A e t s v e ld , middelgedeelte der N. Holl. gem. Weesperkarspel, door het
Aetsveldwat in Binnen-Aetsveld en Over-Aetsveld onderscheiden. Het
bestaat uit 3 p o ld .: Begijnenpolder, Boslandschen-polder en Roode-molen-
polder.
A e t s v e ld w a t , wetering, zich uitstrekkende van den Hinderdajn tot
Weesp.
A f f e r d e n , fraai dorp, vroeger de hoofdpl. eener heerl. van Opper-Gelder,
thans een deel der Limb. gem. Bergen. Het ligt nabij de Maas en heeft een
gierpontenveer op Vortum in N. Brab. In 1840 telde men er, met eenige
bnitenbuurten, 460, en in 1860 in de dorpskom alleen 336 inw. Behalve
de fraaie R. Kath. st. Cosmns- en Damianuskerk, heeft men er eene
kleine kapel, aan de treurende Moeder Gods gewijd. Een oud verhaal
zggt, dat het praehtig gebeiteld albasten beeldwerk van het hoofdaltaar der
kerk in 1542 uit Engeland is gekomen. In 1720 ontstond oproer te Afferden,
omdat de schout der schooljeugd het dusgenoemde fooien-jagen
en het vieren van den „razenden maandag” verboden had.
A f f e r d e n , d. in de Geld. gem. Druten, 1 n. ten Z.O. van het hoofd-
dorp, in 1840 met 838, en in 1860 met 855 inw., die echter voor het
meerendeel buiten de kom der plaats wonen, daar in laatstgenoemd jaar
deze alleen niet meer dan 61 inw. telde. De kerk behoort den R. Kath.
A f s c h e d , buurt in de gem. Genemuiden, langs den Kamper-Zeedijk,
in 1840 met 146 en in 1860 met 230 inw. Daarin ligt de Venerijterzijl.
A g a t h a ( s t.) , dorp in de N. Brab. gem. Cuyk, nabij de Maas, in
1840 met 298 en in 1860 met 300 inw. Het ontleent zijn naam aan
het Kruisheerenklooster st. Agatha, dat door Diederik Heer van Heurne
in 1371 werd gesticht, en dit weder aan de in 1300 gebouwde st. Agatha-
kapel, waarmede het convent begiftigd is geworden. De kloosterkapel
dient ook voor de godsdienstoefeningen der ingezetenen van het dorp.-
A g e lo , buurt in de Overijsselsche gem. Denekamp, in Groot- en
Klein-Agelo onderscheiden, in 1840 met 570 en in 1860 met 614 inw.
A g g e r , voorm. Zeeuwsch d. en ambacht op Zuid-Beveland, reeds in
1187bekend, doch meermalen overstroomd en daardoor te niet gegaan. EejL
klein deel is bij Hinkelenoord ingedijkt en daarmede in 1806 aan Bra-
bant gevoegd. Van den stroom de Agger is nog een streng in de gem.
Woensdrecht over.
A k e n d am , voorm. ambacht bij Haarlem, thans deel uitmakende der
gem. Schoten-en-Gehuchten.
A k e r b a a n , buurt jn de Limb. gem. Heerlen, in 1840 met 254 inw.
A k e r s lo o t , gem. in Noord-Holla.nd, trepaald over de gem. Alkmaar,
Znid-en-Noord-Schermer, Graft, Jisp, Uitgeest, Limmen en Heilo. Zij
is groot 2526 bund. en bestaat uit het veenachtige oeverland van het
Alkmaardermeer, met deelen van den Schermeer en den Stermeer, vrucht-
bare kleigronden. De ingezetenen maakten in 1822 854, in 1 840 964 en in
1870 1328 personen u itj zijnde zij in 1860 onderscheiden in 656 Herv.,
14 Doopsg., 5 Ev. Luth., 510 R. Kath., 1 Oud R. — Behalve de Kerk-
buurt, bevat de gem. nog het Zwarte-Kerkje of Zuid-Schermeer, bene-
vens de Molenbuurt en de geh. Boekel, Sluisbuurt, Starting, Akersloter-
woude, de Stierop, Oostwoude en Dampten, benevens een aantal ver-
strooide boerderijen. De veeteelt is het hoofdbedrijf der ingezetenen.
Het d. Akersloot, 2 u. zuidwaarts van Alkmaar, was reeds vóór den jare
900 bekend en tijdens het Hollandsche Gravenhuis beroemd ais de woon-
plaats van een strijdbaar volkje, dat zich vaak tegen de West-Friezen
deed gelden. Men vindt er nu 2 kerken: een Herv. en een R . Kath.
A k e r slo te rw ou d e , of W e s tw o u d e , geh. in de N. Holl. gem.
Akersloot, in 1840 met 65, in 1860 met 98 inw.
A k e r stra a t, geh. in de Limb. gem. Hoensbroek, in 1840 m et 62 inw.
A k in g a , geh. bij het Friesche dorp Appelscha (Oost-Stellingwerf).
A k k e r e in d , of A k e r e in d , geh. in de N. Brab. gem. Zeelst.
A k k e ro o rd , hofstede in de Z. Holl. gem. Moordrecht, bekend ais
een toonbeeld van den Hollandschen landbouw.
Akkers, pold. in de N. Brab. gem. Geertruidenberg, 25 bund. groot.
A k k e r s (de), geh. in de N. Brab. gem. Rucphen.
A k k e r slo o ts- H e r to g s- e n B lijv e r sp o ld e r , droogmakerij in de
Z. Holl. gem. Alkemade, 136 bund. groot.
A k k e rw ou d e , d. in de Eriesche gem. Dantumadeel, in 1840 met
1317, in 1870 met 1477 inw., vanwelken echter ongeveer een d e rd ein de
onderhoorige buurt de Valom gevestigd zijn. Het ligt een klein uur van
Dokknm en heeft een Herv. kerk.
A k k rum , welvarend en fraai dorp in de Friesche gem. Utingeradeel,
met scheepvaart, scheepstimmerwerven en eenige andere inrichtingen van
volksvlijt. Het wordt door den straatweg van Leeuwarden naar Zwolle
doorsneden en heeft ook een station van den Staatsspoorweg. In 1840
telde men er 1143, en in 1870 1583 inw., die van het geh. Henshuizen
medegerekend. E r zijn twee kerken, een Herv. en een Doopsg. In
vroegere eeuwen bloeiden er het klooster Aalsum en de stinsen Abbema,
Galanía, Metsingawier en Sikkema, waarvan nu niets meer over is.
Akmarijp, buurt in de Friesche gem. Utingeradeel, in 1840 met 99,
in 1870 met 151 inw., gemeenlijk onder de dorpen gerangschikt. De
kerk is echter reeds lang verdwenen, doch de toren bewaard gehleven.
A lb e rg en , d. met een R. Kath. kerk in de Overijsselsche gem.
Tubbergen, in 1840 met 994, in 1860 met 1024 inw.
A lb la s , of Graafstroom, riv. of watering in den Alblasserwaard, loo*
pende langs Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf en Oud-Alblas tot Alblasserdam.
Albla s-po lde r , pold. in de N. Brab. gem. Zwaluwe, 9 i bund. gr.
2