A lb la s se rd am , gem. in Z. Holl., door den Noord of Oord van Rid-
derkerk en Hendrik-Ido-Ambacht gescheiden, en voorts bepaald door
Nieuw-Lekkerland, Oud-Alblas en Papendrecht. Zij is 957 bunders groot
en heeft een kleiachtigen bodem, die grootendeels tot weiden wordt ge-
bezigd. De bevolking, in 1832 1840 en in 1840 2199 zielen, was m 1870
tot 3927 toegenomen. De seheepsbouw is een voorname tak van wel-
v a art, terwijl vorder handel, veeteelt, hennep- en. korenteelt en eenige
fabrieken de noodige middelen van bestaan verschaffen. In 1860 was de bevolking
onderscheiden in 3143 N. Herv., 1 Waalsch Herv., 12 Rem. ,1 6 3
Chr. A fg ., 6 Doopsgez., 44 Ev. L u th ., 3 Herst. L u th ., 11 Leden der
Schotsche gem., 2 P re sb y t., 44 R. K a th ., 1 Oud-R. en 17 Isr.
Het groote, aanzienlijke dorp Alblasserdam ligt aan den mond van den
Alblas. De Herv. kerk, van een koepelvormige gedaante, is een nieuw, fraai
gebouw. E r heerscht hier veel levendigheid door de vaart tusschen Dordrecht
en Rotterdam. Oudtijds werd Alblasserdam ook Waalsmonde genoemd.
A lb la sse rw a a rd , landstreek in Zuid-Holland, tusschen de Merwede
en de Lek, oostwaarts door de Vijf-Heeren-landen bepaald. Zij is
verdeeld in den Over- en Nederwaard, en bezit o. a. een handvest van
Graaf Eloris V, van 1277, waaruit blijkt dat de omringdijken toen reeds
lang in wezen waren. Het land ligt ongeveer 1,7 el onder A, P . en is
dien ten gevolge bij dijkbreuken meermalen overstroomd, als in 1470,
1530, 1532, 1552, 1565, 1570, 1571, 1573, 1595, 1599, 1658, 1663, 1682,
1709, 1726, 1740, 1741, 1744, 1809 ,en 1820. De waard is, met Arkel-
beneden-de-Zonwe, 21,818 bund. groot.
A lb r an d sw a a rd of A a lb ran d sw a a rd , pold. in de Z. Holl. gem.
Poortugaal, groot 205 bund.
A lb ran d sw a a rd -en -K ijv e lan d en , zuidoostelijk deel der gem. Poortugaal,
doch tot 1842 een zelfstandige gemeente, die, 391 bund. groot,
in 1822 155 en in 1840 216 inw. telde.
A ld eg on d e , voorm. kasteel in het Zeeuwsche dorp West-Souburg,
dat, vroeger mede West-Souburg geheeten, in 1478 aan Keizer Maximiliaan
en in 1515 aan Keizer Karel V tot tijdelijk verblijf strekte. Eilips van
Mamix, de eigenaar. daarvan op ’t einde der 16de eeuw, gaf het den
naam Aldegonde. Het is reeds voor vele jaren afgebroken.
A ld en d r ie l, kasteel bij het N. Brab. dorp Mill.
A ld en g o o r , kasteel aan de zuidzijde van het Limb, dorp Halen,
beroemd door de kloeke verdediging eener freule van Boetzelaar tegen
de Zweden. Het is ten tijde van Prins Eredrik H endrik aan het geslacht
der Heeren van Keverberg gekomen.
A lem , dorp in de N. Brab. gem. Alem-Maren-en-Kessel, in 1840 met
307, in 1860 met 265 inw. Men vindt er een R. K. en een Herv. kerk.
Alem-Maren-en-Kessel, gem. in N. Brab., ingesloten door de gem.
Empel, Rosmalen, Nuland en Lith in Noord-Brab., en Heeréwaarden, Ros-
sum en Driel in Gelderland. Zij beslaat 2631 bund., wordt op de noorden
westzijde door de Maas bespoeld en bestaat uit kleigronden. Hare
inwoners, in 1822 ten getale van 1022, in 1840 van 1134 en in 1870
van 1168, bestaan genoegzaam allen van landbouw, veeteelt, visscherij en
dijkwerken. Zij deelden zieh ten jare 1870 in 32 N. Herv., 1129 R.
Kath. en 10 Isr. De gem. bestaat uit 3 dorpen, waarvan Maren liet
grootste is, terwijl Alem en Kessel nagenoeg met elkander in uitgestrektheid
overeenkomen. Daarenboven zijn er nog 2 gehuchten: ’t Wild en Alems-
Gewande.
A lem sch e -W a a rd , pold, in de N. Brab. gem. Alem, o.a. 105 bund. gr.
A lem sch e -O v e rw a a rd , pold. in de Geld. gem. Driel en de N.
Brab. gem. Alem, ongeveer 47 bund. groot.
A lem s-G ew an d e of B la auw e -S lu is, geh. in de H. Brab. gem.
Alem c. a . '
A len d o rp , fraaie, oude hofstede in de Utr. gem. Yleuten.
A le rd in k , havezathe in de Overijss. gem. Heino, bij de verklaring
zijner riddermatige rechten in 1654 in het bezit van ’t oude geslacht
Uterwijck.
A lg e rab u r en , kl. buurt in de Eriesche gem. Workum.
A lk em ad e , gem. in Z. Holland, palende aan de gem. Haarlemmer-
meer (in N. Holland) en verder aan Leymuiden, Rijnsaterwoude, Wou-
brugge, Leiderdorp en Warmond. Zij is groot 2624 bund., waaronder
35, die vöor 11 Ju li 1855 de gem. Vrije-en-Lage-Boekhorst vormden.
De gem., uit een groot aantal polders bestaande, heeft deels een veenach-
tigen, deels een kleibodem, en bevat of wordt bespoeld door vele wateren,
waaronder het Brasemermeer het grootste is. Door dijken in verschillende
polders gedeeld, bevat zij de dorpen Oude-Wetering, Roelof-Arends-
veen, Rijpwetering, de Kaag en Oud-Ade, benevens de groote buurt Nieuwe-
Wetering (thans de hoofdplaats der gern ), en de geh. Lageland en Vrouwe-
venne. Landbouw, veeteelt, scheepvaart, visscherij en eenige kleine fabrieken
maken de middelen van bestaan der ingezetenen uit. Hun aantal
beliep in 1822 2777, in 1840 3339 en in 1870 3794 inw. In 1860
telde men er 741 Ned. He rv ., I Waalsch Herv., 46 Rem., 29 Chr.
Afg., 6 Doopsgez., 7 Ev. Luth., 1 Herst. L u th ., 2713 R. K a th ., 21 Isr.
en 1 'ongenoemde.
A lkm a a r , tweede arrondissement van Noord-Holland. Het heeft met
eenige wijziging nog dezelfde uitgestrektheid, als toen het in 1811, als
vierde arrondissement van het Departement-der-Zuiderzee, werd gevormd.
In 1811 was het gedeeld in de kantons: Alkmaar lste kanton,
Alkmaar 2de kanton, de Rijp, Schagen, Texel, Wieringen en de Zijpe,
te zamen met 33 mairien.
In 1838 kreeg het de tegenwoordige omschrijving, sedert welken tijd
het 3 kantons heeft: Alkmaar, Schagen en de Helder.
2 *