muren en vijf poorten. Op het einde der 15de eeuw bloeide de stad door
eene uitgebreide vischvangst en koophandel op Engeland, Prankrijk, de
Oostzee, Noorwegen, enz. Het verzanden der haven, heeft het meest bijge-
dragen om dien bloei te verminderen, hetgeen vooral in de eerste tijdon
der Republiek het geval schijnt geweest te zijn. De haven is echter nog
voor kleine vaartuigen bevaarbaar en heeft eene lengte van ruim 1/2 uur.
ln 1870 had Goedereede 327 huizen en 1020 inwoners binnen den voor-
maligen omvang der stad, terwijl 75 menschen in 15 huizen daarbuiten
woonden.
Herinneringen uit de geschiedenis z ijn : het uitvaardigen eener keur
op haringvaart door Heer Gerrit van Voorne in 1330; het verkrijgen
eener vrije jaarmarkt in 1331; de teistering der muren door storm en
v/atervloed in 1421; de afgeslagen aanval der Zevenbergers in 1428;
de verovering van een kaperschip in 1475; de brand van 1482, die
op een twintigtal gebouwen na de gansche stad verdelgde; de verovering
van een Deensch roofschip in 1490; het afweren van de Hoeksche
vloot onder Jonker Prans van Brederode in Ju li 1499, waarbij de vrou-
wen de mannen op het heldhaftigst ondersteunden; de watervloeden van
5 November 1534 en van 1 November 1570; de ontvangst van hetkrijgs-
volk van den Graaf van der Mark, in 1572; het verijdelen van den aanslag
op de stad ondernomen door Jacob Boey, Admiraal van Antwerpen, in 1604;
de watervloed van 1618, die de overblijfselen eener oude stad, de Oude
Wereld, deed kennen; de onaangenaamheden uit de Pransche bezetting
voortgesproten (1810—1813).
De voornaamste gebouwen zijn het Raadhuis en de Herv. kerk, van
welke laatste de hooge toren reeds van 1467—1512 dagteekent. Buiten
de stad, aan he t noorderstrand, is sedert 1834 een kustlicht.
Go ede r e ede -en-O v e rüakke e , eiland in Z.-Holl., door de Noordzee,
het Goereesche-Gat, het Ilaringvliet, het Volkerak, het Krammer en de
Bieningen omspoeld, 22,193 bund. groot. Het had in 1870 22,597
inwoners.
Overleveringen verhalen dat Goedereede in lang-vervlogen tijden met
Schouwen en Oost-Voorn is verbonden geweest. Door verschillende over-
stroomingen geteisterd, vond men ten tijde der laatste Graven u ith e tH o l-
landsche Huis hier weinig meer dan eenige landen aan den duinvoet en
„zoutland” of gorzen. In de 15de eeuw werd het herdijken met kracht
aangevangen, in de 16 en 17de eeuwen met kracht voortgezet en in de
18de eeuw belangrijk vooruitgebracht door den in 1750 gelegden dam in
de Hals en Scharrezee, van Goedereede naar Overflakkee. Dit gaf
aanleiding tot de bedijking van den Adriaanpolder en Eendragtpolder
in 1769 en 1780, waarmede de aanhechting van beide eilanden was vol-
dongen. De latere indijkingen van de 18 en 19de eeuw vergrootten inzon-
derheid de noord- en oostzijden.
Goenga, of Goinga, d. met eene Herv. kerk in de Priesche gem.
Wymbritseradeel, in 1811 met 182, in 1840 met 293, in 1873 met 424
inw,, die van de buurt Goengamieden daaronder begrepen.
G o en g am ied en , b. in de Friesche gem. Wymbritseradeel, in 1840
met 110 inw.
G o e r e e sche -G a t, breede mond van het Haringvliet in de Noordzee,
tusschen Voorne en Goedereede. In dit gat zijn de diepste geulen het
Kwaksdiep, Zuiderdiep, Bokkegat, Slijkgat en Westgat. De ondiepste
plekken (zandbanken) dragen de namen van Kinder en Scheelhoek.
G o e -J a n -V e rw e lle slu is , d. in de Z.-Holl. gem. Hekendorp, aldus
geheeten naar eene sluis, die uit de Dubbele-Wierike toegang geeft naar
den IJssel. Het was slechts een buurtje tot 1845, toen er eene Herv.
kerk is gesticht. Tn 1840 telde men er 186, in 1870 232 inw. De sluis
is bekend door het tegenhouden der Prinses Wilhelmina, de gade des
Erfstadhouders, door de Commissie van Defensie in Ju n i 1787 en door
den overval der Pruisen den 19 September daaraanvolgende.
Goes, Rijkskiesdistrict voor het afvaardigen van Leden naar de Staten-
Generaal. Het bevat, volgens de wet van 6 Mei 1869, de 37 gemeenten : Goes,
’s Heer-Arendskerke, ’s Heer-Abtskerke, Kattendijke, Wolfaartsdijk, Baar-
land, ’s-Gravenpolder, Ellewoutsdijk, Oudelande, Hoedekenskerke, Ove-
zande, Heinkenszand, ’s Heerenhoek, Driewegen, Nisse, Borssele, Kapelle,
Wemeldinge, Kloetinge, Yerseke, Krabbendijke, Kruiningen, Schore c. a.,
Waarde, Rilland, Fort-Bath-en-Bath, Kortgene, Wissekerke, Colijnsplaat,
Kats, Tholen, Oud-Vossemeer, Poortvliet, st.-Maartensdijk, Scherpenisse,
st.-Annaland, Stavenisse, st.-Philipsland. Het had in 1869 53,493 inwoners
en 1417 kiesgerechtigden.
GOOS, prov. kiesdistriet in Zeeland, saamgesteld uit de 26 gem. van
Zuid-Beveland en de 4 van Noord-Beveland, t. w.: Forth-Bath-en-Batb,
Rilland-en-Maire, Waarde, Krabbendijke, Kruiningen, Schore-en-Vlake,
Yerseke, Wemeldinge, Kloetinge, Kapelle, ’s Heer-Abtskerke, ’s Graven-
polder, Nisse, Ovezande, Hoedekenskerke, Baarland, Oudelande, E llewoutsdijk,
Driewegen, Borssele, ’s Heerenhoek, Heinkenszand, ’s Ileer-Arends-
kerke, Wolfaartsdijk, Goes, Kattendijke Wissekerke, Kortgene, Kats,
Colijnsplaat.
G o ss, tweede arr. van Zeeland, uit Zuid-Beveland, Noord-Beveland
en de oostelijke helft van Zeeuwsch-Viaanderen gevormd.
Van 1814 tot 1838 bevatte het 6 kantons: Goes, Heinkenszand, Kruiningen,
Kortgene, Axel, Hulst.
Sedert is het in slechts 5 kantons gesplitst: Goes, Heinkenszand, Kortgene,
Axel, Hulst,
GOSS, eerste kant. van het arr. Goes, bevattende de 13 gemeenten: Fort-
Bath-en-Bath, Goes, Kapelle, Kattendijke, Kloetinge, Krabbendijke, Kruiningen,
Rilland-en-Maire, Sehore-en-Vlake, Waarde, Wemeldinge, Wolfaartsdijk,
Yerseke.
GOSS, klasse der Herv. Kerk in de prov. Zeeland, verdeeld in 3
ringen: Goes, Kruiningen, Borssele.