Gorssel en Almen, benevens de buurten Harfsen, Eefde en Epse, de
heerl. Dorth en de kolonie Nederlandsch-Mettray. De grond bestaat lings
den IJsse l, de Berkel, de Schipbeek, de Eefdesche beek en de Dortherbeek
uit klei, doch voor het overige geheel uit zand. Men wint er echter
zoowel op den eenen als anderen grond goede oogsten van veldvruchten.
Een deel wordt door bosschen en weiden beslagen. Heide is er weinig of
niet meer. Van hier dat landbouw, veeteelt, zuivelbereiding en handel in
hont de hoofdbronnen zijn der welvaart. E r zijn 6 korenmolens en 7
klompenmakerijen.
Het d. Gorssel, in 1840 met 629, in 1872 met 814 inw., ligt aan den
grooten weg van Zutphen naar Deventer. E r is eene Herv. kerk. De
R.-Kath. kerk van Gorssel Staat ter plaatse van het hnis Joppe, nabij
het station van den Staats-spoorweg, 20 min. ten O. van de kom van het d.
Het d. Gorssel is in de geschiedenis bekend door de schennis, gepleegd
aan het familiegraf der gebroeders van der Capellen, den 20 Sept. 1785.
Gor sselsche- Heide, vroeger uitgestrekte, doch thans meest ontgon-
nen heide in de Geld. gem. Gorssel, bekend door het kamp van de
Bonrnonville in 1796 en de wapenschouwing van Koning Willem I op
26 Augustus 1833 over de uit Erankrijk teruggekeerde verdedigers der
Citadel van Antwerpen.
Gortebrijhoek, wijk van het Drenthsche d. Nijeveen.
G o r te l, buurtschap in de Geld. gem. Epe, in 1860 met 147, in 1870
met 163 inw.
Gortelsche-Bosch, bosch van ongeveer 900 bund, in de Geld. gem.
Epe, deels met hoog opgaand geboomte, deels met schaarhout. E r is veelwild.
Gorzsnpolder, pold. van bijna 90 bund, in de Z.-Holl. gem. Pernis.
Goslinga, 3 voorm. staten in Eriesl. als in het d. Hallum (Eerwer-
deradeel), te Wanswerd (gem. Eerwerderadeel), te Dongjum (gem. Era-
nekeradeel).
Go ttum, geh. onder het Eriesche d. Grouw (Idaarderadeel).
Gouda, voorm. heerl. aan de Gouwe en IJssel, die in 1248 door
Diederik van ter Goude werd bezeten, op het einde der 13de eeuw in
het geslacht van Renesse kwam en in het begin der 14de eeuw met
Holland werd vereenigd. Zij werd echter bij den dood van Graaf J a n I I
in leen toebedeeld aan Heer Ja n van Avesnes of Beaumont, die door
zijn broeder Gwy werd opgevolgd. Vervolgens aan Hertog Albrecht van
Beijeren gekomen, werd de heerl. Gouda in 1404 weder bij de grafelijk-
heid van Holland ingelijfd. Waarschijnlijk had de heerl. dezelfde uitgestrekt-
heid als de stad Gouda, met het onderhoorig baljuwschap van ter Goude.
Gouda, voorm. baljuwschap in Holland, ten tijde der laatste Graven
en de Republiek. Het bevatte de ambachtsheerl. Gouderak, Bloemendaal,
Broek-Tuil-en-’t-Weegje.
