beter ging het in 1843, toen Maarten van Rossum hier een zware brand-
schatting eischte. Oudtijds stonden in en bij Someren zeven kasteelen.
Van één is de naam niet bekend. De anderen waren Vladeraken, Ede-
lenburg, Wolfraat, Witvrouwenberg, de Donk en Grimberg.
S om m e lsd ijk , tweede kant. van het arr. Brielle, bevattende de 13
gem. : den Bommel, Dirksland, Goedereede, Herkingen, Melissant, Mid-
delharnis, Nieuwe-Tonge, Ooltgensplaat, Ouddorp, Oude-Tonge, Sommelsdijk,
Stad aan ’t Haringvliet, Stellendam.
S omm e lsdijk, heerl. op Overflakkee, die to t 1798 tot Zeeland be-
hoorde, ofschoon Holland tot 1578 daarop aanspraak had gemaakt. In 1805
is zij aan Holland gekomen. De heerl. bestond uit twee van elkander ge-
scheiden stukken en vormt thans de gem. Sommelsdijk, benevens deelen
der gem. Middelharnis en den Bommel.
S om m e lsd ijk , gem. in Z.-Holl. Zij wordt in het noorden bespoeld
door het Haringvliet en is naar de landzijde bepaald door Stellendam,
Melissant, Nieuwe-Tonge en Middelharnis. De grond (2391 bund.), door
zeeklei gevormd, bestaat uit ingepolderd land, waarvan het oudste deel in
1465 werd hedijkt. Sedert zijn door indijkingen, ook in onze eeuw, vele
nieuwe polders verkregen. In 1811 had deze gem. 1581, in 1815 1644,
in 1822 1750, in 1840 2454, in 1876 2610 inw. Bij de telling voor
1870 vond men er: 2239 Herv., 57 Chr.-Geref., 2 Doopsg., 76 R.-Kath.,
40 Ned.-Isr. en 3 ongenoemden. Zij bestaan meest van den landbouw,
doch ook van handel, winkelnering en eenige inrichtingen van volksvlijt.
Behalve het d. Sommelsdijk, vindt men er slechts verstrooide boerderijen
én huizen.
Het d. Sommelsdijk telde binnen de kom in 1870 2225 inw. Het is
eene aanzienlijke plaats, die nauw met het aanpalende d. Middelharnis
is verbonden. Ofschoon eerst in 1464 of 1465 de Oudlandsche-polder,
waarin het d. ligt, is bedijkt, was de plaats reeds vroeger bewoond, want
den 6 Februari 1430 verleende Gravin Jacoba van Beijeren vrijheid
van alle tollen aan de inw. dezer uitgors. Behalve de Herv. kerk,
vindt men er het dorpshuis, eenige liefdadige inrichtingen, een fraai
schoolgebonw, een doelen, enz. Sommelsdijk heeft in 1625 en den 23
September 1799 veel door brand geleden. Bij den laatstvermelden brand werd
de voorm. zeer schoone kerk een bouwval. Deze had geprijkt met de
prächtige tombe van François van Aarssen, Heer van Sommelsdijk.
Vroeger zijn te Sommelsdijk ook kerken der Doopsg. en R.-Kath.
geweest.
Somrneltjesberg, Ijeuvel bij het d. de Waal op Texel, waaruit in
1777 eenige Romeinsche oudheden zijn opgedolven.
Son, d. met eene R.-Kath. kerk in de N.-Brab. gem. Son-en-Breugel,
aan den Dommel. Het telde in 1870 binnen de kom 313 inw. De
Plaats of het Marktveld maakt het middelpunt uit. In 1794 leed dit
d. veel door de doortrekkende Engelschen en Franschen.
Sondöl, d. met eene Herv. kerk en het huiten Beukenswijk in de
Friesche gem. Gaasterland, op een hoogen grond. Het telde in 1811
195, in 1840 257, in 1875 412 inw., die van het geh. Tacozijl (in
1840 18) medegerekend.
S on d e le r -IJb e r t, geh. onder het Friesche d. Sondel.
Son-en-Breugel, gem. in N.-Brab., tusschen st.-Oedenrode, Nuenen
c. a., Woensel en Best. Zij is 3342 bund. groot, bestaande de grond
meest uit zand, doch ten deele ook uit beekklei. Onder eenige heuvelen
onderscheidt men den merkwaardigen Potjesberg. De gem. bevatte in 1822
1597, in 1840 1615, in 1875 1611 inw. Men vond er bij de telling voor
1870 1586 R.-Kath. en 2 Herv. Zij bestaan meest van den landbouw.
De gem. bevat de beide d. Son en Breugel, benevens de geh. Wolfswinkel,
Zand, Houtum, Ekkersrijt, de Hoeve, Anschot, Kemenade,
Heuvel, Esp, Bokt, Driehoek, Eind, Hoogstraat, Eige, Oerie en Stad.
Sonnega, b. met dorpsrechten in de Friesche gem. West-Stellingwerf,
in 1811 met 166, in 1840 met 198, in 1875 met 300 inw. T o r
plaatse van de vroegere kerk, vindt men nog het kerkhof en het
klokhuis.
S on sb e ek , beroemd landgoed in de Geld. gem. Arnhem, dat sedert
het in 1817 met Hartsgersberg werd vereenigd, een der voortreffelijkste
buitens is, die Arnhem’s heerlijken omtrek versieren.
Sophiapolder, eil. en pold., door twee armen van den Noord of
Oord (de Noord en de Pelsert) omspoeld, in de Z.-Holl. gem. Hendrik-
Ido-Ambacht. De pold. is 90 bund. groot. Het is in den jongsten tijd
door het bedijken van het Roode-Zand ontstaan.
Sophiapo lde r , pold. van ruim 85 bund. in de Zeeuwsche gem.
Wissekerke, in 1770 ingedijkt.
S op h iap o ld e r , pold. van bijna 729 bund. in de Zeeuwsche gem.
Oostburg, in 1807 bedijkt.
Sopsum , geh. onder het d. Arum in de Friesche gem. Wonseradeel.
Sorremorra, of Sormo r ra , geh. in de Friesche gem. Utingeradeel,
in 1840 met 35 inw., van welken 20 onder Oldeboorn, 15 onder Nes.
Sotrum , of Sottorum, geh. onder het d. Cornwerd in de Friesche
gem. Wonseradeel, in 1840 met 33 inw.
Souburg, streek op het Zeeuwsche schiereil. Walcheren, die tot 1834
twee gem., Oost-Souburg en West-Souburg, vormde, welke sedert tot de
gem. Oost- en-West-Souburg zijn vereenigd. In den grafelijken tijd werd
de naam Subburg geschreven.
Soureth, geh. in de Limb. gem. Heerlen, in 1870 met 55 inw.