E ssen b u r g , oud adell. landgoed in de Geld, gemeenten Ermelo en
Harderwijk, met een fraai kasteel en prächtige dreven.
E ssop (de), bosch van 350 bund. in de Geld. gem. Rheden, met de
merkwaardige hoogten de Offerberg en de Afgodsberg.
E st, d. met eene Herv. kerk in de Geld. gem. Est en- Op-IJnen, in
1860 met 384, in 1872 met 403 inw. Het Huis te Est is in 1796 ge-
sloopt. De Heeren van Est waren uit de geslachten van Est, Tuil, Vijgb,
Bloemendaal, Lawick en anderen.
E s te l, geh. in de N.-Brab, gem. Loon-op-Zand.
Est-en-Op-IJnen, gem. in Geld., uit de heerl. Est en Op-IJnen
saamgesteld. Zij wordt ingesloten door de gemeenten Waardenburg, Gel-
dermalsen, Wadenoijen, Op-Hemert, Varik en Hurwenen, beslaat 718
bund. en heeft een vruchtbaren, door de Waal bespoelden kleibodem. In
1822 had deze gem. 673, in 1840 921, in 1860 937, in 1873 979 inw.,
die zieh in laatstgenoemd ja a r onderscheidden in 969 Herv. en 10 R.-
Kath. De vruchtbare gronden geven rijke oogsten van granen, koolzaad
en andere veldvruchten, weshalve de landbouw het hoofdbedrijf der in-
gezetenen uitmaakt.
E sv e ld , b. in de Geld. gem. Barneveld, in 1840 met 470, in 1860
met 542, in 1872 met 563 inw.
E sv e ld s ch e -B e ek , beek op de Veluwe, in Geld., die bij Stroe ont-
springt, naar de Zandwetering vloeit en daarmede een der bronnen
van de Eem vormt.
E ten ak en , b. in de I,imb. gem. Wijlre', in 1860 met 304 inw.
E te r sh e im , d. met eene Herv. kerk, aan de Zuiderzee, in de gem.
Oosthuizen, in 1840 met 45 inw. Met Zuid-Schardam vormde het vroeger
eene afzonderlijke gemeente, die in 1822 81 en in 1840 129 inw. telde,
doch den 1 Januari 1848 bij Oosthuizen is ingelijfd.
E te rsheimer-Bra ak, pold. van 69 bund. in de N.-Holl. gem. Oost-
huizen.
E tsb e rg , b. in de Limb. gem. Vlodrop, in 1860 met 116 inw.
E tten , fraai d. in de N.-Brab. gem. Etten-en-Leur, aan den weg van
Breda naar Rosendaal, in 1840 met 975' in 1860 met 878 inw. De beide
kerken, der R.-Kath. en der Herv., zijn aanzienlijke gebouwen. De
plaats is zeer oud, en was, naar men meent, ten tijde der Franken een
hunner maalsteden of vergaderplaatsen. De kerk te Etten werd den 9 Juni
1261 door Hilswindis van Strijen aan de Abdij van Thorn geschonken.
Het kasteel te Etten, Houte geheeten, stond tot 1815. Walter van den
Honte bezegelde, als leenman van den Heer van Breda, den 6 December
1298, eene oorkonde. Een Station van den spoorweg Antwerpen—Rotterdam
ligt aan de noord-oostzijde van het d.
E tten , d. met eene R.-Kath. en eene Herv. kerk in de Geld. gem.
Gendringen, op körten afstand van het steedje ter Borgh, tusschen welke
beide plaatsen de rivier de Oude-IJssel stroomt. Etten had in 1860 in
de kom 240, doch met Ulft, Pol, Oer, IJsselhunten, Warm, Ziek en Ravelder,
in 1872 1796 inw.
E tten-en-Leur, gem. in N.-Brab., bepaald door Zevenbergen, Ter-
heyden, Prineenhage, Rijsbergen, Rucphen en Hoeven-en-st.-Maartenspolder.
Zij is 6023 bund. groot, bestaande het noordelijk deel, längs de Merk,
uit kleigronden, het zuiderdeel uit diluvisch zand. In 1822 had deze gem.
4483,_ in 1840 5548, in 1860 5635, in 1873 5602 inw. Ten jare 1870
onderscheidde men de bevolking in 5346 R.-Kath., 335 Herv. en 4 Ev.-
Luth. De landbouw is hun hoofdbedrijf. E r zijn echter ook verschillende
fabrieken, t. w. 5 bierbrouwerijen, 14 leerlooierijen, 8 sigaren- en tabaks-
fabrieken, 1 olieslagerij, 3 steen- en 2 pannenbakkerijen, 1 beetwortel-
suikerfabriek, 1 zoutziederij, 1 zeepziederij en 2 touwslagerijen.
De gem. bevat de d. Etten en Leur, de buurten Moleneind, Klappenberg,
Hil, Vaartkant, Baai, Neerstraat, Bremberg, Attelaken, Haansberg,
Donk en Heul, benevens het wester deel van het d. st.-Willebrord.
EtZ6Ura.de, of Etzeuratb, b. in de Limb. gem. Jabeek, in 1840 met
99, in 1860 met 94 inw.
E ugeniaansche-G-rift, of F o ssa -E u g en ia n a , ontworpen, doch
niet voltooid kanaal tusschen Venlo en Rheinberg. De Markies Ambrosius
Spinola had voor deze vaart het plan gemaakt, met het oogmerk om de Belgische
Nederlanden een watering u it de Maas naar den Rijn te openen. De ar-
beid begon den 22 September 1626, doch moest gestaakt worden, nadat de
Nederlanders zieh van Wesel, en vervolgens van Rheinberg en Venlo
meester gemaakt hadden. Ook ontbrak daartoe het geld, vooral wijl
de Spanjaarden ter bedekking der arbeiders eene belangrijke troepen-
macht noodig hadden, wier hoofdkwartier doorgaans te Issum was.
E u le , of Oele, b. in de Overijsselsche gem. Hengelo. Zij had in 1840
448, in 1860 444 inw.
E u r sin g , of E u r sin g e -B e ileu , b. in de Drenthsche gem. Beilen,
in 1840 met 162, in 1860 met 133 inw.
E u r sin g , of E u r sin g e -B o rk , geh. in de Drenthsche gem. Westerbork,
in 1840 met 63, in 1860 met 80 inw.
E u r sin g e , of E e r sin g e , noord-westelijke wijk van het Drenthsche
d. Havelte.
E u v e lg u n n e , b. op beide oevers van het Schuitendiep in de Gron.
gemeenten Noorddijk en Haren, in 1840 met 314, in 1860 met 273 inw.
In de middeleeuwen stond hier het kasteel der Groenenbergen, hetwelk
in 1251, kort nadat het weder was opgebouwd, door de vereenigde
Hunsegoers en Fivelgoers is gesloopt.