onde parochìekerk en eene in 1846 gestichte zendingskerk. Bij de laatste
behooren verschillende scholen en inrichtingen. Sedert 1856 zijn uit deze
gem. geordende zendboden vertrokken naar Java, Socmatra en Talaoe,
naar Egypte en andere Afrikaansche landen.
E pnstheem, geh. in de Gron. gem. Winsum.
7?Pp, gem. in N.-Brab., tusschen Uden, iioekel. Gemert, Beek-en-Donk,
Lieshout en Veghel, 3560 bnnd. groot. Behalve eenige oeverlanden aan
de Aa, die met klei zijn overdekt, bestaat de grond nit diluviseli zand.
In 1823 had deze gem. 1912, in 1840 2228, in 1860 2127, in 1873 2157
inw. In 1870 berekende men het getal B.-Kath. op 2103, der Herv. op
39, der Ev.-Luth. op 2, der Isr. op 8. De landbouw en aanverwante vakken
maken er - de middelen van bestaan uit. Men heeft er ook brouwerijen en
eenige andere kleine fabrieken. De gem. bevat de beide d. Erp en Boer-
donk, de buurten Keldonk, Dijk, Oudeveld, Looieind, Veluwe, Hoek,
Hurkske, Laan en Dieperskant, benevens de geh. Bolst, Morschoef en
Henvelberg.
Het d. Erp, aan de Aa, telde in 1840 529, in 1860 528 inw. Het
bevat eene B.-Kath. en eene in 1857 gebouwde Herv. kerk. Men ver-
moedt dat Erthepe in Tessandria, waarvan eene oorkonde van 1134 spreekt,
hetzelfde dorp is dat thans Erp wordt genoemd. Het raadhuis is uit
den verkoop van gemeentegronden gesticht.
E rpenstra a t, of Arpe r stra a t, geh. in de N.-Brab. gem. Westerhoven.
E r tv e ld (het), pold. van llO bund, in de N.-Brab. gem. ’s Hertogenbosch.
E sb e ek , buurt in de N.-Brab. gem. Hilvarenbeek, in 1840 met 370,
in 1860 met 423 inw.
E sch , gem. in N.-Brab. tusschen de gemeenten Vucht, Boxtel en
Haaren, hebbende 444 bund, uitgestrektheid, zoo zand- als kleigronden.
In 1822 had zij 339, in 1840 473, in 1860 440, in 1873 481 inw. Al de
inw. belijden den B.-Kath. godsdienst, en de meesten vinden hun bestaan
in den landbouw. De gem. bevat het d. Esch, de b. Overeind en de
geh. Kraaijenhoek, Schutsboom en Heikant.
Het d. Esch, aan de Bun en Beerze, telde in 1840 245, in 1860 354
inw. E r is eene B.-Kath. kerk en eeh reeds in 1191 gesticht gasthuis
voor oude mannen.
E sch a r en , gem. in N.-Brab., die naar het noorden door de Geld,
gem. Over-Asselt is bepaald, doch overigens door de N.-Brab. gemeenten
Grave, Velp, Beek, Zeeland, Mill-en-st.-Hubert en Gassei wordt inge-
sloten. Met uitzondering van eenige gronden aan de Maas en de beek
de Raam is al het land — in het geheel 2014 bund. — diluvisch zand.
In 1822 had deze gem. 734, in 1840 790, in 1873 953 inw. De inge-
zetenen bestaan allen uit B.-Kath., en wat hun bedrijf betreft, uit ak-
kerlieden. Behalve de d. Escharen en Langenboom, vindt men er de b.
Lage-Heide en Lage-Peel, benevens de geh. Boit, Vaalhoek, Heihoek en
Zandvoort.
Het d. Escharen heeft eene B.-Kath. kerk en telde binnen de dorps-
kom in 1860 133 inw.
E sch ed e , havezathe in de Geld. gem. Gorssel, waarschijnlijk het As-
cete, dat in 1046 door Keizer Hendrik I I I aan Bisschop Bernulf van Utrecht
werd geschonken.
E sch ed e , of E ssch ed e , havezathe in de Overijsselsche gem. Tub-
bergen, in den Spaanschen tijd nog in het bezit der Eschede s.
E schm a rk e , of E schm a rk t, buurt in de Overijsselsche gem. Lon-
neker, vroeger tot Enschede behoord hebbende, doch in 1815 daarvan
afgescheiden. Zij telde in 1811 1816, in 1840 2955, in 1860 3701 inw.
E sch o ten , buurt in de Geld. gem. Ede, nabij Otterloo, in 1840 met
92 inw.
E sdonk, of E sch d on k , buurt met eene kapel in de N.-Brab. gem.
Gemert, in 1840 met 104, in 1860 met 119 inw.
E slem ab u r en , geh. onder het Friesche d. Achlum (gem. Franekeradeel).
Esp, geh. in de N.-Brab. gem. Bakel, c. a.
E sp , geh. in de N.-Brab. gem. Son-en-Breugel.
E sp e lo , b. in de Overijsselsche gem. Holten, in 1840 met 220, in
1860 met 262 inw.
E ssch en , of te n E ssch en , b. in de Limb. gem. Voerendaal, in
1840 met 163, in 1860 met 189 inw.
E ssch e rb ru g g e , brug bij Coevorden, in den weg naar de buurt
Esscherbrugge, in het graafschap Bentheim (Pruissen).
Esse-en-Gansdorp, pold. van 649 bund, in de Z.-Holl. gem. Nieu-
werkerk-op-den-IJssel.
E sse lijk e rw o u d e -en -H e e r -J a c o b sw o u d e , heerl. in Z.-Holland,
die de gem. Woubrugge omvat, en wier Heeren met Jacob van der
Woude, een leenman van Graaf Floris V, in de geschiedenis optreden.
E ssen , b. in de Geld. gem. Barneveld, onder Garderen, in 1840 met
155, in 1860 met 152, in 1872 met 154 inw.
E ssen , geh. in de Overijsselsche gem. Diepenveen.
E ssen , b. in de Gron. gem. Haren, in 1840 met 94 inw. In 1216
werd er een Bernardijner abdij en Cisterciënser nonnenklooster gesticht.
Dit convent bleef tot in 1594 in wezen.