1200, in 1840 1535, in 1873 1551 inw. Bjj de volkstelling van 1870
waren al de ingezetenen (1524) B -Kath. De gem. bevat het d. Haaren,
benevens de geh. Balsvoort, Heesakker, Holeind en Eouwdonk. De ingezetenen
bestaan meest van den landbouw.
Het d. Haaren heeft eene nieuwe B.-Kath. kerk, doch is slechts klein,
daar het in zijne kom in 1870 niet meer dan 67 inw. telde. In de na-
bnnrschap werd in 1839 een seminarie voor B.-Kath. geestelijken ge-
vestigd. Deze inrichting heeft een ruim, fraai gebouw, ongeveer 700 eilen
ten oosten van den straatweg tusschen 's-Hertogenbosch en Tilburg.
H a a r en , fraai landhuis ter plaatse van een oud-adellijk kasteel in de
Limb. gem. Voerendaal.
H a a r le , d. met eene B.-Kath. kerk in de Overijsselsche gem. Hellen,
doom, in 1840 met 636, in 1870 met 769 inw.
H a a r l e , b. in de Overijsselsche gem. Tubbergen, in 1870 met 129 inw.
H a a r lem , Bijks-kiesdistrict voor het afvaardigen van Leden naar de
Staten-Gcneraal. Het bevat, volgens de wet van 6 Mei 1869 de 25 gem. :
Haarlem, Heemstede, Bennebroek, Bloemendaal, Velsen, Beverwijk, Wijk-
aan-Zee-en-Duin, Zandvoort, Spaarndam, SchoteD, Zaandam, Koog-aan-de-
Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westzaan, Assendelft, Wormer, Jisp, Wijde-
Wormer, Oostzaan, Landsmeer, Buiksloot, TJitgeest, Heemskerk, Krommenie.
Het had in 1869 85,946 inw. en 2426 kiesgerechtigden.
H a a r lem , Prov.-kiesdistrict in N.-Holland, bevattende de 12 gem.:
Haarlem, Spaarndam, Schoten, Beverwijk, Wijk-aan-Zee-en-Duin, Velsen,
Bloemendaal, Zandvoort, Heemstede, Bennebroek, Haarlemmerliede-en-
Spaarnwoude, Ilaarlemmermeer.
H a a r lem , vierde arr. der prov. N.-Holland. Het werd in 1811 gevormd
als tweede arr. van het Dep. van de Zuiderzee en was toen in 6 kantons
afgedeeld, namelijk: Haarlem, Bloemendaal, Heemstede, Beverwijk, West'
zaan en Zaandam. Het behield ook onder het Koninkrijk der Nederlan-
den die uitgestrektheid en verdeeling tot 1838, toen het vergroot werd
met de gemeenten Castricum en Uitgeest, welke tot dien tijd tot het arr.
en kant. Alkmaar behoord hadden. Te zelfder tijd echter werd het getal
kantons verminderd tot 3, t. w.: Haarlem, Beverwijk en Zaandam. Het
eerstgenoemde werd sedert door het droogmaken en tot eene gem. verhelfen
van het Haarlemmermeer aanmerkelijk uitgebreid.
H a a r l e m , eerste kant. van het arr. Haarlem, bevattende de 9 gem.:
Bennebroek, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede c. a., Haarlemmermeer,
Heemstede, Schoten, Spaarndam, Zandvoort.
H a a r lem , klasse der Herv. Kerk in de prov. Noord-Holland, verdeeld
in de 2 ringen: Haarlem en Zaandam. Zij bevat 29 gem., die door 37
predikanten bediend worden.
H a a r lem , kerk. ring der klasse Haarlem van de Hervormde Kerk,
bevattende de 16 gem.: Haarlem, Bennebroek, Beverwijk, Bloemendaal,
Castricum, Haarlemmermeer (Hoofddorp), Heemskerk, Heemstede, Hout-
rijk-en-Polanen, Nieuw-Vennep, Santpoort, Spaarnwoude-en-Spaarndam,
Uitgeest, Velsen, Wijk-aan-Zee-en-Duin, Zandpoort.
Ha a rlem, ring der Ev.Luth. Kerk, bevattende de 10 gem.: Haarlem,
Alkmaar, Beverwijk, Edam, de Helder, Monnickendam, Purmerend, de Bijp,
Weesp, Zaandam.
H a a r lem , B.-Kath. bisdom, opgericht bij pauselijk brève van 4 Maart
1833. Het bevat de B.-Kath. par. in bijna geheel Zuid-Holland, bijna geheel
Noord-Holland en Zeeland benoorden de Hont. Het is verdeeld in 18 de-
kenaten: Haarlem, Alkmaar, Alphen, Amsterdam, Beverwijk, Delft, Gouda,
’s Gravehhage, Hoorn, Leiden, Middelburg, Noordwijk, Ouderkerk, P u rmerend,
Botterdam, Schagen, Wervershoof, Zoeterwoude. In N.-Holland
zijn 99, in Z.-Holland 89, in Zeeland 11 parochien, terwijl in laatst-
genoemde prov. daarenboven nog een rectoraat is.
Ha a rlem, dek. in het bisdom Haarlem, bevattende de 12 parochien:
Berkenrode, st. Jozef te Haarlem, st. Antonius van Padua te Haarlem,
st. Dominicas te Haarlem, st. Jan Baptist in den Haarlemmermeer, St.
Eranciscus in den Haarlemmermeer, st. Maria onbevlekte ontvangenis in
den Haarlemmermeer, Osdorp, Overveen, Schoten.
Haarlem, bisdom der B.-Kath. van de Oude-Clerezy, tot welks be-
stunr sedert 1742 geregeld bisschoppen zijn gekozen, die hun oorsprong
rekenen van het in 1559 door Paus Paulus IV opgerichte bisdom Haarlem.
Het bevat 9 gemeenten, bediend wordende door 9 pastoors, alien in N.-Holl.
Deze gemeenten zijn: Aalsmeer, Amsterdam (2 gem.), Krommenie, Eg-
mond-aan-Zee, Enkhuizcn, Haarlem, de Helder, Zaandam. De gem. te
Krommenie heeft, behalve de parochiekerk te Krommenie, nog eene bijkerk
te Wormerveer.
H a a r lem, gem. in N.-Holl., in het noorden bepaald door de gem.
Schoten, in het oosten door Haarlemmerliede c. a., in het zuiden en
zuidwesten door Heemstede, in het noordwesten door Bloemendaal.
De grond bestaat uit zand en veen en beslaat eene uitgestrektheid
van bijna 570 bund. De rivier het Spaarne vloeit er door van het zuiden
naar het noorden.
Het aantal huizen binnen Haarlem beliep in 1515 2714, in 1632 6490,
in 1732 7963, in 1840 4508, bg de telling van 1869 5503, t. w. 4740
binnen de stad en 763 daarbuiten, of 5331 bewoonde huizen, 129 onbe-
woonde en 43 in aanbouw. E r waren toen 67 bewoonde schepen.
In 1570 waren binnen de stad 1836 weerbare Hollandsche mannen, 1215
Engelschen en Franschen, 1856 Duitschers en Nederlanders en 15,865
vrouwen en kinderen, te zamen 20,772 zielen. In 1622 telde de stad 39,455
bewoners, in 1748 slechts 26,281, in 1796 21,227, in 1811 20,080, in 1815
niet meer dan 17,432. In 1822 was het cijfer der bevolking weder geste-
gen tot 18,453, in 1830 tot 21,667, in |.840 tot 24,012, in 1850 tot 25,852,
in 1860 tot 27,534, in 1874 to t 32,758.
31