het Slaak, de Eendragt, het Veersche-Gat, het Sloe, de Zuidvliet, de
Braakman, enz.
Z e euw sch -V la an d e r en , deel van Zeeland ten zuiden van de Hont
of Wester-Schelde. Het heeft dien naam eerst ontvangen, nadat het den
20 Ju li 1814 met Zeeland werd vereenigd. Tijdens de Republiek der
Vereenigde-Nederlanden was deze streek onder den naam van Staatsch-
Vlaanderen (of Staats-VIeanderen) bekend. Zeeuwsch-Vlaanderen wordt
door den Braakman diep ingekorven. Het westelijk deel noemt men
het Vierde-District, terwijl het oostelijk deel door den naam van Vijfde-
District wordt aangeduid.
Z e ev an g (do), landstreek in N.-Holl., het noordelijk deel van Water-
land uitmakende, reikende van Monnickendam tot Beets längs de Zuiderzee.
Een deel stond onder de stad Edam, t. w. de ambachten Warder,
Middelie-en-Axwijk en Kwadijk. Het overige was saamgesteld uit de
vrije heerl. Oosthuizen (met Hobrede) en Etersheim. Nog rekende men
tot de Zeevang den ban van Katwoude. De eerste maal dat wij den naam
in eene oorkonde (van 3 Ju li 1277) lezen, is deze geschreven Sevenvanc.
Z e e v a n g (de), dijkgraafschap, bevattende de ambachten van de
Zeevang, benevens het oude land van Edam, dat is zonder de stad,
of het Edamsche aandeel van de Furmer.
Z e e zn ip e r (de), poel van bijna 19 bund. in de N.-Brab. gem. Wouw.
Z eg en p o ld e r , pold. van 138 bund. in de Z.-Holl. gem. Rhoon.
Z eg g e , d. met eene in 1847 gestichte R.-Kath. kerk in de N.-Brab.
gem. Rucphen, veelal (zelfs als halt van den Spoorweg Rosèndaal_
Breda) onder den naam van Seppe vermeld. Het was tot 1810 eene zelf-
standige gem. Men telde er, met de onderhoorigheden den Noordhoek,
Heesterbosch en Molenkwartier, in 1840 513 inw.
Z e g g e lis, voorstad van Alkmaar, in het oost. ged. der gem., aan de
zuidzijde van het Noord-Hollandsch-Kanaal.
Z e g v e ld , gem. in U tr.,-in het oosten bepaald door de mede ü tr . gem.
Kamerik, en voorts ingesloten door de Z.-Holl. gemeenten Nieuwkoop,
Bodegraven en Rietveld, terwijl zij met haar zuidoostelijk punt de gem.
Woerden raakt. De grond — 1522 bund. — die door de Meije en de
Grecht wordt bezoomd, bestaat u itla ag veen. In 1811 telde de gem. (zonder
Rietveld, dat toen echter met de mairie Zegveld vereenigd was) 518, in 1822
542, in 1840 630, in 1876 868 inw., in Iaatstgen. ja a r onderscheiden in 619
Herv., 35 Chr.-Geref., 6 Rem. en 208 R.-Kath. Veeteelt en zuivelbereiding
maken hunne middelen van bestaan uit. Behalve het d. Zegveld, bevat
de gem. een deel van het d. de Meije en de b. Zegvelderbroek.
Het d. Zegveld telde in 1840 326, in 1870 436 inw. Het is in d e le n g te
gebouwd en heeft eene Herv. kerk. Het d. wordt het eerst in eene oorkonde
van 1310 vermeld.
Z e g v e ld e rb r o ek , pold. van 1012 bund. in de Utr. gem. Zegveld,
met eenë b., die in 1840 203, in 1870 275 inw. telde. De b. is in twee
deelen gesplitst: Lagerbroek, in 1870 met 163, Hoogerbroek met
112 inw.
Zeg v e lde r -M e ije , Utr. deel van het d. de Meije, in 1840 met 107,
in 1870 met 140 inw.
Z e g v e ld e rp o ld e r , pold. van 510 bund. in de Utr. gem. Zegveld.
Z egwaard, of Zegwaart, gem. in Z.-Holl., ingesloten door de gemeenten
Zoeterwoude, Benthuizen, Bleiswijk, Pijnacker en Zoetermeer,
1582 bund. groot. Oudtijds bestond de grond uit laag veen, doch nadat
deze oppervlakte tot tu rf was verwerkt en de achtergebleven plassen waren
bedijkt en drooggemalen, heeft men er meest kleigronden. Alleen
ter plaatse van de huiserven in het d. Zegwaard en eldors ligt nog
laag veen. In 1811 had Zegwaard 1081, in 1822 1079, in 1840 1448, in
1876 1489 inw. Bij de telling voor 1870 onderscheidde men e r: 833
Herv., 43 Chr.-Geref., 5 Doopsg., 4 Rem., 3 Luth., 559 R.-Kath. en 14
Isr. Landbouw en veeteelt maken er de bronnen van welvaart uit. De
gem. bevat het d. Zegwaard, een deel van het d. Zoetermeer en de b.
de Hoorn.
Het d. Zegwaard vormt een aaneengeschakeld geheel met Zoetermeer,
zoodat zelfs de Herv. kerk van Zoetermeer op Zegwaardschen grond
Staat. In 1634 werd te Zegwaard eene Remonstrantsche kerk gesticht,
die in 1650 werd vergroot en in 1841 door een nieuw gebouw werd
vervangen. Zegwaard wordt het eerst in eene oorkonde van 1280 vermeld.
In 1650 heeft dit d. veel door een brand geleden. Een vreeselÿk drama
werd er in 1787 gespeeld, toen het gepeupel den oud-leeraar der Remon-
stranten Pieter van den Bosch op baldadige wijze van het leven beroofde.
De kom van het d. telde in 1870 741 inw.
Zeijen, b. in de Drenthsche gem. Vries, in 1811 met 158, in 1840
met 215,.in 1870 met 256 inw.
Z e ije rv e en , geh. in de Drenthsche gem. Vries, in 1870 met 60 inw.
Zeist, of Z ey st, gem. in Utr., ingesloten door de gem. Baarn, Soest,
Amersfoort, Leusden, Woudonberg, Maarn, Driebergen, Odijk, Bunnik en
de Bilt. Zij beslaat 4997 bund., meest diluvisch zand en alleen in het
zuidwesten, waar de Kromme-Rijn loopt, door klei gevormd. In 1811
had deze gem. (die uit de heerl. Zeist, den Breul, Kattenbroek en
Stoetwegen is saamgesteld) 1930, in 1822 1925, in 1840 3305, in 1860
4643, in 1870 5302, in 1876 5600 inw., in Iaatstgen. jaa r onderscheiden
in: 3959 N.-Herv., 29 W.-Herv., 2 Eng.-Herv. (Presb.), 252 Moravische
broeders, 63 Ev.-Luth., 14 Herst.-Luth., 44 Chr.-Geref., 11 Angl., 10
Doopsgez., 4 Rem., 1211 R.-Kath. en 1 Isr. Zij bestaan meest van ’t
fabriekwezen, land- en tuinbouw, boomkweekerij, enz. De gem. bevat de
d. Zeist en Austerlitz, het westelijk deel van het d. Soesterberg, benevens
vele bùitenplaatsen en verstrooide woningen.