H e e r len, ring der Herv. Kerk in Limburg, bevattende de 5 gem.:
Grevenbicht, Heerlen, Sittard, Urmond, Vaals.
Heerlen, heerl. in den omvang van het tegenw. Limburg, vroeger eene
afzonderlijke heerschappij, vervolgens bij de heerl. Valkenburg ingelijfd.
Zij bevatte de tegenw. gemeenten Heerlen, Nieuwenhagen en Voerendaal.
Heerlen, of Heerle, gem. in Limburg, ingesloten tusschen Amsten-
rade, Brunssem, Ubach-over-Worms, Nieuwenhagen, Schaesberg, Kerkrade,
Simpelveld, Voerendaal en Hoensbroek. In het uiterste zuidoosten raakt
de gem. op een enkel punt ook de Pruissische gem. Horbach. Zij beslaat
3356 bund. waarvan de grond op de hoogten en in de dalen uit Limb,
klei gevormd, in den schoot der aarde steen- en bruinkool bevat. In
1822 had deze gem. 3671, in 1840 4546 en in 1874 4938 inw., in
laatstgen. ja a r onderscheiden in 4819 B.-Kath., 50 Herv., 1 Ev.-Luth.
en 68 Isr. Hunne middelen van bestaan zijn landbouw, handel, fabrieken
en handwerken. Men heeft er brouwerijen, eene damast- en linnenweverij,
drie leerlooierijen, eene speldenmakerij, eene touwslagerij, eene boek-
drukkerij, enz. De gem. bevat het vlek Heerlen, de dorpen Heerlerheide
en Welten, de buurten Caumer, Schandelen, Vrusschemig. Benzenrade,
en Locht, benevens de gehuchten Linden, Bek, Welterhuisje, Douvenrade,
t.en Esschen, Heidehoven, Schiffeider, Bautsch, Rukker, Oud-Ealkenhausen,
Kook, Gijzen, Heerlerbaan, Soureth, Vrusschenhuisje, Beitel, Ealkenhau*
sen, Enven.
Het vlek Heerlen is van hooge oudheid, zooals blijkt uit de verschil-
lende Romeinsche oudheden, die aldaar zijn opgedolven. De eerste
maal dat deze plaats in echte stukken w ordt vermeld, geschiedde in 1114. In
1870 had het binnen de kom 1463 inw. Van het oude kasteel, eens
nevens het kasteel van Valkenburg een der merkwaardigste sterkten van
’t Land-van-Overmaze, bestaan nog overblijfselen. De kerkelijke gebouwen
bestaan in eene groote R.-Kath. kerk, eene R.-Kath. kapel op de begraaf-
plaats, eene Herv. kerk en eene Synagoge.
Heerlerheide, d. met eene R.-Kath. kerk in de Limb. gem. Heerlen,
uit verschillende wijken, bunrten en geh. zamengesteld, t. w. uit de b.
Geit, Sehrijversheide, Ganzeweide, en de geh. Huisken, Beersdal, Vrank,
Musschemig, Huisberg, Smits, Koningsbeemd, MorgeD, Preut, Rinnemigj
Schuur, Litsch, Coblens, Bok, Beekske, Gracht, Pappersjans, Robroek,
Heerenweg, Heulsberg, Straatje, Varebeuker, Einde en Prons, in 1840
met 860, in 1870 met 922 inw. In 1841 werd in den nabijgelegen Hek-
senberg eene oud-Germaansche begraafplaats ontdekt.
Heer-Oudelands-ambacht, noord-oostelijk deel der Z.-Holl. gem.'
Groote-Lindt, waarbij het door de wet van 13 Ju n i 1857 werd ingelijfd.
Als zelfstandige gem., die 274 bund. groot was, had het in 1822 145, in
1840 slechts 84 inw. In 1870 telde men er weder 108 inw. Het dorp
Heer-Oudelands-ambacht heeft eene Herv. kerk en ligt aan de Devel. In
de wandeling wordt het Pieterman genoemd.
Heers, b. in de N.-Brab. gem. Veldhoven, in 1840 met 238 inw.
H e e r se i, of H e r s e l, b. in de N.-Brab. gem. Lierop, in 1840 met
142 inw.
H e e r -S im on sk e rk , voorm. d. op het Zeeuwsche eil. Sphouwen.
H e e s , d. in de Geld. gem. Nijmegen. Het heeft eene bevallige ligging,
eenige sierlijke buitenverblijven en eene Herv. kerk. In 1840 had het
901, in 1872 1293 inw., ten laatstgenoemden jare onderscheiden in 915
R.-Kath., 354 Ned.-Herv., 15 W.-Herv., 1 Presb., 7 Luth. en 1 Doopsg.
H e e s , b. in de Utr. gem. Soest, in 1840 met 354 inw. Het wordt
reeds in den jare 838 vermeld.
H e e s , geh. in de Drenthsche gem. Ruinen.
H e e sak k e r , b. in de N.-Brab. gem. Budel, in 1840 met 231, in 1870
met 200 inw.
H e e sb e en , d. in de N.-Brab. gem. Heesbeen-Eethen-en-Genderen, in
1840 met 208, in 1870 met 145. inw. Het ligt wijd uiteen vérspreid en
heeft eene Herv. kerk. Het oude kasteel van Heesbeen, in 1589 door de
Spanjaarden gesticht, was een zeer aanzienlijk gebouw.
H e e sb e en -E e th en -en -G en d e r en , gem. in N.-Brab., tusschen de
gemeenten Heusden, Oudheusden, Drongelen c. a., Meeuwen en Wijk-
en-Aalburg (N.-Brab.) en Neder-Hemert (Geld.). Zij beslaat 1620 bund.
heeft een kleibodem en wordt in het zuid-oosten door het Oude-Maasje
bespoeld. In 1822 had zij 769, in 1840 1017, in 1874 983 inw. Bij de
volkstelling voor 1870 vond men er 469 Ned.-Herv., 388 Chr.-Geref., 5
Ev.-Luth., 1 Herst.-Luth., 90 R.-Kath. en 1 ongen. Landbouw en veeteelt
zijn de hoofdbronnen van hun bestaan.
H e e sb e en sch e -p o ld e r , pold. van 285 bund. in de N.-Brab. gem.
Heesbeen c. a.
H e e sb o om , geh. in de N.-Brab. gem. Baarle-Nassau.
H e e s ch , gem. in N.-Brab., uit twee van elkander gescheiden stukken
bestaande. Het hoofdgedeelte ligt tusschen Osch, Nistelrode, Dinther,
Heeswijk, Nuland en Geffen. Het tweede deel (een uithoek van Vinkel) wordt
door Heeswijk, Nuland en Berlicum ingesloten. De cppervlakte, geheel
door diluvisch zand gevormd, is 2636 bund. groot. In 1822 had Heesch
1581, in 1840 1862, in 1874 2223 inw. Bij de volkstelling van 1870
vond' men e r: 2128. R.-Kath. en 17 Herv. De landbouw geeft den inge-
zetenen het noodige. De gem. bevat het d. Heesch, de buurten Vinkel en
Wijst en hot geh. Loosbroek.
Het d. Heeswijk, uit de rotten of wijken Hoogstraat, Kerkeind, Heel-
wijk, Beemd, Schutsboom en Broekhout saamgesteld, ligt aan den groo-
ten weg van ’s Hertogenbosch n á ar Grave. Het had in 1840 1196 iüw
E r is eene R.-Kath. kerk.