219 Chr.-Geref., 13 Doopsgez. en 32 R.-Kath. Veeteelt, landbouw en
tuinderij zijn er de bronnen van bestaan. Behalve het d. Opperdûes,
bevat de gem. de geh. Zuiderweg en Almersdorp.
Het d. Opperdoes ligt een weinig ten zuiden van den West-Frieschen
zeedijk, dicht bij Medemblik. Het telde binnen de dorpskom in 1870
648 inw. E r is een Herv. kerk. In 1517 werd het door de Geldersche
Eriezen geplunderd.
Opperdonk, geh. in de Limb. gem. Grubbenvorst, in 1870 met
41 inw.
Opper-Kooten, fraaie b. onder het d. Kooten in de Eriesche gem.
Kooten, aan den straatweg tussehen Leeuwarden en Groningen.
Oppidum-Batavorum, de oude stad der Batavieren, waarschijnlijk
Nijmegen.
Oppoven, b. in de Limb. gem. Oirsbeek, aan den weg van Sit-
tard naar Heerlen, waar deze eene sterke helling heeft, in een fraai
oord. Zij telde in 1840 290, in 1870 305 inw.
Opscheumert, geh. in de Limb. gem. Schin-op-Geul.
Opslag' (de), voorm. schans in de Gron. gem. Grijpskerk,' aan den
mond van he t Beitdiep. Zij werd in den Spaanschen oorlog meermalen
genomen en hernomen. Van 25 Ju n i tôt 7 Ju li 1591 droDg Prins
Maurits haar tôt de overgave.
Opsterland, gem. in Eriesl,, bepaald door de gem. Smallingerland,
Utingeradeel, Aengwirden, Schotérland en Oost-Stellingwerf (in Eriesl.),
Norg (in Drenthe), de Leek, Marum en Grootegast (in Gron.) Zij beslaat
23,061 bund., wordt doorsneden door de Boorne en bevat deels laag
veen, deels zandgrond, deels hoog veen. In 1744 had zij 4830, in 1811
7707, in 1822 8395, in 1840 10,177, in 1860 11,457, in 1875 13,677
inw., in laatstgen. ja a r onderscheiden in : 12,083 Herv., 846 Doopsgez.,
523 Chr.-Geref., 7 Luth, 19 R.-Kath., 163 Isr. en 36 ongen. Deze bev.
vindt haar bestaan meest in den landbouw, de veefokkerij, de veenderij en
den handel in de stapelproducten. Groote fabrieken zijn er niet, doch
men heeft er eenige spheepstimmerwerveD, looierijen, kalkbranderijen,
molens enz.
De gem. is afgedeeld in 14 dorpen : Beets, Beetsterzwaag, Duurswoude,
Gorredijk, Hemrik, Kortezwaag, Langezwaag Lippenhuizen, Luxwoude,
Olterterp, Siegerswoude, Terwispel, Ureterp, Wijnjeterp. Doch in geogra-
phischen zin is Luxwoude geen d., terwijl de b. Bakkeveen en Haulerwijk
tôt dorpen zijn aangegroeid.
De belangrijkste dezer plaatsen is Gorredijk, doch Beetsterzwaag, als
meer in het midden der gem. gelegen, strekt tôt hoofdplaats. Tijdens het
Eransche keizerrijk was deze gem. gesplitst in de mairiën Gorredijk,
Lippenhuizen, Langezwaag, Ureterp en Beetsterzwaag, met dien verstande,
dat de laatste zich niet slechts tôt een deel van Opsterland bepaalde,
maar zich ook over een deel van Smallingerland uitstrekte.
O p w e tte n , d. met eene R.-Kath. kapel in de N.-Brab. gem. Nuenen
Cl a., aan den Kleinen-Dommel. Het telde in 1840 588 inw. Als eene
bijzonderheid vermeldt men het geval, dat hier een schaap een wolf
gevangen heeft.
O p w ie r d a , d. met eene Herv. kerk, nabij het Opwierdermeer in de
Gron. gem. Appingedam. In 1840 telde het 275, in 1870 364 inw.
Oranjedorp, nieuwe b. in de Drenthsche gem. Emmen, aan het Oranje-
kanaal, in 1870 met .92 inw.
Oranjekanaal, vaart in he t midden van Drenthe, uit de Smildervaart
in oostelijke richting naar de Bargervenen aangelegd. Het graven
is in het begin van 1854 aangevangen, met zooveel kracht, dat reeds
in Juni van genoemd ja a r het kanaal van den mond tôt de eerste sluis
bevaren kon ' worden en het graven tô t aan de tweede sluis (11,600 el)
nog vóór Jan u a ri 1855 tô t stand kwam. Binnen weinige jaren was
het kanaal voltooid tôt de venen, waarin het thans nog wordt voortgezet.
Het kanaal is ruim 10 uren lang en heeft verscheidene plaatsen doen
ontstaan, o. a. Schoonoord, Nieuw-Dordrecht, enz.
Oranjepolder, pold. van 154 bund. in de N.-Brab. gem. Oosterhout.
Oranjepolder, pold. van 441 bund. in de Z.-Holl. gem. Naaldwijk.
Deze pold., ook het Hoenderland genoemd, vormt eene heerl., die in
1840 196 inw. bevatte. Hierbij is de fraaie Oranjesluis, met een aanzien-
lijken bovenbouw.
Oranjepolder, pold. van 160 bund. in de Z.-Holl. gem. Voorschoten.
O r a n jo p o ld e r , pold. in de Zeeuwsche gem. IJzendijke, in 1617 in-
gedijkt en 829 bund. groot.
Oranjepolder, pold. van 161 bund. in de Zeeuwsche gem. Arnemui-
den, in 1618 ingedijkt.
Oranjepolder, of het Oude-Land, pold. in de Zeeuwsche gem.
Biervliet, in 1618 ingedijkt en ruim 411 bund. groot.
Oranjepoldertje, pold. van ruim 8 bund. in de N.-Brab. gem.
Dinteloord c. a.
Oranjosluizen, prachtig sluiswerk in den mond van het I J , in den
dam tussehen den Paardenhoek en het d. Schellingwoude, met 5 sluisko-
kers. De eerste steen daaraan werd gelegd door Koning Willem I II, den
29 April 1870. D e 3 sluiskokers voor de scheepvaart bestemd, zijn geopend den
18 Maart 1872. Sedert die opening w e r d e n geschut in 1872 70,395, in 1873
86,375, in 1874 80,823 vaartuigen (eenige houtvlotten daaronder begrepen).
Oranjcwoud, b. met een voormalig landhuis der Eriesche Stadhouders
in Schotérland, nabij Oudeschoot. Dit huis was in het midden der 17de
eeuw door Frinses Albertina Agnes, de dochter van Erederik Hendrik en de
weduwe van Willem Frederik van Nassau-Dietz, aangelegd. Prins J a n
Willem Friso liet er een nieuw gebouw oprichten, doch zijn onverwacht
overlijden deed dien arbeid staken. Na de omwenteling van 1795 stond