Alkmä a r , eerste kant. van het arr. Alkmaar, bevattende de 19 gem. Alkmaar,
Akersloot, Bergen, st. Pancras, Oudorp, Egmond-Binnen, Egmond-
aan-Zee, Heilo, Limmen, Koedijk, Oudkarspel, Schoorl, Heer-Hugowaard,
Noord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude, Broek-op-Langendijk, Oterleek, Zuid-
en-Noord-Schermer en Schermerhorn.
A lkma a r , rijks-kiesdistrict tot het afvaardigen van Leden naar de
Staten Gener., bevattende, volgens de wet van 9 Mei 1869 de 38 gem.
Alkmaar, Texel, Ylieland, Terschelling, Wieringerwaard, Wieringen,
de Helder, Zijpe, Anna-Paulownapolder, Schagen, Galandsoog, Bergen,
Schoorl, Petten, Koedijk, Oudorp, Heilo, Egmond-aan-Zee, Egmond-binnen,
Akersloot, Limmen, Castricum, Harenkarspel, st. Maarten, Warmenhuizen,
Nieuwe-Niedorp, Oude-Niedorp, Winkel, Barsingerhom, Zuid-Scharwoude,
Noord-Scharwoude, st. Pancras, Broek-op-Langendijk, Oudkarspel, Heer-
fiugowaard, Oterleek, Schermerhorn en Zuid-en-Noord-Schermer. Het
aantal inw. heliep in 1869 85,907, het aantal kiesgerechtigden 3051.
A lkma a r , kiesdistrict in Noord-Holland voor de Provinciale Staten,
bestaande nit de 9 gemeenten Alkmaar, Oudorp, Egmond-aan-Zee, Castricum,
Heilo, Limmen, Uitgeest, Heemskerk en Akersloot.
A lkm a a r , klass. van ’t Herv. kerkgenootschap in de prov. Noord-
Holland, verdeeld in 6 ringen, Alkmaar, de Rijp, Scharwoude, de Zijpe,
Burg op Texel, Terschelling en Ylieland. Zij telt 52 gem. en heeft 57 predik.
A lkma a r , eerste ring der klassis Alkmaar, bestaande uit de 7 gem.
Akersloot, Alkmaar, Bergen, Egmond-aan-Zee, Egmond-Binnen-en-aan-
den-Hoef, Heilo en Limmen.
A lkm a a r , klassis der Christ. Ger. kerk, bestaande uit de 8 gem.:
Alkmaar, Anna-Paulowna-polder, Broek-op-den-Langendijk, de Helder,
Krabbendam, Landsmeer, Texel (Oosterend) en Zaandam.
Alkmaar, dek. van het bisdom Haarlem, bestaande nit de 11 par.
van Alkmaar (st. Laurentius), Alkmaar (st. Dominicus), Bergen, de Eg-
monden, Heer-Hugowaard, Heilo, Langendijk, Oudorp, Schoorl, Tuitjen-
horn en Warmenhuizen.
A lkm a a r , gem. in Noord-Holland, palende in het noorden aan Bergen
en Koedijk, in het noordoosten aan Oudorp, in het oosten aan Zuid- en
Noord-Schermer, in het zuiden aan Akersloot en Heilo en in het besten
aan Egmond-binnen. Hare grootte belooptl446 bunders, zijnde voor een deel
uit drooggemaakte meren, den Achtermeer, den Voormeer en den Zwijns-
meer, en deelen van den Schermeer en Egmondermeer saämgesteld. Het
middelgedeelte hevat de stad Alkmaar. Ten noordwesten daarvan ligt de
Wognummerbuurt, en ten oosten daarvan de Omval. De grond bestaat
uit zand, doch in den Schermeer uit klei.
De gem. had in 1795 8373, in 1811 7809, in 1822 8435, in 1840 9539,
in 1870 11,410 inw. Ten jare 1860 waren de ingezetenfen onderschei-
den in 4956 Hed. Herv., 13 Waalsch Herv., 90 Bemonstr., 85 Christ.
