door Hertog Albrecht in 1398; het stichten van het kasteel Blankenburg
te zelfder tijd; het houden van een kerkelijken landraad en de ver-
handelingen met den Duitschen Keizer, in 1414; de bezetting door de
Schieringers, in 1421; de vereeniging van 01d,ehove, Nijehove en Hoek,
in 1435; de hevige brand van 13 Ju n i 1483; de verovering door
de Schieringers, den 25 Ju li 1487; het verbond met Groningen in
1492; de overgave aan Hertog Albrecht (of Albert) van Saksen, den 7
Ju li 1498; de aanval der Leeuwarders op het Uniahuis, in Augustus
1498; de overgave aan de krijgsbenden van Hertog Albrecht,
den 23 October 1498; de stichting van het Blokhuis, in 1499; de
inhuldiging van Albrecht van Saksen, in de kerk van Oldehove,
den 14 Ju n i 1499; een brand die ongeveer tweehonderd huizen vermeide,
m 1511; de strijd der Leeuwarders tegen den aanhang van
den Hertog van Gelder, in 1514 en 1515 ; de komst van Graaf Floris
van Egmond, als stadhouder van Aartshertog Karel van Oostenrijk,
benevens de verovering der Uniastins te Blija en van het Herjuwsmahuis te
Ferwerd door de Leeuwarders, in 1515; de afgeslagen aanval der Gel-
dersgezinde Friezen, in Ju n i 1516; het afleggen van den eed van getrouw-
heid door de stedelijke regering aan Prins Filips, in handen van den
stadhouder, den Graaf van Aremberg, den 18 Januari 1550; de oprichting
van het bisdom Leeuwarden, den 12 Mei 1559; het verwijderen der
beeiden uit de kerken en het openlijk prediken van den Hervormden
godsdienst, den 6 September 1566; de verzoening van Leeuwarden met
den stadhouder des Spaanschen Konings, den 11 Jan u a ri 1567; de komst
van den eersten bisschop van Leeuwarden, Cunerus Petri, den 1
Februari 1570; de bezetting van het Blokhuis door den Spaanschgezinden’
Wijbrant Boorda, in Augustus 1577;. de eerste hervormde godsdienst-
oefening in de Jakobijnerkerk, den 13 Augustus 1578; de beeldstormerij,
den 9 October 1578; de inneming en ontmanteling van het Blokhuis, in
Februari 1580; de hevige beweginge.n bij het aanstellen van een nieuwe
wethouderschap, den 1 Januari 1(610; de tooneelen van oproer engeweid,
op het einde van 1615, in April 1626, in September 1672, in Mei en
Ju li 1748; de brand in het Landschaps tucht- en werkhuis, in den nacht
van 12 op 13 November 1754; de onlusten van 1787; de omwenteling
in Februari 1795; de aankomst van Kozakken te Leeuwarden, den 16
November 1813; de opening van den spoorweg tusschen Leeuwarden en
Harlingen, den 14 October 1863; die van den spoorweg tusschen Leeuwarden
en Groningen, den 1 Juli 1866; die tusschen Leeuwarden en
Heerenveen, den 1 September 1868.
L e euw a rd e r ad e e l, gem. in Friesl-, die door de gem. Leeuwarden
in twee deelen wordt gescheiden. Het volkrijkste, Leeuwarderadeel-Noor-
der-Trimdel, noordwaarts van Leeuwarden gelegen, wordt verder door
Menaldumadeel, het Bildt, Ferwerderadeel en Tietjerksteradeel bepaald.
Het minder-bevolkte, Leeuwarderadeel-Zuider-Trimdel, zuidwaarts van
Leeuwarden gelegen, is naar het westen, zuiden en oosten door Baarder-
adeel, Idaarderadeel en Tietjerksteradeel ingesloten. He grond bestaat
uit klei, die, vooral in het westen uitstekend vruchtbaar, naar de zijde
van Tietjerksteradeel met zand vermengd is. In het geheel is de gem.
8917 bunders groot. Zij telde in 1744 3549, in 1811 (toen zij in de
mairien Jelsum, Wirdum, Huizum en Stiens was gesplitst) 5085, in 1822
5438, in 1840 6l74, in 1874 8146 inw., in laatstgenoemd ja a r onder-
scheiden in 6870 Herv., 354 Chr.-Geref., 273 Doopsgez., 28 Luth., 598
K.-Kath. en 23 ongenoemden.
De dorpen, waarin Leeuwarderadeel is afgedeeld, zijn, in volgorde van
hunne bevolking: Stiens, Wirdum, Huizum, Finkum, Jelsum, Lekkum,
Britsum, Hyum, Goutum, Cornjum, Hempens, Swichum, Miedum en
Teerns. In geographischen zin is het laatste geen d. meer. Haarentegen
kan men als een d. aanmerken Wytgaard onder Wirdum.
Landbouw en veeteelt maken hier de hoofdbronnen der welvaart uit.
Doch er zijn ook cichoreibranderijen, grofaardewerkfabrieken, steen-
bakkcrijen, smederijen, koren- en oliemolens, enz.
Het gemeentehuis Staat niet binnen de gem. zelve, maar te Leeuwarden,
dat vroeger met zijn klokslag als het Middel-Irimdel van Leeuwarderadeel
werd aangemerkt.
L e e u w a r d e r a d e e l-N o o r d e r -T r im d e l, het noorder ged. van Leeuwarderadeel,
bevattende de d. Stiens, Finkum, Jelsum, Lekkum, Britsum,
Hyum, Cornjum en Miedum. In 1811 had dit deel 3231, in 1874 5021 inw.
L e e u w a r d e r a d e e l-Z u id e r -T r im d e l, zuidel. ged. van L eeuwarderadeel,
bevattende de d. Wirdum, Huizum, Goutum, Hempens, Swichum en
Teerns. In 1811 had het 1854, in 1874 3125 inw.
L e e u w a r d e r -N ie u w la n d , ged. van de opgeslijkte Middelzee voor
zoover die onder de gem. Leeuwarden behoort, in 1840 met 96 bew.
L e euw en , d. in de Geld. gem. Wamel, aan den Zuider-Waaldijk, in
1840 met 2128, in 1872 met 2779 inw. E r zijn kerken voor de Herv. en
de E.-Kath. Het d. heeft dikwijls door overstroomingen geleden, vooral
in Maart 1855 en Februari 1861. Bij laatstgen. gebeurtenis had aan de
westzijde van Leeuwen eene doorbraak in den dijk plaats, waarvan een
breed wiel nog heden de piek aanwijst. Op de zuidzijde van den nieuwen
dijk is in 1874 eene steenen piramide, met eene koningskroon op den
top, geplaatst, te r herinnering aan de persoonlijke hulp door Koning
Willem I I I bij de algemeene eilende van den watersnood geboden. Het
voormalige Huis te Leeuwen, door heer Willem van Druten gebouwd,
is in 1817 gesloopt.
L e euw en , b. in de Limb. gem. Maasniel, in 1840 met 269, in 1870
met 447 inw.
L e euw en b e r g , fraaie heuvel van ongeveer 20 el hoogte in de N.-
Holl. gem. Naarden. Op dien heuvel, vroeger de Venusberg genoemd,
liet Andries de Graeff, raad- en rekenmeester van Holland, in 1666 een
gedenksteen plaatsen, met zijn wapen, hebbende een leeuw tot schildhouder.
In 1814 is dit gedenkteeken door den heer F . Hugues vernieuwd. An