groote veenplassen de Belterwijde en de Beulakerwijde. Längs de zuid-
oostergrens vloeit het Meppelerdiep. In 1811 had Wanneperveen 1398,
in 1822 1220, in 1840 1454, in 1876 1367 inw., in laatstgen. jaa r on-
derscheiden in : 1300 Herv., 54 Chr.-Geref., 12 Doopsgez. en 1 onge-
noemde. Zij bestaan meest van veeteelt en veenderij. De gem. bevat
het d. Wanneperveen, de b. Dinxterveen, Schutsloot en Zandbelt, bene-
vens het geh. Zomerdijk. V<5<Sr de omwenteling van 1795 behoorde tot
Wanneperveen ook het noordw. deel van Zwartsluis. Dit dien hoofde
noemde het hoofd van het ambt zieh Schout van Wanneperveen, Dinxterveen
en Zwartsluis.
Het d. Wanneperveen, in 1210 als Wanepe vermeld, is meermalen ten
gevolge der vervening verplaatst. De tegenw. kom dagteekent van 1502.
Men telde er met den omtrek in 1840 633 inw. E r is eene Herv. kerk.
Het d. leed in' 1672 veel van de Münsterschen, en in 1825 door overstrooming."
Wanroy, of Wanrooy, gem. in N.-Brab., ingesloten door de gem.
Mlill c. a., Haps, Beugen, Boekel en Uden, 2706 bund. groot en deels door
diluvisch zand, deels door hoog veen gevormd. In 1822 had zij 1094, in
1840 1061, in 1876 1028 inw. Bij de telling voor 1870 waren al de
ingezetenen (toen 1011) R.-Kath. Zij bestaan meest van den Iandbouw.
De gem. bevat het d. Wanroy, de b. de Peelstraat, benevens de geh.
Ham, Broekkant, Hoevensche-Straat, Noord, Lampersche-Straat of Lam-
peren-Kuilen, Verlorenhoek, Park, óf P a rk en de Steeg.
Het d. Wanroy telde binnen de kom, in 1870 245 inw. E r is eene
R.-Kath. kerk. In eene oorkonde van 25 April 1383 heet het Wanroede.
Wanssum, gem. in Limb., ingesloten door de Limb. gem. Yenray,
Meerlo en Bergen, alsmede door de N.-Brab. gem. Maashees-en-Overloon.’
Zij wordt in he t noordoosten door de Maas bespoeld en door de Molen-
beek en de Groote-beek doorsneden. Aan deze wateren vindt men
riyier- en beekklei, doch het grootere deel der gem. — in het geheel
1205 bund. — is door diluvisch zand gevormd. In 1822 had Wanssum
590, in 1840 799, in 1876 704 inw., in laatstgen. ja a r allen R.-Kath.
Zij bestaan nagenoeg allen van den Iandbouw. De gem. bevat de beide
d. Wanssum en Geysteren.
H e t d. Wanssum, aan de Molenbeek, telde in 1840 460, in 1870
465 inw., en wel in laatstgen. jaa r 246 binnen de kom en 269 daar-
buiten. Het^ heeft eene R.-Kath. kerk. Aan de Maas, ten noordoosten
van het d., is een veer op het d. Well.
Wanswerd, d. met eene Herv. kerk in de Friesche gem. Ferwerdera-
deel. Met de geh. Ter-Gracht en Wirdsterterp, alsmede met het noor--
derdeel van het d. Birdaard, bevatte het in 1811 327, in 1840 369, in
1876 614 ingezetenen. Oudtijds vond men bij dit dorp de staten Goslinga
en Donia.
Wanswerdermeer, drooggemaakt meer van 38 bund. in de Friesche
gem. Ferwerderadeel.
Wapenvelde, d. met eene in 1843 gestichte Herv. en met eene Chr.-
Geref. kerk in de Geld. gem. Heerde. Het telde in 1840 794, in 1872
1147 inw.
Wapse, b. in de Drenthsche gem. Diever, in 1811 met 209, in 1840
met 252, in 1870 met 343 inw.
Wapserveen, d. met eene Herv. kerk (zonder toren) in de D renthsche
gem. Havelte. Het telde in 1811 478, in 1840 617, in 1870 632 inw.
die vau het geh. Hortelveen medegerekend.
War, geh. in de Friesche gem. Franeker.
Warberg, geh. in de N.-Brab. gem. Rosendaal.
Warder, gem. in N.-Holl., in het oosten door de Zuiderzee bespoeld
en naar de landzijde ingesloten door de gem. Edam, Middelie en Oosthuizen.
De gem. is groot 894 bund. De grond bestaat uit laag veen. De bev.
bedroeg in 1811 287, in 1822 297, in 1840 290, in 1876 378 inw. Bij
de volkstelling voor 1870 onderscheidde men haar in: 374 Herv., 1
Doopsgez. en 1 Luth. Zij bestaan meest van veeteelt en zuivelbereiding.
In vorige eeuwen woonden er vele zeelieden. Behalve het d. Warder
bevat de gem. slechts enkele verstrooide huizen.
Het d. Warder bestaat uit eene buurt, die zich van den zeedijk in
eene noordwestelijke richting uitstrekt. Het bevatte in 1870 358 inw.
In November 1775 brak de Zeevangsdijk nabij dit dorp door. Het wordt
als Werder vermeld in 1277.
Warendorperschans, of Buursebekerschans, voorm. schans in
de Overijsselsche gem. Haaksbergen, vermoedelijk in den Spaanschen
oorlog opgeworpen.
WarfFum, gem. in Gron. Zij bevat het ged. van Hunsego, dat door
het Uithuizer-Wad en de gem. Baflo, Bedum, Kantens en ü sq u e rt wordt
ingesloten, en verder het door de Noordzee omspoelde eil. Rottumeroog.
De gem. beslaat 2415 bund. De grond van het vasteland bestaat meest
uit zeeklei, meer of minder met zand en derrie vermengd. Vooral
in den Noordpolder, die slechts ten deele tôt Warffum behoort, is de grond
bij zonder vruchtbaar. In 1811 had deze gem. 942, in 1822 1191, in
1840 1853, in 1876 2071 inw., in laatstgen. ja a r onderscheiden in :
1640 Herv., 372 Chr.-Geref., 8 Doopsgez., 4 Luth., 13 R.-Kath. en
34 Isr. De Iandbouw is hun voorn. bedrijf. De gem. bevat de d.
Warffum en Breede, de geh. Dijkstreek, Ooster-Valge, Wester-Valge, h e t
Hondennest en het Mispelnest.
Het schoone d. Warffum bevatte binnen de kom in 1870 868 inw.
Het is op eene wierde van 14 bund. oppervlakte aangelegd en wordt
door groote boerenplaatsen omringd. De Herv. kerk is een der schoonsten
der prov., ofschoon van hoogen ouderdom. De kerk der Chr.-Geref.
is in 1839 gesticht. Warffum heeft verder eene in 1868 opgenchte
rijks hoogere-burgerschool van driejarigen cursus. De in 1870 gestichte