Het d. Wierden ligt aan den grooten weg van Almelo naar Zwolle.
Het bevatte binnen de kom in 1870 706 inw. E r zijn kerken voor de
Herv. en R.-Kath.
Wierden, b. in de Overijsselsche gem. Wierden, in 1870 met 1292 inw.
Wieren (de), geh. onder het d. L utkegast in d e Gron. gem. Grootegast.
Wieren (de), geh. onder het d. Terzool in de Friesche gem. Rau-
werderhem, in 1840 met 60 inw.
Wierhuizen, b. in de Gron. gem. Eenrum, in 1811 met 118, in 1840
met 136, in 1870 met 184 inw. Het was v<5<5r 1719 een d., doch in ge-
noemd ja a r is de kerk afgebroken.
Wierikberschans, schans in de Z.-Holl. gem. Bodegraven, aan de
zuidzijde van den Rijn, ter plaatse waar de vliet de Enkele-Wierikke
daarin valt. Deze sterkte is, ter vervanging van een vroeger vestingwerk,
ongeveer te zelfder plaatse, in 1673 gebonwd en dient thans tot hoofd-
stapelplaats van ’s Rijks buskrnit. Eene fraaie poort, die naar den straat-
weg tusschen'Woerden en Leiden voert, verleent den toegang.
Wieringen, eil. en gem. in N.-Holland. Wieringen is door de Zuiderzee
omringd en 2501 bund, groot. De grond is zeer verschillend, deels aan-
merkelijk boven de zee verheven, deels laag en door dijken tegen over-
strboming beschut. Het hooge land bestaat meest uit diluvischen zand-
grond, het läge meest u itklei. Wieringen w ordt reeds in eene oorkonde van
de 8ste eeuw, onder den naam van Wiron, vermeld, ln 1811 had het 1269,
in 1822 1320, in 1840 1505, in 1876 2272 inw. Bij do telling voor 1870
vond . men er 1577 Herv., 314 Doopsg., 2 Herst.-Luth., 1 Rem., 224
R.-Kath., 5 Isr. en 10 ongenoemden. De meeste ingezetenen onder-
scheiden zieh günstig door eene Sterke, fraaie gestalte, door gastvrij-
heid en onderling hulpbetoon. Landbouw, veeteelt, riviervisscherij en
vischvangst zijn hunne voornaamste middelen van bestaan. In 1184
werd Wieringen door Graaf Floris I I I overheerd en gebrandschat, in
1426 door Filips van Bourgondië van de verkregen voorrechten vervallen
verklaard en in de woelingen der Hoeksehen in 1490, 1491 en 1492
jammerlijk betrokken. In 1552 deerden de Gelderschen de eilanders door
brandschatting en roof, en in 1799 moesten de W ieringers hunne paarden en
andere bezittingen aan de Engelschen overgeven. Door overstroomingen
heeft Wieringen vaak geleden, vooral tijdens die van den 16 Februari
1683, in 1717, 1725, 1726, Nov. 1775 en Februari 1825. Het eil. bevat
de d. Hippolitushoef, W esterland, den Oever, Stroe en Oosterland, benevens
de geh. de Gest, Oud-Gest, Vartrop of Varderop, Smerp, Noordburen,
Zandburen, de Elft, de Bilt, de Normer, Oosterklief, Westerklief, de
Hoelem en de Honkes.
Wieringer-Nieuwland, of het Nieuwland, pold. aan den znid-
oostkant van het eil. Wieringen. Dit land ging den 16 Februari 1683 door
overstrooming verloren, doch werd in 1846 herwonnen. Het Wieringer-
Nieuwland beslaat 416 bsnd.
Wieringerwaard, gem. in N.-Holl., in het noorden en noordoosten
door de Zuiderzee bespoeld en naar de landzijde bepaald door de gem.
Barsingerhorn, Schagen, de Zijpe en Anna-Paulowna. De gem. dankt
haar ontstaan aan eene bedijking van slikgronden, waarvoor Adriaan
Maartensz. Coetenburg, den 6 September 1597, van de Staten van Holland
en West-Friesland octrooi verwierf. De onderneming had met vele moeie-
lÿkheden te kampen, zoodat de bedijking eerst in 1608 voldongen werd.
De gem. is groot 1846 bund., door klei gevormd en meest tot akkerland
bewerkt. Men vindt er echter ook weiden, die, even als de akkerlanden, van
uitstekende vruchtbaarheid zijn. In 1811 had de Wieringerwaard 784, in 1822
779, in 1840 940, in 1876 1371 inw. Bij de volkstelling voor 1870 vond
men er 1054 Herv., 195 Doopsg., 5 Luth., 1 Chr.-Geref., 16 R.-Kath.,
en 8 Oud-R. De huizen -liggen door den geheelen polder verstrooid.
Het d. Wieringerwaard, of de Groote-Buurt, telde in 1870 423 inw.
Men vindt er de kerk der Herv., die in 1633 werd gesticht. Ook
Staat er het gemeentehuis.
De Doopsgezinde kerk, in het zuiden van den Waard, is een nieuw gebouw.
Merkwaardig zijn de steenen wegen of muren, die hier in de vorige en
h e t midden van deze eeuw zijn opgespoord. Zij bestaan geheel uit tuf-
steen en zijn van hoogen ouderdom.
Wiernte, geh. in de Ov. gem. Tubbergen.
Wiers, adel. huis in de Utr. gem. Yreeswijk, aan den Vaartschen*
Rijn.
Wiers, pold. van 263 bund, in de Utr. gem. Yreeswijk.
Wierum, oud d. in de Friesche gem. West-Dongeradeel, met eene
Herv. kerk. Het lig t aan den zeedijk en telde in 1811 573, in 1840 698,
in 1876 804 inw. De geloofsprediker Ludger^ die in Nederland en
Duitschland op het einde der 8ste eeuw het Evangelio verkondigde, de
eerste bisschop van Münster, werd hier geboren.
Wierum, voorm. d. in Gron., dat door het graven van het Reitdiep
in tweeën werd gescheiden. Beide deelen vormden echter één kerspel,
tot zij na de omwenteling van 1795 van elkander werden vervreemd.
Wierum-ten-oosten-vän-het-Reitdiep, b. in de Gron. gem. Adorp.
Het was tot 1829 een d., doch toen werd de kerk, die aan het Reitdiep
stond, afgebroken. Men telde er in 1811 69, in 1840 65, in 1870 58 inw.
Wierum-ten-westen-van-het-Reitdiep, b. in de Gron. gem.
Aduard, in 1811 met 167, in 1870 met 224 inw. Men vindt er eene ver-
maarde steen- en pannenbakkerij.
Wiessei, b. in de Geld. gem. Apeldoorn, in 1840 met 243, in 1870
met 318 inw. Hierbij ligt het uitgestrekte Wiesselsche-Bosch.
Wieuwerd, d. in de Friesche gem. Baarderadeel. Het telde in 1811
93, in 1840 150, in 1876 189 inw., die van de geh. Bessens, Kleiterp en
Zwaanwerd (in 1840 67) medegerekend. Het d. is in de geschiedenis bekend