in Gelderland, saamgesteld uit de 14 gem. : Geldermalsen, Buurmalsen,
Buren, Beusichem, Culenborg, Beest, Deil, Vuren, Herwijnen, Haaften,
Waardenburg, Est-en-Op-IJncn, Varik, Op-Hemert.
Geldermalsen, tweede kant. van het Geld. arr. Tiel, bevattonde de
9 gem.: Geldermalsen, Deil, Varen, Herwijnen, Haaften, Waardenburg,
Varik, E s t-en -O p -IJn en , Op-Hemert.
G e ld e rm a lsen , gem. in Gelderland, palende in het midden van de
Linge aan Buren en Buurmalsen, verder aan Deil, Waardenburg, Est-
en-Op-IJnen en Wadenoijen. Zij is saamgesteld uit de heerlijkheden Gélder-
malsen en Meteren, beslaat ruim 1861 bunders en heeft een vruchtbaren
bodem van rivierklei. De gem. had in 1822 1144, in 1840 1669, in 1860
2053, in 1873 2444 inw., in laatstgenoemd jaa r bestaande uit 2397 Herv.,
16 Chr.-Geref., 5 Roomsch-Kath. en 26 Isr. De landbouw vormt hun
hoofdbedrijf. Ook beoefent men er de veeteelt. Verder is hier eene be-
langrijke beetwortelsuikerfabriek. Behalve de dorpen Geldermalsen en
Meteren, bevat de gem. ook het geh. Rot of Roth.
De hoofdplaats der gem., het d. Geldermalsen, is een der bevalligste
en aanzienlijkste plaatsen van den Tielerwaard. Zij ligt op den linker- of
zuideroever van de Linge en aan den grooten weg van TTtrecht naar
’s Hertogenbosch. Men telde in 1860 binnen de dorpskom en den naasten
omtrek 631, in 1870 739 inw. De Herv. kerk is een oud gebouw, met
een orgel en een zwaren toren. Het koor daarvan bevat het praal-
graf van een edelman uit het geslacht der van Borssele’s: het bestaat
itii een rustbed, waarop de beelden van den baron en zijne gade levens-
groot uit wit marmer liggen uitgestrekt. Het monument is een werk van
groote verdienste, dat op meer zorg mocht aanspraak maken dan daar-
voor wordt gedragen. De school ligt tegenover de kerk, aan de zuidzijde
van den dijk. Een kwartier ten westen van Geldermalsen, tegenover het d.
Tricht, is het station Geldermalsen van den Staatsspoorweg : Utrecht-
’s Hertogenbosch.
Geldermalsen, oudtijds Malsen, is van zeer vroege dagteekening, daar
de eerste kerk er den 24 September 696 door Suitbertus is ingewijd.
Een edel geslacht zetelde er reeds in 1088. Eerst in 1828 is het adellijk
stamhuis dezer heeren gesloopt.
Geldersche-’dijk, buurt in Gelderland, op den linker IJsseloever,
deels in de gem. Oldebroek, deels in de gem. Hattem. In 1860 telde
men onder Oldebroek 165, onder Hattem 128 inw. In 1870 beliepen
deze cijfers 222 en 110.
Geldersche-Gracht, wetering in Geld., voor het grootste gedeelte
op de Overijsselsche grens, tusschen Doornspijk en Kamperveen. Zij is
in 1377 gedolven en in 1425 verder uitgegraven.
Geldersche-Hoek, landpunt met vuurtoren in het noordoosten der
N.-Holl. gem. Enkhuizen. Zij herinnert aan den vruchteloozen aanval der
Gelderschen op genoemde Hollandsche stad in Ju n i 1537.
G e ld e r sch e -H u is je s, buurt in de N.-Holl. gem. Anna-Paulowna.
Geld e r soh e -p o ld e r , pold. van 135 bund. in de N.-Brab. gem.
Zevenbergen.
Ge ld e r sch e -T o r en , uitgestr. adellijk landgoed in Geld. gem. Rhe-
den, bij Spankeren.
G e ld e r s ch e -V a lle i, landstreek in Geld. en Utr., tusschen de
Amersfoortsche en Rhenensche hoogten in het westen en de Veluwsche
hoogten in het oosten. In 1855 werd deze vallei, ten gevolge van eene
doorbraak van den Grebbedijk, op den 5 Maart, door eene overstrooming
zwaar geteisterd.
G e l d e r s c h e -W a a rd en , uiterwaarden in do Geld. gem. Ammerzoden,
zuidwaarts van de Maas, 150 bund. groot.
G e ld e r s c h -H e u k e lum , streek in de Geld. gem. Vuren.
G e ld e r sch -V e en en d a a l, oostelijk deel van het vlek Veenendaal,
zoo ver dit tôt de Geld. gem. Ede behoort. Het had in 1811 1995,
in 1840 1763 in 1860 1685, in 1872 1886 inw., in laatstgenoemd jaa r
onderscheiden in 1771 Ned.-Herv., 1 Waalsch-Herv., 2 Luth., 1 Doops-
gez., 12 Chr.-Geref., 92 R.-Kath. en 7 Isr. Het was met Stichtsch-
Veenendaal vereenigd van 1807—1814.
Gelde r s-o o rd, geslechte schans in de Geld. gem. Westervoort, oor-
spronkelijk tôt dekking der grenzen naar de zijde van Cleve aangelegd.
Hare wallen zijn nog in 1769 en 1770 opgehaald.
G e ld e r sw ou d e , buurt in de Z.-H. gem. Zoeterwoude, in 1840 met
111 inw.
G e ld e rw ou d s eh e -P o ld e r , in 1766 drooggemaakte veenplas in de
Z.-H. gem. Zoeterwoude, 266 bund. groot.
Geldrop, gem. in N.-Brabant, liggende tusschen de gem. Nuenen
c. a. Mierlo, Heeze en Zes-Gehuchten, 846 bund. groot. Ofschoon dus
de uitgestrektheid niet zeer belangrijk is, vereenigt zij eene groote bevol-
king. Men telde er namelijk in 1822 1589, in 1840 1782, in 1860 1780,
in 1873 2268 inw., ten gevolge der menigvuldige fabrieken, die laken en
andere wollen stoifen, linnen, pellen en damast, katoen, bier enz. leve-
ren. Ook vindt men er eene kuiperij, 3 klompenmakerijen en eene gas—
fabriek. Nevens het fabriekwezen bloeit in Geldrop de landbouw. De
bevolking deelde zich in 1870 in 2135 R.-Kath., 25 Herv. en 1 Luth.
De grond der gem. bestaat langs de Rul, die in het westen en langs de
hoofdpl. der gem. vloeit, u it beekklei. Overigens echter uit diluvisch zand, met
vele moerassige plekken. Behalve het d. Geldrop, bevat de gem. de buurten
Groot-Braakhuizen, Klein-Braakhuizen, benevens de geh. Laar en Leeuwerik.
Het d. Geldrop, aan de Rul gelegen, telde in 1840 1329, in 1860
1172, in 1870 1492 inw. Men vindt er eene groote, fraaie R.-K. kerk.
Eene vorige kerk stortte den 27 December 1627 ten deele in, juist ter-
wijl de priester de mis las, zoodat wel 300 personen door dit ongeval