Afg., 222 Doopsgez., 410 Ev. Luth., 14 Herst. L uth., 4334 B. Ka th .,
17 Oud-Boomschen, 281 Isr. en 14 ongenoemden.
D e stad Alkmaar, de oude hoofdplaats van Kennemerland, komt in de
lOde eeuw onder de namen Allecmere, Alcmare en Alcmere voor, waar-
schijnlijk naar de menigvuldige meren, waardoor zij vroeger als inge-
sloten was. Onder den Boomsch-Koning Willem, die den poorters den
11 Ju n i 1254 een handvest schonk, werd de stad voor de eerste maal
uitgelegd. Hare tweede vergrooting dagteekent van 1528, de derde van
1572, de vierde van 1574. Door de voltooiing van het Noord-Hollandsche
Kanaal in 1824 werd zij een havenstad en door de opening van den spoor-
weg naar den Helder en Haarlem in 1865 en 1867 m et het Nederlandsche
spoorwegnet in verbinding gebracht. Zij heeft in de langdurige oorlogen
tnsschen de Hollanders en West-Priezen veel geleden, en is toen meermalen
verwoest geworden, b. v. in 972, 1072, 1133, 1166 en 1169. Ten
tijde der Hoeksehe en Kabeljauwsche onlusten, in 1426 en 1428, kampte
zij met hare zusterstad Hoorn. In 1491 een steunpunt der misnoegde
landlieden geworden, die hun kaas en brood wilden behouden, moest zij
daarvoor met de vernieling van poorten en muren, het verlies van alle
voorrechten, overgave van alle wapenen en de opbrengst eener zware be-
lasting hoeten. Den 23 Ju n i 1517 werd Alkmaar door de Verbünden
Gelderschen en Eriezen ingenomen, en in September 1531 door Christiaan
H van Denemarken uitgeplunderd. Onvergetelijk is de wijze, waarop
de stad den aanval der Spanjaarden in 1573 afsloeg. Don Erederik’s ge-
oefende krijgslieden zwichtten voor een geringe bezetting, maar ondersteund
door alle ingezetenen, zoowel vrouwen als mannen. Den 8 October van
het genoemde ja a r gaven de Spanjaarden, na duizend man verloren te
hebben, het beleg op. Sedert luidde de blijde kreet: „Van Alkmaar hegint
de victorie!”
Alkmaar, 95 bunders groot, is goed, ten deele zelfs fraai gebouwd, en
in den jongsten tijd door het dempen van onderscheidene grachten veel
verbeterd. Het middelpunt is een fraaie markt, van waar de schoone
Langestraat naar de Groote of Laurenskerk voert. Aan deze Langestraat
prijkt het Stadhuis, in 1509 aangevangen, en in 1520 voltooid; ten noorden
der Korenstraat de trotsche Laurenskerk, waarin onder een verheven zerk
het ingewand van Graaf Eloris V rust; aan de Breedstraat en het Dron-
kenoord twee zeer fraaie B.-K. kerken, beiden in Byzantijnschen stijl, op
de markt de Waag, aan de gedempte Nieuwesloot het Hof van Sonoy.
Verdere merkwaardige gebouwen zijn eenige liefdadige gestichten, het
gebouw der hoogere burgerschool, het oude Excijnshuis, de Kapel enz.
In het geheel heeft Alkmaar 2 Herv. en 2 B.-K. kerken, een Luthersche,
een Eemonstrantsche, een Doopsgezinde en een Christ.-Geref. kerk, bene-
vens een synagoge. De wallen vormen bevallige wandelwegen, en bui-
ten de Berger- en Kennemer poorten ligt het schoone Alkmaarderhout.
Alkmaar bloeit door handel en scheepvaart, m aar vooral door zijne markten,
daar een groot deel der Kennemer en West-Eriesche bevolking hier zijne
producten te koop brengt en zieh het noodige aanschaft. Op de Waag
werden in 1869 4.729,646 kilogrammen kaas gewogen. E r zijn 2 scheeps-
timmerwerven en eenige kleine fabrieken.