W a v e r (de), riv. in Utr. en N.-Holl. Zij ontstaat tusschen Ab-
coude en Baambrugge en deelt zich bij de Stokkelaarsbrug in twee armen,
waarvan de Waver zich in den Voetangel met de Holendrecht vereemgt,
terwijl de Oude-Waver langs den zuidwestkant van den Rondenhoe'ppolder
den Amstel bereikt. Het bovenpand van den Waver wordt door de landlie-
den aan harén boord veelal de Amstel genoemd.
W a v e r en , heerl. van 355 bund., meest uitgeveénd land, in de Utr.
gem. Vinkeveen-en-Waverveen.
W a v e r e n -B o t s h o l- e n -B u ig e -W iln is , drie heerl. in de Utr. gem.
V i n k e v e e n -en- Waverveen, die vroeger een baljuwschap vormden en met
Waverveen onder Holland behoord hebben. De baljuw van Amsterdam
was ook doorgaans baljuw over deze streek, doch bij afzonderlijke aan-
stelling. Het grootste deel van dit oord is uitgeveend, ofschoon het ver-
venen eerst in de 17de eeuw, in sommige deelen zelfs eerst in het laatst
der 18dff eeuw, is begonnen. De bev. is thans voor het grootste deel ge-
vestigd in .de b. het Achterbosch en vindt haar bestaan meest in de
visscherij en veenderij. Thans (1876) arbeiden velen ook ais polderwerkers
aan de bedijking der Ronde-Veenen.
W a v e r v e en , d. in de Utr. gem. Vinkeveen-en-Waverveen, thans uit
slechts weinige verstrooide h., de Herv. kerk en de school bestaande,
doch vroeger een welvarend d., dat een deel van Amstelland uitmaakte,
vervolgens met Waveren c. a. is vereenigd en in 1819 van Holland ge-
scheiden. De gem. Waverveen is in 1841 met Vinkeveen vereenigd, onder
voorwaarde, dat bij gunstige tijdsomstandigheden zij haré zelfstandigheid
zou terugbekomen. De gem. Waverveen had in 1811 751 ínw., ais
264 in het eigenlijke Waverveen en 487 in Waveren-Botshol-en-Ruige-
Wilnis. In 1822 was de bevolking der gemeente verminderd tot 661. en
in 1840 to t 484 zielen. Bij de volkstelling van 1870 had dit deel der
gem. Vinkeveen-en-Waverveen, groot 1427 bund., 466 inw. Het droog-
malen der Ronde-Veenen belooft herstelling van den achteruitgang.
Den 6 Nov. 1672 richten de Franschen grooten moedwil te W averveen
aan, omdat de ingezetenen geweigerd hadden hooi te Utrecht te leveren
en zich to t kloeken wederstand vereenigden. Negen-en-vijftig huizen
werden in de asch gelegd, en aan de Bijleveldsche brug (die in 1874
door een dam is vervangen) een uitlegger vermeesterd. In September 1787
werden z\j door de Pruisen bedreigd.
W eb e r ig , of Weforig, geh. in de Limb. gem. Spaubeek, in 1840
met 20, in 1870 met 10 inw.
W eb o sch , of W e eb o sch , b. in de N.-Brab. gem. Bergeyck, in 1840
met 316 inw.
W e ch e le , of W e c lie l, geh. in de Úv. gem. Diepenveen, in 1840
met 56 inw.
W e eh te rh o lt, of W e g te rh o lt, b. in de Ov. gem. Wijhe, m 1840
met 314, in 1870 met 458 inw. Men vindt er de havezathe Nijenhuis, ook
Weehterholt genoemd.
W ed d e , gem. in Gron., ingesloten door de gem. Winschoten, Beerta,
Bellingewolde, Vlagtwedde, Onstwedde en Oude-Pekela, met eene opper-
vlakte van 4102 bund. De gem., die door de Westerwoldsche-Aa wordt
doorsneden, heeft in het noorden kleilanden, in het zuiden zandgronden.
Het hoogveen, dat vroeger een groot deel van het zuidwesten bedekte, is
meest afgegraven. In 1811 had Wedde 1288, in 1822 1368, in 1840 1725,
in 1860 2309, in 1876 2403 inw., in laatstgen. ja a r onderscheiden in
2310 Herv., 16 Chr.-Geref., 6 Doopsg., 2 Luth., 68 R.-Kath. en 1 onge-
noemde. Hun voornaamste middel van bestaan is de landbouw. De gem.
bevat de beide d. Wedde en Blijham, de b. Hoorn, Lutjeloo en Morige,
de geh. Smokerij, Wedderheide, Weddermark, Wedderveen, Wedderbergen,
Wedderhofte en Draaijerij, benevens deelen van de geh. Winschoterzijl
-en Hoogebrug of WinSchoter-Hoogebr ug.
Het d. Wedde ligt aan de Westerwoldsche-Aa, waarover hier eene lange
brug is gebouwd. lle t telde binnen de kom in 1870 231 inw. Het is door
dijken ingesloten, heeft eene Herv. kerk, waarnevens een klokhuis staat,
en het merkwaardige kasteel Drostenburg, met welks inneming door
Graaf Lodewijk, in Mei 1568, de tachtigjarige oorlog een begin heeft ge-
nomen. Het d. heeft veel geleden bij den oorlog tusschen de Groningers
en het trotsche Huis Addinga in 1498, gedurende den Spaanschen oorlog,
' en in de beide Münstersche oorlogen van 1665 en 1672. In 1685 werd
de kerk door een hevig onweder zwaar beschadigd.
W ed d eh o en , b. in de Ov. gem. Delden (ambt).
W ed d e rb e r g en , of d e B e rg en , geh. in de Gron. gem. Wedde,
in 1870 met 13 inw.
W ed d e rh e id e , geh, in de Gron. gem. Wedde, in 1870 met 36 inw.
W ed d e rh o fte , geh. in de Gron. gem. Wedde, in 1870 met 5 inw.
W ed d e rm a rk , geh. in de Gron. gem. Wedde, in 1870 met 31 inw.
W ed d e r v e en , geh. in de Gron. gem. Wedde, in 1870 met 26 inw.
W e e ck e (de), voormalig d. op Zuid-Beveland (Zeel.), in 1324 buiten-
gedijkt.
W e ed (de), geh. in de N.-Holí. gem. Venhuizen, in 1840 met
13 inw.
W e ed e , voorm. d. in Z.-Holl., bij het ontstaan van den Biesbosch,
in 1421, overstroomd. Het was het stamhuis van het adel. gesl. Weede.
W e eg je , geh. in de Z.-Holl. gem. Waddinxveen, tot 1870 een ged. der
gem. Broek*Tuil-en-’t Weegje. Het ligt op den westeroever van de Gouwe.
W e e g -K o o ld e r t-en -K a tten h o l, b. in de N.-Brab. gem. Veghel,
uit drie geh. gevormd.