Wernhout, b. in de N.-Brab. gem. Zundert-en-Wernhout, in 1840
met 283 inw. Zij maakte vroeger met de onderhoorige geb. eene bijzon-
dere heerhjkheid uit, die o. a. door de Graven van Ostrevant is bezeten.
Werve (te), landgoed in Z.-Holl. gem. Rijswijk, ter plaatse van het
vroegere slot te Werve, het stamhnis van een mächtig geslacht.
Werven, b. onder het d. Vorchten, in de Geld. gem. Heerde, in 1840
met 180, in 1872 met 207 inw.
Wervershoof, of Werfertshoef, gem. in N.-Holl., wier tegenw.
omvang eerst door de wet van 22 Dec. 1867 is tot stand gekomen. Ter-
wijl zg voor dien tijd slechts 406 bund. hesloeg, is zij ten gevolge van die wet
tot 1457 bund. uitgebreid. Zij is door zeeklei gevormd, wordt in het noordw.
en noorden door de Zuiderzee bespoeld en paalt overigens aan de gem.
Medemblik, Midwoud, Nibbixwoud, Westwoud, Hoogcarspel en Andijk.
In baar beperkten omvang telde zij in 1811 447, in 1822 473, in 1840
564 inw. Sedert de uitbreiding in 1868 (waarbij Hoog- en Laag-Zwaagdijk
bij Wervershoof werd ingelijfd) bedroeg de bev. den 1 Jan . 1868 1660,
en in 1876 1828 inw. Bij de volkstelling voor 1870 onderscheidde men
er 1389 R.-Kath., 281 Herv., 13 Chr.-Geref. en 3 Doopsgez. Zij bestaan
meest van veeteelt, znivelbereiding en landbonw. Behalve het d. Wervershoof,
bevat de gem. de b. Hoogendijk, Lagendijk en Zwaagdijk, benevens
het deel van het d. Hauwert aan den Notweg.
Het d. Wervershoof telde in 1840 546, in 1877 790 inw. Het is eene
onde plaats, die haar naam ontleent aan den priester Werenfried, die
op last van Willebrord ten jare 690 in West-Friesland het Evangeliever-
kondigde en hier een priesterhnis stichtte. E r zijn kerken voor de R.-Kath.
en de Hèrv. In 1508 en 1610 werd het d. hevig door de zee bedreigd.
Wervershoof, pold. van 406 bund. in de N.-Holl. gem. Wervershoof.
Wesch (de), geh. in de Limb. gem. Noorbeek, in 1870 met 40 inw.
Wesenberg, voorm. havezathe in de Ov. gem. Wijhe. In 1373 werd
zij door de Deventerschen vermeid.
Wesepe, of Wezepe, d. met eene Herv. kerk in de Ov. gem. Ofst.
Ilet had in 1840 412, in 1870 476 inw.
Wessem, gem. in Limb., tnsschen de gemeenten Thorn, Heel, Linne,
Maasbracht en Stevensweert, 581 bund. groot en door rivierklei gevormd!
Zij wordt bezoomd door de Maas en door de Itterbeek doorsnedeD. In
1822 had zij 679, in 1840 875, in 1876 948 inw., allen R.-Kath. Zij
bestaan meest van den landbonw. De gem. was vroeger eene heerl., die in
of omstreeks 965 door den Aartsbisschop Bruno van Keulen (Cöln) aan de
abdij van st.-Pantaleon kwam, doch in 1203 werd bezeten door Heer Gérard
van Wessem. Zij schijnt evenwel aan den Keulschen stoel teruggekeerd
te zgn, want den 15 Mei 1219 verkocht de Keulsche Aartsbisschop haar
aan Willem van Horn of Hoorn tegen eene rente van 14 Keulsche mark.
Willem van Horn erkende echter den Gelderschen Hertog als opperheer,
en van hier, dat Wessem tot 1795 een gedeelte van het Geldersche Over-
kwartier bleef uitmaken. De gem. bevat h e t steedje Wessem en het
geh. Pol.
Het steedje Wessem ligt aan de vereeniging van de Maas en de Itte r.
Oudtijds was het versterkt. In 1512 maakten de Brabanters er zieh meester
van, diepten de grachten uit en legden er nieuwe boiwerken aan. In
1840 had Wessem 786, in 1870 840 inw. Men vindt er eene R.-Kath., aan
st.-Medward gewijde kerk en een pontveer over de Maas.
Wessingen, of Wessing,- b. in de Geld. gem. Doornspijk, in 1840
met 243, in 1872 met 296 inw.
Wessinghuizen, geh. in Gron., in 1840 met 56 inw., waarvan 50 in
het deel binnen de gem. Onstwedde en 6 in h e t deel binnen de gem.
Vlagtwedde.
West-Abtspolder, pold. van 116 bund., in de Z.-Holl. gem. Kethel.
West-Barendreeht, heerl. in de Z.-Holl. gem. Barendrecht. Het
vormde met Camisse onder Koning Willem I eene zelfstandige gem. van
900 band, oppervlakte, die in 1822 910, in 1850 1033 inw. telde. Daarin
ligt een deel van het d. Barendrecht en de b. Carnisse.
Wöst-Beemster, d. of kerkb. in de N.-Holl. gem. Beemster. De kerk,
eene stichting der R.-Kath,, dagteekent van 1752, ter vervanging van
drie onderscheidene kapellen, waarin tot op dien tijd de godsdienst
werd uitgeoefend.
West-Bijlmerpolder, of Laänpolder, pold. van 282 bund., in de
N.-Holl. gem. Weesperkarspel.
West-Blommersdijk, pold. in de Z.-Holl. gem. Rotterdam, ruim
200 bund. groot.
Westbroek, gem. in Utr., tusschen de gemeenten Tienhoven, Maarsse-
veen, Zuylen, Achttienhoven en Hilversum (de laatste tot N.-Holl. be-
hoorende), 1538 bund. groot en in het znideh door klei, in het westen
door laag veen en in het noorden door diluvisch zand gevormd. In 1811
had deze gem. 583, in 1822 536, in 1840 686, in 1876 898 inw., in
laatstgen. ja a r hestaande uit 614 Herv., 97 Chr.-Geref., 2 Luth. en 185
R.-Kath. Zij bestaan deels van veeteelt en znivelbereiding, deels van
veenderij. Behalve het d. Westbroek vindt men er de b. Binnenweg en
de Gagel, het geh. Neereindsche-Vaart en een aantal verstrooide woningen.
De gem. is eene heerl., o. a. bezeten door de geslachten Rennenberg,
Reede van Nederhorst en Tuyl van Serooskerke.
Het d. Westbroek bevatte in 1870 binnen de kom (een deel van de
dijkstreek tnsschen Achttienhoven en Oud-Maarsseveen) 175 inw. T ot 1467
was er slechts eene kapel. Toen werd deze tot een parochiekerk verheven,
die na Dtrecht’s afscheuring van Spanje aan de Herv: kwam. In het
koor dezer kerk wijst men het graf aan van Bisschop Boudewijn van