is sedert 1875 gevestigd in een gebouw op den Langen-Vijverberg. Een
Nederlandsch-Museum voor geschiedenis en kunst, op de Prinsengracht,
werd den 23 Ang. 1875 geopend. Een gemeente-museum van voorwerpen
van geschiedenis, oudheidkunde en kunst. op de V arkenmarkt bestaat sedert
1871. Het gebouw voor Künsten en Wetenschappen is ingewijd 3 en 4
Dec. 1874.
S-Gravenhage (bladz. 440, reg. 25). Onder het toezicht van den
bouwmeester P. J . H. Cuypers, wordt thans (Maart 1877) eene prächtige
kerk, aan st.-Jakobus de Meerdere toegewjjd, aan de oostzijde der Park-
straat, gebouwd. De kerk is reeds Onder dak, de pastorie dezer dagen
aanbesteed. De toren dezer kerk zal eene hoogte van 91 meter erlangen.
Zij zal de kapel van Maria ten Hove vervangen.
Groenlo, dek., (bladz. 448). Doordien de bijkerk te Vragender in 1876
tot eene parochiekerk is verheven, telt dit dek. thans 20 parochien.
Groningen-en-Assen, dek., (bladz. 464, reg. 4) Staat Sappemeer,
lees Kleine-Meer of Sappemeer,
Groote-I J polder, pold. uit het deel van het I J ten noorden van de
gem. Sloten verkregen.
Haaftenpolder, of van-Haaftenpolder, pold. in de Zeeuwsche
gem. Nieuw-Vosmeer, in 1852 ingedijkt, ongeveer 200 bund, groot.
Haarlem, kerk. ring, (bladz. 480 en 481), Deze ring bevat nu 17
gem., t. w. Haarlem, Bennebroek, Beverwijk, Bloemendaal, Castricum,
Haarlemmermeer (Hoofddorp), Heemskerk, Heemstede, Houtrijk-en-PoIanen,
Meerenberg, Nieuw-Vennip, Spaarnwoude-en-Spaarndam, Uitgeest, Velsen,
Wijk-aan-Zee-en-Duin, Zandpoort of Santpoort, Zandvoort,
Haarlem, R.-Kath. bisd., (bladz. 481, reg. 2) staat 1833. lees 1853.
(bladz. 481, reg. 7). Het bisd. telt thans in N.-Holl. 100, in
Z.-Holl. 90 par.
Haarlem, gem., (bladz. 481, reg. 17) staat 27,534, lees 27,539,
Hattem, klasse der Chr.-Geref. Kerk. Zij bevat do 7 gem.: Haftem,
Wezepe, Heerde, Twello, Apeldoorn-en-’t Loo, Elburg, Wapenveld.
Heemen, (bladz, 506), geh. in de Gron. gem. Termunten, bij Woldendorp.
Heerenveen, klasse der Herv. Kerk, (bladz. 512) heeft de 3 ringen:
Heerenveen, Joure (vroeger de Lemmer) en Wolvega. Zij bevat 44 gem.,
bediend door 47 pred.
Heeze, kerk. ring (bladz. 518). Deze ring bestaat niet meer. De gem.
zyn deels onder den ring Eindhoven, deels onder Helmond gebracht.
H e ld en , gem., (bladz. 526, reg. 4). De grens is naar de zij de van
Meijel gewijzigd door de wet van 1 Deo. 1875. Daarbij heeft Helden 196
bund, aan Meijel, en Meijel 88 bund, aan Helden afgestaan.
H e lm o n d , kerk. ring, (bladz. 531) bevat, na de opheffmg van den ring
Heeze, 8 gem., t. w. Asten-en-Ommelen, Helmond-Rixtel-Aarle-Beek-en-
Lieshout, Deurne-Vlierden-Bakel-Liessel-en-Milheeze, Helenaveen, Nuenen-
Gerwen - Wetten - Geldrop - Mierlo - Stiphout-en-Croy, st.-Oedenrode-en-Son,
Oirschot-Best-endc-Beersen, Someren-en-Lierop, Veghel-Erp-Gemert-en-
Uden. E r zijn 11 kerken, namelijk te Asten, Helmond, Aarlo, Deurne,
Helenaveen, Nuenen, st.-Oedenrode, Oirschot, Someren, Veghel en Erp.
’S Hertogenbosch, klassis, (bladz. 543, reg. 2 en 3) telt thans 21
gem. en 23 pred.
’s Hertogenbosch, bisd., (bl. 543, reg. 5). E r zijn thans 258 kapelaans.
’S Hertogenbosch, gem., (bladz. 543, reg. 15) staat licht lees ligt
Heryeld, of Harreveld, (bladz. 547). Sedert 1876 bestaat nevens
het vroeger opgerichte patersklooster een nonnenklooster.
Holwerd, kerk. ring der klassis Dokkum van de Herv. Kerk. Zij bevat
de 13 gem.: Blija, Eerwerd, Hantum-en-Hantumhuizen, Hollum-en-
Ballum, Eoudgum-en-Raard', Hiaure-en-Bornwerd, Holwerd, Nes-op-Ame-
land, Ternaard, Waaxens-en-Brandgum, Keitsum-Gonum-en-Lichtaard,
Hoogebeintum, Wanswerd-en-Jeslum.
Holy, (bladz. 572), . De ridderhofstad of het kasteel is gesloopt.
Hoofddorp, d. en hoofdpl. der gem. Haarlemmermeer, ter wederzijde
van de Hoofdvaart en de Kruisvaart. E r zijn 2 aanzienlijke kerkgeb., een
der Herv. en een der R.-Kath., beiden met vrij hooge torens. Aanvanke-
lijk werd de plaats Kruisdorp genoemd, doch bij besluit van den gemeen-
teraad is de naam Hoofddorp aangenomen.
Hoorn, kl. der Herv. Kerk, (bladz. 586) heeft thans 41 pred.
Hoorn, dek. (bladz. 586, reg. 2) staat Zwaagdijk. lees Zwaag. Te
Hoorn is ook eene hulpkerk.
Horst, dek., (bladz. 592). E r is ook eene openbare kapel te Tienray.
Hulst, dek., (bladz. 600). Het g e ta lp a r. is met één vermeerderd, zijnde
Zeeuwsch-Clinge. E r zijn dus thans 17 par.
Halst, gem., (bladz. 601, reg. 23—>26). De toren der Groote kerk is
in den zomer van 1876 door den bliksem vermeid.
Ingen, kerk. ring, (bladz. 613). De ring bevat thans 8 gem., zijnde
Ommeren aan den ring van Culemborg overgegaan.
Johanna-Mariapolder, pold. van ongeveer 200 bund, in de Zeeuwsche
gem. st.-Annaland, in 1860 ingedijkt.
Johannes-Kerkhovenpolder, nieuwe pold, in de Gron. gem. T ermunten,
in Januari 1877 door den storm en vloed vermeid.