840 1560,. in 1870 1752
inw. Over het geheel fraai gebouwd längs een schoon plein en eene
breede hoofdstraat, is het wegens zijn bevallig lommer en aangename
omstreken eene geliefde wijkplaats van velen, die hunne dagen op eene
landelijke plaats wenschen te besluiten. De groote lindeboom van Oisterwijk
is sedert eenwen beroemd geweest. Tot de merkw. gebouwen be-
hooren de schoone R.-Kath. st. Pieterskerk, de Herv. kerk, de Synagoge
en het klooster Dal van Maria en Catbarina. In 1452 werd het vlek
door Maarten van Rossem geplunderd, in 1583 door krijgsvolk ten deele
verbrand (ten gevolge waarvan de booge toren der st. Pieterskerk in-
stortte), in 1728 door moedwil geteisterd en den 25 Maart 1810 door een
brand zwaar beschadigd. Van het oude kasteel te Oisterwijk is weinig
of niets over.
Oisterwijksche-Hoeven, geh. in de N.-Brab. gem. Berkel c. a.
O k k e n b r o e k , b. in de Overijsselsche gem. Diepenveen, in 1840 met
159, in 1870 met 235 inw. Sedert eenige jaren bestaat het ontwerp om
hier eene Herv. kerk te stichten.
O lb u r g e n , d. met eene R.-Kath. kerk in de Geld. gem. Steenderen,
in 1840 met 134, in 1872 met 155 inw. Eerst sedert 1817 behoort
Olburgen tot Steenderen, hebbende het vroeger een deel uitgemaakt van
Drempt in het schoutambt (de gem.) Hummelo-en-Keppel.
Olbrandweren, geh. onder het d. Birdaard in de Friesche gem.
Dantumadeel.
Oldambt, landstreek in het oost. ged. der prov. Groningen, oudtijds een
oppermachtig Friesch landschap, verdeeld in verscbillenderechtsstoelen, waarvan
de oversten zieh hoofdelingen noemden. Eindelijk vereenigden twee
hoofdel., Gockinga en Houwerda, de hoogste m acht in hunne hand. In twist
met de prov. Groningen gekomen, werden zij door de burgerij uit hunne goede-
ren verdreven. De stad stelde toen een kastelein te Termunten, benevens
een drost te W inschoten aan, de een over het Klei-Oldambt, de tweede over het
Wold-Oldambt. Ten tijde dat de Graaf van Oost-Friesland en de Hertog
van Gelder gebied in Groningen voerden, is de stad van deze bezitting ver-
vreemd, die zij echter later terugbekwam en tot 1795 behield. HetWoId-
Oldambt bevatte 18, het Klei-Oldambt 4 kerspelen, uitmakende de
tegenwoordige gemeenten Beerta, Finsterwolde, de Meeden, Midwolde,
Muntendam, Nieuw-Pekela, Nieuwolda, Noordbroek, Scheemda, Termunten,
Veendam, Wildervank, Winschoten en Zuidbroek.
Olde-Dicpen, b. in de Overijsselsche gem. Diepenheim, in 1840
met 149 inw.