Gouda, Rijks-kiesdistrict voor het afvaardigen van Leden naar de
Staten-Generaal. Het bevat, volgens de wet van den 6 Mei 1869, 45
gem., deels in Z.-Holl., deels in Utrecht; zijnde: Gouda, Oudewater, He-
kendorp, Xange-Ruigeweide, Bodegraven, Papekop, Woerden, Nieuwkoop,
Zevenhoven, Rietveld, Waarder, Barwoutswaarder, Boskoop, Waddinxveen,
Moercapelle, Zevenhuizen, Bleiswijk, Reeuwijk, Moordrecht, Nieuwerkerk-
aan-den-IJssel, Capelle-aan-den-IJssel, Krimpen-aan-den-IJssel, Lekker-
kerk, Krimpen-aan-de-Xek, Ouderkerk-aan-den-IJssel, Berkenwoude, Gouderak,
Schoonhoven, Bergambacht, Ammerstol, Stolwijk, Haastrecht, Vlist,
Mijdrecht, Wilnis, Zegveld, Kamerik, Kockengeu, Harmelen, Linschoten,
Veldhuizen, Willeskop, Montfoort, Snelrewaard, Vinkeveen-en-Waverveen.
Het had in 1869 88,672 inw. en 3200 kiesgerechtigden.
Gouda, prov. kiesdistrict in Z.-Holland, bevattende de 24 gem. :
Gouda, Haastrecht, Woerden, Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld, Oudewater,
Hekendorp, Papekop, Xange-Ruigeweide, Waddinxveen, Reeuwijk,
Schoonhoven, Vlist, Ouderkerk-aan-den-IJssel, Berkenwoude, Gouderak,
Berg-Ambacht, Ammerstol, Stolwijk, Xekkerkerk, Krimpen-aan-de-Xek,
Krimpen-aan-den-I J ssel.
Gouda, zesde kanton van het Z.-Holl. arr. Rotterdam, bevattende de
5 gem. : Gouda, Gouderak, Moordrecht, Reeuwijk, Waddinxveen.
Gouda, klasse der Herv. Kerk in Z.-IIoll., verdeeld in de 4 ringen:
Gouda, Xeerdam, Schoonhoven, Vianen.
Gouda, kerk. ring van de klasse Gouda der Herv. Kerk, bevattende
de 8 gem. : Gouda, Moordrecht, Nieuwerkerk-aan-den-IJssel, Oudewater,
Reeuwijk, Sluipwijk, Waarder-en-Xange-Ruigeweide, Waddinxveen-en-
Bloemendaal. E r zijn 10 kerken en 13 predik.
Gouda, deken. van het bisdom Haarlem, bevattende de 10 par., Boskoop,
Gouda (Maria Hemelvaart), Gouda (st.-Jozef), Haastrecht, Moordrecht, Oudewater,
Randenburg (of Raamburg), Schoonhoven, Waddinxveen, Woerden.
Gouda, gem. in Z.-Holland, aan de samenvloeiïng van de Gouwe
met den IJssel. Zij was tot Ju li 1870 ongeveer 217 bund. groot, doch is
toen door bijvoeging van het zuidelijk deel der gem. Broek c. a. en het
westelijk deel der gem. Stein tot 880 bund. vergroot. Van Broek c. a.
kwamen 426, van Stein 137 bunders aan Gouda. Sedert is zij in het noor-
den bepaald door Waddinxveen, in het oosten door Reeuwijk en Hekendorp,
in het zuiden door Haastrecht, Stolwijk en Gouderak, in het
westen door Moordrecht.
D o geheele uitgestrektheid der gem. bestaat uit laag veen.
Gouda telde in 1382 820, doch ten tijde vau Hertog Karel den Stoute
2800 huizeD. Dit getal verminderde in 1492 tot 1727 en in 1510 tot
1694, verminderingen, die echter alleen de huizen binnen de wallen betroffen,
want in 1492 telde men 147 en in 1514 168 in het rechtsgebied.
In 1632 vond men binnen de stad weder 2314 en in de voorsteden 138
huizen. Hun aantal vermeerderde in 1732 to t 3974. Sedert het laatst der
vorige eeuw ging Gouda echter weder in getal van huizen achteruit, vooral
in den Eranschen tijd. In 1860 telde men er 2775 bewoonde en 775 onbe-
woonde huizen (de schüren en stallen onder dit laatste cijfer begrepen). In