Zw a r te -H o ek , voorm. fort in de Zeenwsche gem. Westdorpe, sedert
1794 vervallen. Bene in 1790 aangelegde uitwateringsluis heeft door
verlanding sedert 1819 haar belang verloren,
Z w a r tem e e r , meer in de Drenthsche gem. Emmen, waaruit de
ßuiten-Aa voortkomt.
Z w a r tem e e r , meer in Drenthe, deels in de gern, Beilen, deels in
ßuinen.
Z w a r ten b e r g sch e -p o ld e r , pold. van 385 band, in de N.-Brab.
gem. Etten-en-Leur, in 1507 door Graaf Hendrik van Nassau ter bedij-
king uitgegeven.
Zw a r ten d ijk , geh. in de Ov. gem. Kämpen, in 1870 met 86 inw.
Den 15 Nov. 1824 brak de Zwartendijk, waarlangs deze b. ligt, door.
Zw a r ten d ijk , pold. van 54 bund. in de N.-Holl. gem. Alkmaar.
Zw a r ten d jjk ste r sch an s, voorm. schans in de Drenthsche gem.
Norg, in 1594 door Willem Lodewijk, Graaf van Nassau, aangelegd.
Zw a r ted u in , aanzienlijke heuvel in de N.-Brab. gem. Ossendrecht.
ZwartepOlder, pold. in Zeeuwsch-Vlaanderen, deels in de gem.
Cadzand, deels in de gem. Nieuwvliet. In 1625 bedijkt, is deze
pold., die 105 bund. besloeg, in 1682 en in 1802 overstroomd.
Sedert is slechts 51/:j bund. op de zee herwonnen.
Zwa r tep o lde r , pold. in de Eriesche gem. Haskerland.
Z w a r tep o ld e r , of S ch in k e lp o ld e r , pold. in de N.-Holl. gem.
Aalsmeer, 420 bund. groot. In 1858 is deze voormalige veenplas bedijkt.
Zw a r te -Scha ap, b. in de Drenthsche gem. Buinen, in 1870
met 178 inw.
Zw a r tew a a l, gem. in Z.-Holl. op Voorne, ingesloten tusschen de gem.
Vierpolders, Heenvliet en Bozenburg. Zij wordt in het noordwesten door
de Nieuwe-Maas bespoeld, is door zeeklei gevormd en beslaat ruim 376
bund. In 1565 telde men er reeds 140 huizen, juist zooveel als in 1840.
In 1811 vond men er 824, in 1822 844, in 1840 1006, in 1860 881, in
1876 898 inw. Bij de telling voor 1870 onderscheidde men er: 703
Herv., 173 Chr.-Geref., 5 Bem., 5 B.-Kath. en 20 Isr. Vele inw. bestaan
van de visscherij, anderen van landbouw en veehouderij. De gem. bevat
het d. Zwartewaal en eenige verstrooide huizen. Zwartewaal is eene
heerl., die van 1724 tot 1838 door de stad Brielle is bezeten.
Het d. Zwartewaal bevatte in 1870 binnen de kom 743 inw. Het is
welgebouwd en heeft o. a. eene haven en eene Herv. kerk. Zwartewaal
kwam reeds in de 12de eeuw tot eenig aanzien. Den 4 Ju li 1351 viel
hier een scheepsstrijd voor op de Maas tusschen de volgelingen van Vrouwe
Margaretha, de gade van Keizer Lodewijk van Beijeren, en haar zoon
Willem V, Graaf van Holland. Den 24 Augustus 1717 is Zwartewaal
door een zwaren brand geteisterd.
Zw a r tewa a l, of Z w a r tew ie l, voorm. ambacht in Zeeland, in het
zuidwesten van Zuid-Beveland. Het was 110 bund. groot en is door
den vloed van 6 November 1530 verloren gegaan.
Z w a r tew a a lsch e -p o ld e r , pold. van 219 bund. in de Z.-Holl. gem.
Zwartewaal.
Zw a r tew a te r (het), geh. en vaart in de Utr. gem. Maartensdijk.
Het geh. had in 1840 35 inw.
Z w a r tew a te r , rivier in Ov., die te Zwolle uit de vereeniging van
onderscheidene weteringen ontstaat, nabij de b. Genne de Vecht opneemt,
de stad Hasselt bespoelt, te Zwartsluis het Meppelerdiep ontvangt, en, na
voorbij Genemuiden gestroomd te zijn, het Zwolsche diep bereikt. Over het
recht op het Zwartewater hebben veelvuldige geschillen tusschen de steden
Zwolle en Hasselt plaats gehad. Een in de eerste helft der 16de eeuw
gelegde brug te Hasselt moest weder afgebroken worden. Alle latere
pogingen om eene andere brug te mögen leggen, mislukten, tot Hasselt in
1828, onder het bestuur van Koning Willem I, deze zoo lang verwachte
gemeenschap met Mastenbroek erlangde.
Z w a r tew a te r , meertje in de Drenthsche gem. Westerbork en ßolde.
Z w a r tew eg , b. in de Geld. gem. Oldebroek. Zij telde in 1870
286 inw.
Z w a r tew ou d en , veldstreek onder het d. Hallum in de Eriesche gem.
Ferwerderadeel, in 1840 met 56 inw.
Zwartrijt, geh. in de N.-Brab. gem. Tilburg.
Zwa r tslu is, prov. kiesdistrict in Overijssel. Het bevat de 4 gem.:
Zwartsluis, Hasselt, Genemuiden en Wanneperveen.
Zwa r tsluis, gem. in Ov., eerst sedert het laatst der vorige eeuw uit
deelen van het schoutambt Vollenhove en van het H asselterkerspel gevormd.
Zij wordt bezoomd door het Zwartewater en doorsneden door hetMeppelerdiep.
De aangrenzende gem. zijn Wanneperveen, Staphorst, Hasselt, Zwollerker-
spel en Vollenhove (ambt). De gem. Zwartsluis beslaat 1188 bund., deels
klei, deels laag veen, deels water. In 1811 had zij 2599, in 1822 2389, in
1840 3650, in 1876 4324 inw., in laatstgen. jaa r onderscheiden in : 3582
Herv., 685 Chr.-Geref., 58 Doopsg., 8 Luth., 6 K.-Kath., 66 Isr. en 19
ongenoemden. Hunne hoofdmiddelen van bestaan z\jn scheepvaart, handel,
winkelnering, het scheepstimmeren, kalkbranden, enz. De gem. bevat het
vlek Zwartsluis, de geh. Marienberg (ook het Zwartewatersklooster of het
Klooster genoemd), Stouwe, Baarlo en ten Velde, benevens eenige ver-
strooid'e huizen.
Het vlek Zwartsluis strekt zieh uit längs het Zwartewater en het Mep