doch vdór de wet van 1 Ju li 1870 eene zelfstandige gem. van 1179 bnnd.
oppervlakte. Zij bevatte een deel van he t d. Waddinxveen en een deel
der Goudkade. In 1822 telde zij 1076, in 1840 1292, in 1860 1400 inw.
Noordwatering, een der vier kwartieren van het Zeenwsche eiland
Walcheren, t. w. de amb. Poppekerke, Boudewijnskerke, Meliskerke, Ma-
riekerke en Grijpskerke.
Noordweg, b. in de Z.-Holl. gem. Wateringen, in 1840 met 83 inw.
Noordwelle, gem. op het Zeeuwsche eil. Schouwen, in het noorden door
het Brouwershavensche Gat bespoeld en verder ingesloten door de gemeenten
Renesse, Haamstede, Serooskerke en Ellemeet. Zij is groot ruim 1009 bund. en
bestaat geheel uit kleigronden. In 1822 had zij 301, in 1840 392, in
1875 498 inw., in laatstgenoemd jaa r onderscheiden in 491 Herv., 5
Chr.-Geref. en 2 R.-Kath. Deze ingezetenen bestaan meest van den
landbonw.
Het d. Noordwelle telde in 1870 binnen de kom 200 inw. In 1573
hadden de Spanjaarden dit d. eenigermate versterkt, doch den 14 Jannari
1576 werd de bende, die er toen was gelegerd, door de Staatschen aan-
gevallen, en de kerk, waarin zij zich had opgesloten, in brand ge-
stoken. Sedert is eene nieuwe kerk gebouwd, die in 175S werd vernieuwd.
Noordwijk, tweede kant. van het Z.-Holl. arr. Leiden, bevattende
de 11 gem.: Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegst-
geest, Rijnsburg, Sassenheim, Yalkenbnrg, Voorhout, Warmond.
Noordwijk, ring der klasse Leiden van de Herv. K e rk , bevattende
de 15 gem.: Hillegom, de Kaag, Katwijk-aan-Zee, Katwijk-aan-den-
Rijn-en-het-Zand, Lisse, Noordwijk-Binnen, Noordwijk-aan-Zee, Noordwij-
kerhout, Oegstgeest, Rijnsbnrg, Sassenheim, Yalkenbnrg, Voorhout, V oor-
schoten-en-Venr, Warmond.
Noordwijk, dek. van het bisd. Haarlem, bevattende de 8 par.:
Hillegom, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhont, Sassenheim, Vogelenzang,
Voorhout, Warmond.
Noordwijk, gem. in Z.-Holl. Zÿ is in het westen bepaald door de
Noordzee, en naar de landzijde door de gemeenten Katwijk, Rijnsburg,
Voorhout, Noordwijkerhont en Zandvoort, waarvan de laatste in N.-Holl.
is gelegen. Zij heslaat 3576 bund., bijna ailes zandgrond (duinen en geest-
gronden), voor een klein deel in het zuid-oosten uit klei. In 1822 had
zij 2356, in 1840 2913, in 1875 3494 inw. Bij de telling voor 1870 vond
men e r: 1774 R.-Kath., 1385 Ned.-Herv., 9 W.-IIerv., 1 P re sb ., 195 Chr.-
Geref., 6 Ev.-Lutb., 1 Herst.-Luth,, 4 Episc., 3 Doopsg., 2 Rem., 15
Ned.-Isr. en 9 ongenoemden. De bevolking bestaat deels van den tuin-
en landbonw, vooral van het aankweeken van bloemen en geneeskrachtige
krniden, veeteelt, zuivelbereiding en visscherij. De gem. bevat het d.
Noordwijk-binnen en Noordwijk-aan-Zee, verder de buurten Langeveld en
de Klei en het geh. .Offem.
Noordwijk, d. met eene Herv. kerk in de Gron, gem. Marum. Het
had in 1840 259, in 1870 397 inw.
Noordwijk-aan-Zee, d. a a n .d e Noordzee, in de N.-Holl. gem.
Noordwijk, in 1840 met 700, in 1870 met 926 inw. De visscherij is hun
middel van bestaan. E r zijn kerken der Herv. en Chr.-Geref. In 1572
werd het d. door de Spanjaarden geplunderd en ten deele verbrand. Den
2 April 1799 werd het door de Engelschen beschoten.
N o o rdw ijk -b in n en , groot d. of vlek in de N.-Holl. gem. Oegstgeest,
in 1840 met 1984, in 1870 met 2167 inw. De plaats is over het
geheel zoo fraai gebouwd, dat de hoofdstraat zelfs menige aanzienlijke
stad tôt sieraad zou verstrekken. De Herv. kerk is een groot, schoon ge-
bouw, waarin de tombe van den heldhaftigen verdediger van Leiden, J a n
van der Does (Janus Donza), even ais de zerk op ’t graf van Heer Jan
van Boekhorst en zijne gade Elizabeth van Alkemade, opmerking verdient.
Voorts is er een kerk der R.-Kath. en een der Chr.-Geref., alsmede
een raadhuis en een gildehuis (den st.-Jorisdoelen). Melis Stoke vermeldt
Noordwijk reeds op het ja a r 986. In de tweede helft der 14de eêuw
gaf Hertog Albrecht van Beieren der plaats stedelijke rechten, doch uit
een handvest van 12 Maart 1398 blijkt, dat de Noordwijkers debezegelde
brieven hiervan teruggaven en den Vorst baden, hun weder te stellen
in zulk recht ais zij van ouds bezeten hadden.
Noordwijkerhoek, geh. in de Z.-Holl. gem. Noordwijk.
N o o r d w ijk o r h o u t , gem. in Z.-Holl., ingesloten door Noordwijk,
Voorhout, Lisse, Hillegom, Bloemendaal en Zandvoort, van welke de
beide laatste gem. in N.-Holl. liggen. Zij beslaat 2319 bund., meest al-
luviaal zand (duingrond), doch deels ook laag veen. In 1822 telde zij
727, in 1840 958, in 1875 1466 inw. Bij de telling voor 1870 vond men
er: 1159 R.-Kath., 217 Ned.-Herv. en 1 Luth. Veeteelt, zuivelbereiding
en landbonw maken er de bronnen van welvaart uit. De gem. bevat het
d. Noordwijkerhout, de b. de Zilk en het geh. Hooge-Boekhorst. Zij is
door de heeren van Noordwijk, Boekhorst, Kronenburg, Duivenvoorde en
andere edele geslachten bezeten.
Het d. Noordwijkerhout, in eene oorkonde van 1320 Noirtich in den
houte genoemd, bevatte in 1870 binnen de kom 371 inw. E r zijn kerken
der Herv. en R.-Kath. De eerste bevat een monument ter gedachtenis
aan Jonkheer Andries van de Boekhorst en zijne gade Anna van Woerden.
In den Spaanschen oorlog, vooral tusschen 1573 en 1575, heeft dit d.
veel door de baldadigheid van krijgslieden geleden.
Noordwijkerhout-Hillegom-Lisse-en-Voorhout, voorm. bal-
juwschap, na 1581 van het baljuwschap Rijnland afgescheiden. Het bevatte
de 4 ambachtsheerl. Noordwijkerhout, Hillegom, Lisse en Voorhout, wor-
dende de vierschaar te Noordwijkerhout gespannen.
Noordwjjkerhoutsche-Geesten, streek in de Z.-Holl. gem. Noordwijkerhout.
Noordwolde, oost. ged. van de Priesche gem. Hemelumer-Oldephaert
en Noordwolde, bevattende de d. Oudega, Nijega, Elahuizen en Kolderwolde.