pogingen om de „uieuwe stad bij Orthcn”, 200 rnogelijk, te verdelgen,
doch met een voor hen zelven ongunstigen uitslag. Men vindt aangetee-
kend, dat Hensden reeds in 1231 eene stad geweest zou zijn. Zeker is
het, dat Jan , Heer van Heusden, zijne stad Heusden („ mine port en mino
vrihede van der port van Huesdene”) den 31 Mei 1290 aan Graaf Flo-
ris V van Holland opdroeg.
Verdere historische herinneringen zijn: de bezetting van Hensden door
de Brabanters, in 1276; het beleg door Graaf'Willem I I I van Holland,
in 1334; het versterken van Heusden door den Brabantschen Hertog
J a n III van 1340 tot 1355, wanneer 00k het trotsche kasteel werd
aangevangen; het beleg van het kasteel door Graaf Albrecht van Holland,
in 1359; het verleggen van de Maas in 1482, waardoor de Maasarm
voor Heusden in eene „Doode Maas” veranderde; het afkoopen
der bedreiging van Maarten van Rossem, om Heusden aan kolen
te leggen, in 1542; de inneming van Heusden door den Staatschen Hop-
man Waardenburg, in 1569; de. toetreding van Heusden tot de Gentsche
bevrediging, den 24 November 1577; de mislukte aanslag van den
Spaanschen bevelhebber. Baldeus, in 1579; de muiterij der bezetting, in
1588; het vruchteloos beleg door de Spanjaarden, onder Graaf Karel van
Mansfeld, in 1589; de verovering der Spaansche verschansingen rondom
Heusden, door Prins Maurits, in 1590; de doorbraak van den Maasdijk,
den 6 December 1614; de trouw en standvastigheid van den bevelhebber
Willem Adriaan van Hoorn, toen de priester Michiel van Ophoven hem
tot verraad jegens de Vereenigde-Nederlanden aanzette, in 1623; de
pestziekten van 1624, 1625 en 1664; het afweren der Franschen door eene
kloeke houding van burgerij en bezetting, in 1672; de vernieling van het
kasteel door den bliksem, den 24 Juli 1680; de overgave aan de F la n schen,
den 12 Januari 1795; de watervloeden van 1799 en 1809; het bin-
nenrukken van Pruissische troepen, in December 18l5.
Heusden is op den zuideroever van een Maasarm gebouwd, waarin een
haven uitloopt. Het had in 1514 247, in 1840 495, in 1870 575 huizen.
De bevolking beliep in 1795 1415, in 1822 1512, in 1830 1834, in
1840 2066, in 1850 2131, in 1874 2140 zielen. Bij de jongste volkstel-
ling (Dec. 1869) onderscheidde men de ingezetenen in 1237 R.-Kath 726
Ned.-Herv., 5 W.-Herv., 55 Chr.-Geref., 16 Ev.-Luth„ 4 Herst.-Luth.,
1 Doopsgez., 1 Episc., 64 Isr. en 2 ongenoemden.
Handel, scbeepvaart, markten en eenige fabrieken vormen de voor-
naamste middelen van bestaan der ingezetenen. Men heeft er 2 bier-
brouwerijen, 2 mouterijen, 2 destilleerderijen, 1 likeurstokerij, 2 stroop-
maalderijen, 2 cichoreimaalderijen, 1 stoommeelfabriek, 1 leerlooierij, 1
kalkbranderij, 1 sigarenfabriek, 1 gasfabriek enz.
Heusden’s hoofdgebouwen bestaan sedert de vernieling en sloopingvan
het kasteel, uit het Stadhuis, dat met een merkwaardigen toren prijkt; en
de Herv. kerk, waarin in e n e e n praalgraf vindt van den Baron von F riesheim,
in leven bevelhebber der stad. De overige kerkgebouwen bestaan
in een voor de R.-Kath., een voor de Luth. en een voor de Chr.-Geref.,
benevens een Synagoge.
Heusden had in vroegere eeuwen eene latijnsche school, die echter op
het eind der 17de eeuw te niet ging. In 1823 is andermaal eene latijnsche
school opgericht.
I i e u s d o n , b. in de N.-Brab. gem. Asten, in 1840 met 343 inw.
Heusdenhout, b. in de N.-Brab. gem. Ginnekeri, even buiten Breda
gelegen, in 1840 met 300 inw.
H0UV01, wijk der N. Brab. stad Tilburg.
H0UV01, b. in de N.-Brab. gem. Dongen, in 1840 met 229 inw.
H e u v e l , b. in de N.-Brab. gem. Gemert, in 1840 met 250 inw.
H 0UV0I, b. in de N.-Brab. gem. Moergestel, in 1840 met 91 inw.
H o u v o l , b. in de N.-Brab. gem. Osch.
H e u v e l , b. in de N.-Brab. gem. Princenhage, in 1840 met 165 inw.
H 0UV0I , b. in de N.-Brab. gem. Son-en-Breugel. Met Esp telde het
in 1840 203 inw.
H o u v o l , b. in de N.-Brab. gem. Strijp, in 1840 met 109 inw.
H e u v o l , b. in de N.-Brab. gem. Waalre, in 1840 met 238, in 1870
met 303 inw.
H o u v o l , geh. in de N.-Brab. gem. Beek-en-Donk.
H 0UV0I, geh. in de N.-Brab. gem. Borkel-en-Schaft.
H 0UV0I, geh. in de Geld. gem. Bemmel.
H o u v o l , geh. in de Z.-Holl. gem. Strijen.
HeuVOlborg, geh. in de N.-Brab. gem. Erp, in 1840 met 86 inw.
H o u v o l t , b. in de N.-Brab. gem. Veghel, in 1870 met 154 inw.
H o u v o lw o g o n , geh. in de N.-Brab. gem. Heeze.
Heuven, geh. in de Geld. gem. Wisch.
H o u v e n , voornaam landgoed in de Geld. gem. Rheden.
H e v o r , geh. in de N.-Brab. gem. Boxtel.
Heveskes, d. met eene Herv. kerk. in de Gron. gem. Delfzijl. In
1840 telde het 199, in 1870 187 inw.
Heveskoskloostor, of Oostorwierum, geh. in de Gron. gem. Delfzijl.
Het ontleent zijn oorsprong aan een in de 13de eeuw gesticht Jo hanniter
nonnenklooster, dat in het begin der l7de eeuw is vernietigd.
Hexol, b. in de Overijsselsche gem. Wierden.