bronnen van bestaan zijn landbouw, veeteelt, koophandel, scheepvaart,
kalkbranderij en scheepsbouw, verder glasblazerij, weverij, mattenmakerij,
bezembinderij, enz.
Het dorp Avereest ontleent zijn naam aan zijne ligging over de Reest,
met betrekking tôt Drenthe. Het heeft eene Herv.-kerk, waavtoe ook de
ingezetenen van de Wijk in Drenthe behooren. De kerk des B.-Kath.
parochie Avereest is te Dedemsvaart.
Aver-Enk, adell. huis in de Geld. gem. Hengelo.
A v e r lo o , buurt in de Overÿsselsche gem. Diepenveen, in 1840 met
294, in 1860 met 209 inw.
A v e rw o ld e , geh. in de Overÿsselsche gem. 'W'ijhe.
A v e st, buurt in de Geld. gem. Eibergen, in 1840 met 250, in 1860
met 266 inw.
A v e za th en (d a ), naam wàaronder men de beide Geld. dorpen
Kerk-Avezaath en Kapel-Avezaath verstaat.
A x e l, kanton van het Zeeuwsche arr. Goes, bevattende de 10 gem. :
Axel, ter Neuzen, Sas-van-Gent, Hoek, Koewacht, Overslag, Philippine,
Westdorpe, Zaamslag, Zuiddorpe.
A x e l, ring der klassis IJzendijko van de Herv. Kerk, bevattende de
7 gem. Axel, den Hoek, Hontenisse, Hulst, ter Neuzen, Sas-van-Gent,
Philippine-en- Zaamslag.
A x e l, gem. in Zeeuwsch-Ylaanderen, grenzende in het noorden aan
Zaamslag en Boschkapelle, in het oosten aan st. Jansteen, in het zuiden
aan Koewacht, Zuiddorpe en Westdorpe, in h et westen aan ter Neuzen. Zÿ
is groot 4335 bund., en gevormd door de polders Beoosten-Blÿ-Benoordeh,
Groote-Noordpolder, Buthpolder, Cappellepolder, Visscherspolder, Oude-
Egelantierpolder, Nieuwe-Egelantierpolder, Sparkspolder, Smits- en Koe-
gorspoldor en Emmapolder, benevens deelen der Nieuwe-Zevenaars-en-
Koegorsschorrepolder, Catharinapolder, Riet-en-Wulfdijkpolder, Beoosten-
Blÿ-Bewesten, Beoosten-Blij-Beoosten en de Axelsche-vlakte. De grond,
zandige klei, bestaat grootendeels uit bouwland, en brengt inzonderheid
haver, tarwe, boonen, erwten, rogge, gerst, vlas, koolzaad en aardappelen
voort, alsook meekrap, waarvoor hier 2 stoven zijn. De gem. bevat de
stad Axel, de buurt Zoutespui en het geh. Axelsche-Sassing. In 1822
had zij 2167, in 1S40 2416, en in 1870 2677 inw., voor laatstgenoemd jaa r
onderscheiden in 2160 Ned. H e rv ., 2 Waalseh He rv ., 1 Eng. P re sb .,
l Doopsgez., 134 Chr. Geref., 350 R.-Kath. en 29 ongenoemden.
De stad Axel, 2 u. w. van Hulst, en 2 u. z. o. van ter Neuzen, bloeide
reeds in het begin der 9de eeuw, en was vroeger eene vesting, die in
1586 door Prins Maurits veroverd, daardoor aan de Unie werd toege-
voegd. E r zijn kërken voor de Herv., de Christ. Ger. en de R.-Kath.
De bevolking beliep in 1840 1226, in 1860 1355 inw. De bierbrouwerij
en verderc fabrieken zijn allen van geringen omvang.
A x e le r -A m b a ch t, een der Vier-Ambachten, die omstreeks 940 door
Keizer Otto I aan het burggraafschap Gent werden onderworpen. Het
werd meermalen vergroot of ingekort en door de verovering van Axel onder
Prins Maurits in 1586 in tweeën gesplitst, waarvan het zuiderdeel voor-
eerst nog aan Spanje bleef. Het noorderdeel vormde in de 17de en 18de eeu-
wen ten gevolge van overstroomingen een eiland, dat eerst door de
bedijkingen van 1789 en 1790 weder aan het vasteland werd gehecht.
A x e lsch e -G a t, zuidooster inham van den Braakman, in den jongsten
tijd door verschillende bedijkingen zeer ingekort.
A x e l s o b e -K a n a a l, vaart van Sluiskil naar Axel, een zijtak van het
Kanaal-van-ter-Neuzen. Bij den aanleg onder Koning Willem I, was
het voornemen deze vaart tôt Iiulst uit te strekken, doch door de om-
wenteling van 1830 is zÿ onvoltooid gebleven.
A x e lsch e -K r e eb , watervlakte voor de stad Axel, op het einde der
vorige eeuw veel grooter dan thans, nu zÿ door indijkingen zeer is
ingekort.
A x e lsch e -S a ssin g , geh. in de Zeeuws'che gem. Axel.
A x e lsch e -V la k te , eene streek grootendeels moerassige grond in het
uiterste westen der gem. Axel, op de grens van Westdorpe, westwaarts
van den Smits-en-Koegorsschorrepolder.
A xw ijk , buurt in N.-Holland, aan de ringvaart van de Purmer, in
1840 met 146 inw., van welke 102 in de gem. Middelie en 44 in de
gem. Kwadijk.
A yk em a , adell. huis in de Gron. gem. Grijpskerk.
A y lv a , 5 voorm. adell. staten in Eriesland, als te Hilaard (Baardera-
decl), Genum (Eerwerderadeel), Holwerd en Ternaard (West-Dongeradeel)
en te Witmarsum (Wonseradeel).
A y lv a -p o ld e r , pold. onder het Eriesehe dorp Burgwerd (Wonseradeel).
A y sma , adell. State bij he t Eriesehe d. Oudkerk (Tietjerksteradeel).
Ay sma , 4 voorm. adell. staten in Eriesland, als te Beetgum (Menaldu-
madeel), Marrum (Eerwerderadeel), Hichtum, (Wonseradeel) en Driezum
(Dantumadeel).
A y t t a , voorm. adell. State in het Eriesehe dorp Swichem, in 1794
afgebroken, eens de eigendom van den geleerden Staatsman Wigle (Yiglius)
van Aytta van Swichem.
Azoelen, voorm. kasteel in het Overÿsselsche landschap Salland, bij den
Ham, in 1380 door Bisschop Arnold van Hoorne ingenomen en geslecht.