Het d. Heerewaarden is zeer oud. Volgens eene oorkonde zou Kcizer
Otto III den 9 April 997 Heriwarda aan de Utr. Kerk geschonken heb-
ben. De inw. dreven reeds in bet voorst der 12de eenw een belangrijken
handel op den Rijn, want bij de bevestiging van den toi te Coblenz, in
1104, werd onder de handeldrijvende plaatsen Herewerde genoemd. De
Heerewaarders waren echter vrijgesteld van betaling, zoo zij voor ieder
schip een goeden zalm betaalden. Destijds behoorde Heerewaarden tot
Brabant, maar het kwam vervolgens door ruiling aan Reinald I I van
Gelder. Heerewaarden, dat eene aangename vertooning maakt, heeft een
raadhuis, eene Herv. Kerk en eene scbool. Het telde in 1840 511, in
1872 804 inw.
Heer-Geertspolder, pold. in de Zeeuwsche gem. ’s Gravenpolder.
’s Heer-Hendriks-kinderen, d. in Zeel, op het schiereiland Zuid-
Beveland. Het maakte tot 1857 met Wissekerke eene zelfstandige gem.
nit, doch die sedert bij ’s Heer-Arendskerke is ingelijfd. Zij was 560
bund. groot en had in 1822 202, in 1840 246, in 1850 233 inw. Het d.
’s Heer-Hendriks-kinderen, had vroeger een merkwaardig kasteel, Heer
Hendriksburg genoemd, doch dit is van 1798 tot 1802 afgebroken. Het
belangrijkste gebouw is thans de Herv. Kerk. In 1840 had dit d. 137,
in 1870 112 inw.
Heer-Hugowaard, vroegere waterplas in N.-Holl., waarin de Roomsch
Koning Willem van Holland, den 28 Januari 1256, den doodvond, toen hij
over het ijs trok om de West-Friezen te bevechten. De plas werd van
1626 tot 1631 op kosten van Hans van Loon, een Amsterdamsch koopman
en eenigen zijner medestanders, bedijkt en drooggemaakt. Met de eilandjes
en oevergronden die men binnendijkte, kreeg de waard eene nitgestrekt-
heid van 3127 bund., deels onder een zelfstandig bestuur, deels onder de
omringende bannen van Oterleek, Hensbroek, Veenhuizen, Haringkarspel,
Oudkarspel, N oord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude, st.-Paneras en Oudorp.
In dezen waard zijn twee stations van den N.-Holl. Staats-Spoorweg: Heer-
Hugowaard en Noord-Scharwoude.
Heer-Hugowaard, gem. in N.-Holl., het grootste deel van den pol-
der Heer-Hugowaard bevattende, en ingesloten door de gem. Haringkarspel,
Oude-Niedorp, Hoogwoud, Opmeer, Obdam, Hensbroek, Ursem, Oterleek,
Oudorp, st.-Pancras, Broek-op-Langedijk, Zuid-Scharwoude, Noord-Schar-
woude en Oudkarspel. Tot in 1854 vormde haar noordoostelijk deel
eene bijzondere gemeente, Veenhuizen, doch deze werd door de wet van
13 April 1854 met Heer-Hugowaard, vereenigd.
Sedert dien tijd beslaat de gem. Heer-Hugowaard 3782 bund., be-
staande de grond deels uit zand (alluvium), deels nit klei of laag veen.
Het grootste deel der landerijen is tot weide aangelcgd. Doch er zyn
ook vele rietvelden en bosschen, welke beiden brandstof leveren. In 1822
waren in de toenm. gem. Heer-Hugowaard 712 en in Veenhuizen 231
inw. De vereenigd« gem. telde in 1860 1768, in 1874 2579 inw. Bij de
volkstelling van 1870 vond men er 1176 Herv., 16 Doopsgez , 10 Ev.-Luth.
2 Herst.-Lutb., 6 Christ.-Geref., 1030 R.-Kath en 1 ongen. Behalve de
dorpen Heer-Hugowaard en Veenhuizen, bevat de gem. de geh. Groote-
Bas en Butterhuizen, het laatste echter slechts ten deele.
Men kon eorst sedert weinige jaren van een dorp Heer-Hugowaard spre-
ken, daar de beide kerken, de R.-Kath. en de Herv., eerst n a den aanleg
van den spoorweg zijn gesticht, de eerste in 1867, de tweede in 1870.
Het fraaie gemeentehuis ligt noordwaarts van daar aan den Middelweg.
Heer-Jansdam, gem. in Z.-Holl., tussehen Oost-en West-Barendrecht,
Ridderkerk, Hendrik-Ido-Ambacht, Zwijndrecht, Groote-Lindt, Puttershoek
en Heinenoord, uitmakende het zuidwestelijk deel van den Zwijndrechtschen
Waard. Zij heeft haar tegenw. omvang — 637 bund. — eerst door de
wet van 13 Ju n i 1857 verkregen, die Heer-Jansdam met Kleine-Lindt
vereenigde. De gem. die door de Oude-Maas, de Waal en de D evel wordt
bespoeld, heeft een kleibodem, weshalve de landbouw er de voomaamste
bron van welvaart uitmaakt. In 1822 had Heer-Jansdam 663 en Kleine-
Lindt 355 inw. In 1860 telde men in de door beider vereeniging
gevormde gem. 1334 en in 1874 1518 ingezetenen. Deze bev. deelde
zieh in 1870 in 1411 Ned.-Herv., 67 Chr.-Geref., 9 R.-Kath. en 2 Isr.
De gem. bevat de d. Heer-Jansdam en de b. Kleine-Lindt.
Het d. Heer-Jansdam ligt aan de Merwede en Waal. Het heeft eene
Herv. en eene Chr.-Ger. Kerk, benevens eene in 1741 gelegde sluis in
den mond der Waal. Den 16 Mei 1789 werd dit d. door een hevigen
brand geteisterd.
Heer-Jansland, of Sir-Jansland, d. met eene Herv. kerk in de
Zeenwsche gem. Oosterland, in het noord-westen van Duiveland. Het had
in 1870 binnen de kom 246 inw. Oudtijds lag Heer-Jansland op hetzelfde
eiland als Dreischor, doch door de st.-Aagtenvloed van 5 Februari 1288
werd de polder van Heer-Jansland overstelpt, en toen Heer-Jansdam in
1354 werd herdijkt, werd het aan Oosterland gehecht.
Heer-Janspolder, pold. van 276 bund. in de Zeeuwsche gem.
Wissekerke.
Heer-Janspolder, of st.-Janspolder, pold. in de Zeeuwsche gem.
’s Gravenpolder.
Heerle, d. met eene R.-K. kerk, in de N.-Brab. gem. Wouw. Het
had in 1840 577 inw.
Heerlen, prov. kiesdistr. in Limburg, bevattende de 13 gem.: Heer-
len, Hoensbroek, Hulsberg, Wijnandsrade, Kerkrade, Klimmen, Nieuwen-
hagen, Schaesberg, Schimmert, Eygelshoven, Rimburg, Ubach-over-Worms,
Voerendaal.
Heerlen, derde kanton van het arr. Maastricht, bevattende de 12
gem.: Eygelshoven, Heerlen, Hoensbroek, Kerkrade, Klimmen, Nieuwen-
hagen, Nuth c. a ., Rimburg, Schaesberg, Ubach-over-Worms, Voerendaal,
Wijnandsrade.