werd bemachtigd. Tot 1838 eene buurt, is er toen eene Herv. kerk ge-
bonwd, die den 8 October van dat jaar is ingewijd.
E n z e len s, geh. in de Gron. gem. Loppersum.
gßm. in Gelderland, tusschen Heerde, Oldebroek, Doornspijk.
Ermelo, Apeldoorn en Voorst (Geld.) en Olst (Overijssel). Zij beslaat
15,648 bund., bijna alles diluvisch zand, met uitzondering van het uiterste
oostelijk deel längs den IJssel, waar klei ligt. Ook vindt men in het
midden eene kleine uitgestrektheid afgegraven hoog veen. In 1811 had
deze gem. (toen zij in de mairien Epe en Yaassen was gesmaldeeld) 3931,
in 1823 4205, in 1840 6056, in 1873 7615 inw., voor laatstgenoemd
ja a r onderscheiden in 6420 Ned.-Herv., 86 Chr.-Geref., 12 Doopsgez., 1
Ev.-Luth., 1 Herst.-Luth., 1 Bem., 1081 B.-Kath. en 13 Israelieten. Zij
viüden hun bestaan in landbonw, die voöral in het oostelijk, door ver-
schillende wateringen doorsneden gedeelte met voordeel wordt gedreven, want
in het westen der gem. liggen nog ruim 7350 bund. woeste grond. Voorts
drijven zij veefokkerij en houtteelt, en hebben 20 papierfabrieken, 18
klompenmakerijen, 1 olieslagerij, 1 ververij en 12 korenmolens. De gem.
bevat de dorpen Epe, Emst, Vaassen en Oene, de buurten Loohuizen,
Tongeren, Wessel, Gortel, Schaveren, Achterenk, Norel, Vemde, Dijk-
huizen, Over-de-Grift, Loobrink, Westendorp, Laarstraat en Zuuk (onder
Epe), Hegge, Vaassensche-Broek, Niersen, TTilenberg, Oosterhof, Honge-
straat en Westerenk (onder Vaassen), Horsthoek, Dijkerrot, Boshoek en
Oost-Oene (onder Oene).
Het d. Epe telde in 1840 575, in 1860 730 inw. In 1872 was het
met de daaronder behoorende buurtschappen, benevens het d. Emst,
door 4488 zielen bevolkt. Men heeft te Epe 2 kerken, waarvan de oude
parochiekerk den Hervormden behoort. De B.-Kath. kerk is in 1847
gebouwd..
E p o n , d. met eene R.-Kath. kerk in de Limb. gem. Wittern, in 1860
met 209 inw.'-Het is eene zeer oude plaats, die oudtijds ook Apina, Apine,
Epene, enz. wordt genoemd. Keizer Hendrik I I I gaf in 1040 eene land-
hoeve te Epen aan zijne bloedverwante Irmengardis. In 1289 werd Epen
door Hertog Jan I van Brabant aan zijn getrouwen ridder Arnold van Jule-
mont tot een erfleen geschonken en daarop met de heerl. Wittern vereenigd.
Eperbroefe, buurt in de Geld. gem. Epe.
E p e rh e id e , buurt in de Limb. gem. Wittern, in 1840 met 116, in
1860 met 133 inw.
Epp en h u iz en , of E p p in g eh u iz en , d. in de Gron. gem. Kantens.
Het heeft eene Herv. kerk. De bevolking beliep in 1840 160, in 1860
182 zielen.
Eppenzo lde r , b. in de Overijsselsche gem. Haaksbergen, in 1840
met 489 inw.
Epse , buurt in de Geld. gem. Gorssel, in 1840 met 567, in 1860 met
563, in 1872 met 599 inw. Nabij deze buurt werd in December 1799
een bever in den IJssel gevangen.
E r fk am e r lin g sch ap , streek tusschen twee oude Bijn-armen in de
Geld. gem. Herwen-en-Aerdt. Aan het zuideinde ligt het geh. Houberg,
in 1840 door 13, in 1860 door 15 inw. bewoondo
Erfprins, groot en belangrijk fort in de N.-Holl. gem. den Helder,
op de noordwestelijkste punt van ’t vasteland van Holland. Het heeft de
gedaante van een vijfhoek, werd door het Fransche gouvernement in
1811 en 1812 aangelegd, en inzonderheid door Spaanschç krijgsgevange-
nen opgeworpen. 'T o t de lente van 1814 droeg het den naam van
la Salle.
E rica, nieuw d. in de Drenthsche gem. Emmen, nabij een vervallen
schans aangelegd. Het bevat de B.-Kath. kerk der parochie Nieuw-
Amsterdam.
E r ich em , d. met eene Herv. kerk, aan de Linge, in de Geld. gem.
Buren. Het had in 1840 438, in 1860 401, in 1872 450 inw.
E rk en s, of A rkens, geh. in de Friesche gem. Franeker.
Er le com , buurt in de Geld. gem. Dbbergen. Zij telde in 1840 202,
in 1860 176, in 1872 294 inw. Het huis der Heeren van Erlecom is
door de Waal vermeid.
Erm, b. in de Drenthsche gem. Sleen, in 1811 met 302, in 1840 met
400, in 1860 met 542 inw.
E rm e lo , gem. in Geld., die deels door de Zuiderzee wordt bespoeld,
deels bepaald door Harderwijk, Doornspijk, Epe, Apeldoorn, Barneveld
en Putten. Met uitzondering van eenig kustland, bestaat de grond in
het geheel 20,915 bund. — uit diluvisch zand, dat zieh naar het zuiden
en oosten tot heuvelen verheft. Door het midden vloeit de Leuvenumsche
beek. In 1811 had deze gem., die toen de mairien Ermelo en Nunspeet vormde,
2070, in 1822 3027, in 1840 4234, in 1860 4923, in 1873 5070 inw. De
bevolking was in laatstgenoemd ja a r onderscheiden in 5014 Ned.-Herv.,
18 Chr.-Geref., 9 Ev.-Luth., 1 Herst.-Luth., 2 Doopsgez., 10 B.-Kath.,
15 Isr. en 1 ongenoemde. Ofschoon de gem. nog 11,076 bund. woesten
grond bevat, maken landbouw, schapenfokkerij en houtteelt er de hoofd-
bronnen van welvaart uit. Voorts heeft men er eene steenbakkerij, 4 wa-
genmakerijen, 2 leerlooierijen, 5 molens en 2 klompenmakerijen. De gem.
bevat de 3 dorpen: Ermelo, Nunspeet en Elspeet, de buurten Horst,
Telgt, Veldwijk, Speulde, Staverden, Leuvenum, Hulshorst, Westeinde,
Oosteinde en Vierhouten, benevens de geh. Tonsei, Drie, Houtdorp en
Hophuizen.
Het d. Ermelo, in 1840 met 276, in 1860 met 341, in 1872 met 436
inw., ligt aan den straatweg van Nijkerk naar Harderwijk. Het wordt in
eene oorkonde van 858 Irmenlo genoemd. E r zijn 2 Herv. kerken, de