A s c h a t, of A ssch a t, heerl. in de Utr. gem. Leusden, ruim 300
bund. groot, in 1840 met 172 inw.
A s ch a tte rb e ek of M o o ste rb e ek , beekje in de gemeenten Barneveld
en Leusden (Geld, en Utrecht), hetwelk in de Modderbeek valt.
A sch d on k , deel van het N.-Brab. geh. Heikant, in de gem. Aarle-Rixtel.
A se le rb e ek , noordelijkst deel derOverijsselsehebeek deBoekelosche-Aa.
A se lo , b. in de gem. Ambt-I)elden, in 1840 met 284, in 1860 met 278 inw.
A s en r a y of H e llen r a y , b. in de Limb. gem. Maasniel, in 1840 met
194, in 1860 met 245 inw.
A sin g a , voorm. adell. huis in de Gron. gem. Middelstum.
A s in g a , voorm. adell. huis in de Gron. gem. Ulrum.
A sp e r en , voorm. baronnie, die beurtelings met het Land-van-Arkel
was vereenigd of daarvan gescheiden. Later werd zij onder twee heeren
verdeeld, die elk een kasteel te Asperen bezaten, hetgeen ten tijde van
Filips de Goede tot treurige tooneelen van geweld voerde. Eindelijk werden
de beide deelen onder Maximiliaan en Maria door Heer Wessel van
den Boetzelaar hereenigd. De baronnie behoort thans deels tot de gem.
Asperen, deels tot Herwijnen.
Asperen, gem. in Zuid-Holland, ingesloten door de gem. Leerdam,
Heukelom (Z. Holl.) en Herwijnen (Geld.), en bestaande uit het steedje
Asperen en een deel van het Aspersche-Hoogeland. De gem., die 334 bund.
groot is en een kleiachtigen bodem heeft, telde in 1822 939, in 1840 1147
en in 1870 1423 inw. In 1860 was de bevolking onderscheiden in : 1203
Ned. He rv ., 9 Chr. Afg. (Chr. Ger.), 3 Ev. L u th ., 8 R.-Kath. en 19 Isr.
Het steedje Asperen ligt op de oostzijde van de Linge, en veíeenigt, op
weinigen na, al de huizen der gem. binnen hare wallen. De Herv. kerk
is een ruim gebouw, met een hoogen, fraaien toren. Op de plaats van
het kasteel Waddestein Staat een heerenhuis. Yan het tweede kasteel is
niets over.
Asperen werd in 1204 ingenomen door Graaf Willem I van Holland,
in 1480 door de Bourgondiërs, in 1517 door den Zwarten hoop en in
1574 door de Spanjaarden. In 1672 werd zij door de Eranschen bezet.
Den 6 Mei 1569 werd D irk Willemsz. daar verbrand. Hij was een Doops-
gezind burger, die, vluchtende voor een gerechtsdienaar, welke bevel had
hem te vatten, deze uit het water rodde, toen de man door het ijs zakte.
Asperen bestaat hoofdzakelijk Van landbouw en veeteelt, inzonderheid
paardenfokkerij. De Aspersche paardenmarkten worden druk bezocht.
A sp e r sch e -L in g e slu is, belangrijke sluis in de Linge, bij het steedje
Asperen, gebouwd in 1811.
A sp e r sch e -P o ld e r , pold. in de Z.-Holl. gem. Asperen, gr. 334 bund.
A sp c r sch e -Ve ld , pold. in de Geld. gem. Herwijnen, groot 1024 bund.
A s s e lt, d. in de Limb. gem. Swalmen, met een R.-IC. kerk (rectoraat).
Het had in 1840 197, in 1860 208 inw.
A s s e lt, alleenst. huis in de Geld. gem. Apeldoorn.
