Borgsweer, Woldendorp en Wagenborgen), in Winschoten (te Winschoten). —
Tot het z e v e n d e de scholen: in Nieuwe-Pekela (te Nieuwe-Pekela), in
Onstwedde (te Onstwedde, Stadskanaal, Stadsmusselkanaalen de Mussel),
in Oude Pekela (te Oude-Pekela), in Veendam (te Veendam, de Burger-
Compagme, Zuidwending en Ommelanderwijk), in Viagtwedde (te Vlagt-
wedde, Plaggenburg, Seliingen, Bourtange, ter Apel), in Wedde (te Wedde
en Blijham), in Wildervank (te Wildervank, Wildervanksche-Dallen, Stadskanaal
en Burger-Compagnie).
In het geheel telde Groningen in 1873 273 lagere scholen, t. w. 235
voor gewoon lager en 38 voor meer uitgebreid onderwijs. Van deze
scholen waren 230 openbare en 43 bijzondere.
Voor middelbaar onderwijs heeft Groningen: rijks hoogere burgerscholen
te Groningen, Sappemeer en Warffum; een school voor middelbaar onderwijs
voor moisjes te Groningen; eene gemeentelijko hoogere burgerschool
te Veendam; eene school voor middelbaar onderwijs teZ u id h om ; scholen
voor de zeevaartkunde te Groningen, Delfzijl en Veendam; een land-
bouwschool te Warffum; een instituut voor doofstommen te Groningen;
een burgerdag- en avondschool te Groningen; een avondschool voor voort-
gezet onderwijs te Groningen; een avondschool voor aanstaande hand-
werkslieden te Groningen.
Voor hooger onderwijs is er eene hoogeschool te Groningen. E r zijn 2
gymnasien, als een te Groningen en een te Winschoten. Te Veendam
is eene latijnsche school.
Naar de Eerste Karner der Staten-Generaal vaardigt Groningen 2 leden
af. Voor de verkiezingen van leden voor de Tweede Karner omvat de
provincie de districten Groningen, Appingedam en Winschoten, een groot
deel van het district Zuidhorn en een klein deel van ’t distr. Dokkum.
Voor de verkiezing van Provinciale Staten is.Groningen in 7 kiesdis-
tricten gespiitst: Groningen, Hoogezand, Zuidhorn, Onderdendam, Appingedam,
Winschoten en Oude-Pekela. Hiervan benoemen Groningen en Appingedam
elk 8, Onderdendam, Winschoten en Pekeia elk 7, Zuidhorn 5
en Hoogezand 3 leden.
Voor de rechtsmacht is Groningen gespiitst in 3 arrondissementen:
Groningen, Winschoten en Appingedam, te zamen met 7 kantons.
G ron in g en , Rijkskiesdistrict voor het afvaardigen van leden naar de
Staten-Generaal. Het bevat, volgens de wet van 6 Mei 1869, 4 gem.,
t. w. Groningen, Haren, Noorddijk, ten Boer. Het had in 1869 46,372
inw. en 1495 kiesgerechtigden.
G ron in g en , prov. kiesdistrict in Groningen, bevattende alleen de
gem. Groningen.
G r on in g en , eerste arr. van de prov. Groningen, saamgesteld uit de
stad Groningen, het Westerkwartier, het Gooregt en het zuidelijk deel
vanFivelgo. In 1811 als arrondissement van het1 Departement-van-de-Wester-
Eems opgericht, had het toen eene kleinere uitgestrektheid, daar het deel
van Fivelgo, hetwelk thans daaraan beho'ort, oorspronkelijk een deel van het
arr. Appingedam uitmaakte. Het bevatte toen 5 k a n t.. Groningen eerste kanton,
Groningen tweede kanton, Hoogezand, de Leek en Zuidhorn. Deze ver-
deeling bleef stand houden to t 1838, toen, ofschoon het arr. uitgebrei-
der grenzen kreeg, h e t getal kantons tot de 3 werd beperkt, die thans
dit rechterljjk gebied uitmaken: Groningen, Hoogezand en Zuidhorn.
G ron in g en , eerste kant. van het arr. Groningen, bevattende de 3
gem .: Groningen, Haren, Noorddijk.
Groning en, klasse der Herv. Kerk in de prov. Groningen, verdeeld
in 4 ringen: Groningen, Hoogezand, Zuidhorn, Grootegast. Zij bevat 39
gem. en wordt bediend door 47 predikanten.
G r o n in g en , kerkel. ring der klasse van Groningen, bevattende alleen
de gem. Groningen.
G ron in g en , klasse der Chr.-Geref. Kerk, bevattende 11 gem. in
Groningen en 1 in Drenthe, t. w . : Aduard, Bedum, Ezinge, Groningen,
Haren, Kiel-Windeweer, Sappemeer, Sauwerd, ten Boer, Thesinge, Zuid-
broek en Zuidlaren.
G ron in g en , ring der Ev.-Luth. Kerk, bevattende de volgende 10
gem.: Groningen, Deventer, Harlingen, Kampen, Leeuwarden, Pekela,
Sappemeer, Stadskanaal, Veendam-en-Wildervank, Winschoten.
G r o n i n g e n , district van het Nederl. Israelitisch kerkgenootschap,
bevattende de 13 gem.: Appingedam, Bourtagne, Delfzijl, Groningen,
Hoogezand, de L eek , Nieuweschans, Pekela, Stadskanaal, Stedum-en-
Loppersum, Veendam, Winschoten, Winsum.
G ron in g en , gem. in Groningen, palende in het westen aan de gem.
Hoogkerk, in het noord-oosten aan Noorddijk, in he t zuid-oosten en
zuiden aan Haren, in het noordwesten aan de Drenthsche gem. Eelde.
Hare oppervlakte is 1770 bund, groot, bestaande het geheele noorder-,
ooster- en westergedeelte u it zeeklei. In het zuiden, namelijk in de ruimte
tusschen het Schuitendiep en Noord-Willemskanaal, ligt eene strook diluviaal
zand, die tot den Hondsrug of Bisschopsrug behoort. Naar de zijde van
Eelde bestaat de grond uit laag veen. De voornaamste scheepvaartkanalen
der provincie hebben hun vereenigingspunt in ofbij de stad Groningen, t. w.
het Schuitendiep, Reitdiep, Damsterdiep, Boterdiep, Hoendiep, het Noord-
Willemskanaal en het nieuwe Groote-Scheepvaartkanaal.
Groningen telde in 1787 ongeveer 5500, in 1840 5553 e n in 1870 6717 hui-
zen, voor laatstgenoemd jaa r onderscheiden in 6636 bewoonde en 78 onbe-
woonde huizen, nevens 3 in aanbouw.
De bevolking werd in 1787 op 22,000 berekend. Bij de telling van 1798
vond men er 23,770, in 1811 26,044, in 1822 28,851, in 1840 31,899, in
1850 33,695, in 1870 37,894, in 1874 39,284 inw.
Op 1 Jan u a ri 1874 was de bevolking gespiitst in 18,322 personen van
het mannelijk en 20,962 van het vrouwelijk geslacht, of 28,563 Ned.-
Herv., 130 Waalsch-Herv., 2 Engelsch-Herv., 1010 Doopsgezinden, 914
Ev.-Luth., 8 Herst.-Luth., 860 Chr.-Geref., 5 Rem., 2 Anglik., 6063 R.-
Kath., 3 Oud-Roomschen, 1665 Israelieten en 59 ongenoemden.