Surend, of Z uido r snd, geh. onder het d, Parrega, in de Friesche
gem. Wonseradeel. Het had in 1840 16 inw.
S u rh u iste rv e en , d. in de Friesche gem. Achtkarspelen. Het is om-
streeks den jare 1600 ontstaan door eene kolonie Doopsgezinden, die zieh
het ontginnen der veengronden ten taak stelden. Hunne eerste vermaning is
in 1685 door een niouw bedehuis vervangen. De Herv. kerk, omstreeks
1686 gesticht, is in 1860 vernieuwd. Men heeft er thans ook eene Chr,-
Geref. kerk. In 1811 telde dit d. 1052, in 1840 1351, in 1875 2085 inw.
In het begin der 18de eeuw woonden te Surhuisterveen ongeveer 30
huisgezinnen van Doopsgez. Zwitsers, die er eene eigene kerk stichtten,
den doop bäj onderdompeling hedienden en den aardappelbouw in*
voerden. Zij vertrokken eenige jaren later naar Pennsylvania. Onder
Surhuisterveen behooren de Surhuisterveensche-heide, henevens de geh.
Omloop, Jerden en Vierhuizen.
S u rh u iste rv e en sch e -h e id e , d. in de Friesche gem. Achtkarspelen,
Het is eerst voor eenige jaren ontstaan en heeft eene Herv. kerk.
Surhuizum, d. met eene Herv. kerk in de Friesche gem. Achtkarspelen.
Het . telde in 1811 537, in 1840 838, in 1875 1098 inw. Onder
deze bev. zijn begrepen die van de b. Kortwolde en het geh. Ophuis, in
1840 174 zielen.
Su rm en h u iz en , geh. onder het d. Eenigenburg, in de N.-Holl. gern
st.-Maarten.
Susannapolder, of N ieuw ep o ld e r , pold. van ongeveer 15 bund
in de Zeeuwsche gem. Noordgouwe.
Susannapolder, of Suzannapolder, pold. in de Zeeuwsche gem.
st.-Annaland, in 1671 ingedijkt, groot 66 bund.
Susannapolder, of Suzannapolder, pold. in de Zeeuwsche gem.
Arnemuiden, in 1766 ingedijkt, groot 84 bund.
Susanna s-ln la g e , pold. van ruim 16 bund. in de Zeeuwsche gem.
Zierikzee.
Suste r en , heerl. in de Maasgouw, die in den 13de eeuw aan
Gelderland toehehoorde. Zij werd den 26 April 1276 door Graaf Reinald
I aan zijne zuster Filippa als bruidsgift geschonken bij haar
huwelijk met Walraven van Valkenburg. Den 8 December 1400 kwam
de heerl, Susteren, ten gevolge van een koop door Jan van Salm
aan Hertog Willem I, andermaal aan Gelder. Sedert deelde zij met
Sittard een zelfde lot tot zij eindelijk aan Gulik (Jülich) kwam.
Eerst ten gevolge der omwenteling van 1814 en de schikkingen met
Pruissen keerde zij in 1816 aan de Nederlanden terug, nadat zij onder
het Fransch bestuur tot het Departement-van-de-Roer had behoord.
Sustereni gem. in Limb., ingesloten door de gemeenten Echt, Ohe-
en-Laak, Roosteren, Born en Nieuwstadt in Limb, en Havert in Prnissen.
Zij heslaat bijna 1735 bund., wordt door de Geleen en de Roode-beek
doorsneden en is in het noordoosten door zand, in het zuidwesten door
klei gevormd. In 1822 had zij 1439, in 1840 1837, in 1876 1951 inw.,
in laatstgen. jaa r onderscheiden in 1926 R.-Kath., 11 Herv. en 14 Isr.
De landbouw is de hoofdbron van hunne welvaart. Ook worden er veel
pannen gebakken. De gem. bevat het steedje Susteren, het d. Dieteren,
de b. de Heide, benevens de geh. Bakhoven, Gebroek en Veurt.
Het steedje Susteren, aan de Roode-beek gelegen, was vroeger eene
welversterkte plaats. Zij ontleent haar oorsprong aan een klooster, door
Peppin van Herstal en zijne gade Plectrudis (o f Blectrudis) gesticht en
in 714 aan de Bisschop Willebrord geschonken. Dit klooster werd door
de Noormannen in de 9de eeuw verwoest, waarop het, op last van Koning
Zwentibold, werd herbouwd. ’s Konings beide dochters Amelberga en
Cecilia namen er den sluier aan. Deze abdij, die vervolgens in het bezit
kwam der abdij te Prüm, was aan st.-Salvator gewijd en bloeide tot op
de groote omwenteling van het einde der vorige eeuw.
Het steedje Susteren ligt open en heeft weinig aanzien. Men telde er in
1840 220 huizen en 1100 inw., welke cijfers in 1870 tot 244 en 1156 waren
vermeerderd. E r is een Stadhuis en eene R.-Kath. kerk, zijnde het laatst-
genoemde gebouw de oude aan st.-Amelberga gewijde abdijkerk. Ook is
nabij Susteren een Station van den Staatsspoorweg, een kwartier ten oosten
van het steedje.
In 882 werd Susteren door de Noormannen verwoest. In eene oorkonde
van 711 heet de plaats Suestra.
Suttum, geh. in de Gron. gem. Ezinge, in 1840 met 20 inw.
Suurend, of Z u id e r en d , b. onder het d. Grouw, in de Friesche gem.
Idaarderadeel, in 1840 met 93 inw.
S u y spo lde r , of S u y sen p o ld e r , pold. van 67 bund. in de Z.-Holl.
gem. Oude-Tonge, omstreeks het midden der 16de eeuw bedijkt en in
1682 en 1825 ondergevloeid. De polder is echter telkens op de stroomen
heroverd.
Swaanword, geh. onder het d. Wieuwerd, in de Friesche gem. Baar-
deradeel, in 1840 met 44 inw. Ilierbij lag voorheen het Swaanwerder-
meertje, eene verwijding van de trekvaart tusschen Franeker en Sneek.
Dit meer werd in 1834 drooggemaakt.
Swaard, geh. onder het d. Finkum, in de Friesche gem. Leeuwar-
deradeel.
Sw aardeburen, geh. onder het d. Tjummarum in de Friesche gem.
Barradeei.
Swalm, of Schw a lm, kleine rivier in Pruissen en Nederl., die bij
het d. Wegberg in den kreits Erkelenz ontstaat, längs Nieder-Krüchten
74 *