Assen, a rr., bestaande uit de geheele prov. Drenthe. Bij de eerste
vorming der arr. in 1811 was het in 4 kant. gesplitst: Assen, Dalen,
Hoogeveen en Meppel. Het was toen onderhoorig aan het departement
der Wester-Eems, hetgeen tot Maart 1814 stand hield.
In 1838 werden de 4 kantons tot 3 gebracht, t. w. Assen, Hoogeveen
en Meppel.
A ssen, kanton van het arr. Assen, bevattende de 15 gem.: Anlo, Assen,
Borger, Eelde, Emmen, Gasseite, Gieten, Norg, Odoorn, Peize, Roden,
Bolde, Smilde, Vries, Zuidlaren.
A ssen , rijks-kiesdistrict voor Leden van de Tweede Karner der Staten-
Generaal. Het bevat, volgens de wet van 6 Mei 1869, de 25 gem.: Assen,
Vries, Smilde, Beilen, Dwingelo, Meppel, Ruinerwold, de Wijk, Zuidwolde,
Ruinen, Hoogeveen, Westerbork, Zweelo, Sleen, Oosterhesselen, Dalen,
Coevorden, Emmen, Odoorn, Borger, Gasseite, Gieten, Rolde, Anloo,
Zuidlaren. Het had in 1867 89,430 inw. en 2161 kiesgeregtigden.
A ssen , hoofd-kiesdistr. voor het afvaardigen van Leden voor de Prov.
Staten van Drenthe, bevattende de 19 gem.: Anloo, Assen, Beilen, Borger,
Diever, Dwingeloo, Eelde, Gasseite, Gieten, Norg, Odoorn, Peize, Roden,
Rolde, Smilde, Vledder, Vries, Westerbork, Zuidlaren.
A ssen , klassis der Herv. kerk in de prov. Drenthe, die (niet in ringen
verdeeld) de 22 gem. bevat: Anlo, Annerveen, Assen, Beilen, Boven-
Smilde, Eelde, Eext-Anderen-en-Zandvoort, Gasseite, Gasselter-Nijeveen,
Gieten, Gieterveen-en-Bonnerveen, Grolloo-en-Schoonloo, Hoogersmilde,
Hijkersmilde-en-Kloosterveen, Norg, Peize, Roden, Roderwolde, Rolde,
Veenhuizen, Vries, Zuidlaren. Zij wordt bediend door 24 predik.
A sssn , klasse der Chr. Ger. kerk, bevattende de 8 gem.: Assen, Smilde,
Norg, Appelscha, Roden-en-Een, Borger, Gasselter-Nijeveen, Vries1.
Assen, gem. in Drenthe, grenzende in het noorden aan Norg en Vries,
in het oosten aan Rolde, in het zuiden aan Beilen en in het westen aan Smilde,
5496 bunders groot, en bijna geheel uit zandgrond bestaande, met eenig
veenachtig groenland längs een drietal beekjes: het Hoender- of Looner-
diep, de Ruimsloot en het Anreeperdiep. Aan de westzijde ligt afgegraven
hoog veen. Het Stadsbosch en het landgoed Vredeveld bestaan geheel
of grootendeels uit hoog opgaand geboomte. In vorige eeuwen een ged.
van ’t kerspel Rolde uitmakend, werd Assen daarvan afgescheiden, toen
Koning Lodewijk het den 13 Maart 1809 tot eene stad verhief. Assen
is eene der Nederlandsche g em., wier bevolking bijzonder snel is toegenomen.
Zij had in 1811 1090, in 1822 1426, in 1830 2184, in 1840 3613, in
1850 4412, in 1860 5846, en in 1870 6907 inwoners. Laatstvermeld aan-
tal splitste zieh in 5630 Ned. Herv., 22 Waalsch Herv., 37 Ev.
L uth., 1 Herst. Ev. L u th ., 37 Doopsgezinden, 478 Chr. Geref., 328
R.-Kath., 360 I s r ., en nog 14, van wier godsd. gezindheid geene opgave was