gracht, den Burgwal, doorsneden en bezit in de Beestenmarkt een ruim
plein. De IJsselkade levert eene aangename wandeling op. Ook de voor-
malige wallen lokken tot wandelen uit, daar zij in welbeplante dreven
zijn herschapen. De Oudestraat is de hoofdstraat der stad.
Binnen hare wallen telde Kämpen in 1840 1581 en in 1870 2225
huizen, terwijl het getal der ingezetenen op deze tijdstippen 7760 en
11,903 beliep.
Kämpen heeft 7 kerkelijke gebouwen, t. w. 2 Herv. kerken, eene L uth.
eene Doopsgez., eene Chr.-Geref. en eene B.-Kath. kerk, benevens eene
Synagoge.
Een ta n hare voornaamste gebouwen is de Boven- of Nikolaaskerk,
een hoog gebouw, rüstende op vier rijen pilaren en versierd met een
fraai en zwaar orgel. In eene um, die in eene nis is geplaatst,
wordt het hart van den Admiraal de Winter bewaard. Ook heeft de
kerk een zeer onde steenen doopvont. De toren, die in de 16 eeuw
geweldig begon over te hellen, is in 1686 op merkwaardige wijze door
Jan de Jonge recht gezet.
Niet minder opmerkenswaardig is het Baadhuis, waarvan de noorderhelft
in antieken, de zuiderhelft in modernen smaak is opgetrokken. De
oude Baadzaal, in 1545 in orde gebracht, vertoont in schoorsteen en
gestoelten meesterstukken van beitel- en snijwerken. Het gemeentearchief
is beroemd wegens zijn rijkdom.
De Nieuwe Toren, de Cellebroerspoort en de Broerenpoort zijn mede als
werken van bouwkunst merkwaardig. Hetzelfde geldt van de nieuwe IJssel-
brug, die, in het begin van 1874 voor het verkeer geopend, eene in het midden
der 15de eeuw gebouwde brug vervangt. Aan het einde dezer 220 voet
lange brug, tegenover de stad, vindt men het sierlijke gebouw en de
dreven der Buiten-Societeit, benevens het Stationsgebouw van den Cen-
traal-spoorweg.
Kämpen heeft eene theologische school ter opleiding van leeraren der
Chr. Geref. godsdienst, een gymnasium, eene hoogere burgerschool, eene
burger-avondschool, eene stads-teekenschool, eene zangschool, enz. Ter
vorming van onder-officieren is te Kämpen het instructie-bataillon
g ep la atst..
Yan de talrijke liefdadige inrichtingen verdient het Groot Burger-
weeshuis in de eerste plaats vermelding.
Kämpen is waarschijnlijk van hooge oudheid. Beeds in 1172 vertrokken
van daar, even als van Zwolle, volkplanters naar Noord-Beveland. Het
kwam reeds vroeg in het bezit van stedelijke rechten, verwierf handels-
vòòrdeelen/in Denemarken en Holland, en bezat in de 14de eeuw bloei-
ende lakenfabrieken en andere inrichtingen van nijverheid. Onder de
banzesteden bekleedde deze stad weleer mede eene voorname plaats. Zij
werd het middelpunt van den handel, waar de goederen uit Holland,
Zeeland, Viaanderen, Brabant, Münsterland en de Bijnstreken samenvloeiden.
Tot de historische herinneringen behooren wijders: de oorlog met Heer
Willem van Bronkhorst, in 1361 ; het beleg der stins Yoorst, in 1362;
het beleg van het kasteel Puttenstein door de Kampenaren en hunne
bondgenooten, in den zomer van 1875; de deelneming aan den oorlog
der hanze tegen koning Waldemar van Denemarken, in 1367; de krijgs-
tocht tegen Evert van Essen en het kasteel van Eerde, in 1380; de
tocht tegen het kasteel Schuilenburg, in 1381; het verbond met Zwolle,
in 1385; de tocht tegen den Heer van Ulft, in 1391; het verdrag met
Albrecht van Beijeren, Graaf van Holland, in 1400; de mislukte aanslag
van Hertog J a n van Beijeren op Kämpen, in 1419; het verdrag met den
Hertog van Gelder, in 1435; het beleg van het huis te Putten, h et roofhest
van Pelgrim de Yos, in 1485 ; de mislukte aanslag van Jan van Ens,
in 1493; de plechtige ontvangst van Bisschop Frederik van Baden, den 28
November 1496; de scheepsstrijd bij Schokland, in 1510; het uitbreken
der verschillen over het tolrecht op den IJssel, in 1520; het vermeesteren
van schepen der Wederdoopers, in 1534; de overgave van Kämpen aan
den Graaf van den Bergh en de Staatschen, op 12 A,ugnstus 1572; de
onderwerping aan Don Frederik, den 20 November 1572; de mislukte
verrassing der stad door Wolter Hegeman, en hare verovering door Bennenberg,
in 1578; de mislukte onderneming van Verdugo, in 1584; de
overgave aan de Münsterschen, den 13 Ju li 1672; de. verlossing der stad
van de Franschen, den 24 Dee. 1673; de watervloed van 14 November
1775; de komst der Kozakken, in November 1813; de vloeden en stormen
van Januari 1820 en 1824; de opening van den spoorweg tusschen deze
stad en Zwolle, den 10 Mei 1865.
De inw. der stad Kämpen bestaan vooral van koophandel, winkelnering,
markten, scheepvaart, visscherij, landbouw, handwerken en fabrieken. Men
vindt er scheepstimmerwerven, touwslagerijen, een stoom-werktuigenfabriek,
smederijen, kalkbranderijen, steenbakkerijen, houtzaagmolens, sigarenfa-
brieken, eene papierfabriek, boekdrukkerijen, enz.
Het uitgestrekte platteland bestaat meest uit veeweiden, zoodat daar
veeteelt en zuivelbereiding de hoofdbronnen van bestaan der bew. uitmaken.
K äm p e n , voorm. dorp in Zeeland, omstreeks 1172 gesticht, doch in
1532 door overstrooming verwoest. De gronden van dit d., een afzonder-
lijk eiland, zijn later herdijkt en bij Noord-Beveland aangetrokken.
K am p e r e ilan d , naam, die men geeft aan de eilanden tusschen de
monden van den IJsse l in de Overijsselsche gem. Kämpen, t. w. den Kat-
tenwaard, de Baas-en-Pijper, het Kampereiland en den Maudjeswaard.
Men vindt er verstrooide boerenhoeven en aan het Noorderdiep eene
Herv. kerk met eene school. De IJsselarmen, die deze eilanden omvat-
ten, zijn he t Keteldiep, het Begtediep, het Noorderdiep, het Ganzendiep
en de Goot. Het Kampereiland had in 1840 511, in 1870 565 inw.
Kamper-Nieuwstad, of het Noorderrot, b. in de Geld, gern
Doornspijk, in 1840 met 155, in 1872 met 161 inw.
K a m p e r (de), geh. in de N.-Holl. gem. Nieuwe-Niedorp.
K am p e r v e en , gem. in Overijssel, tusschen Kämpen, Wilsum en Zalk
in Overijssel, en Doornspijk en Oldebroek in Gelderland. Zij is groot
4 0 *