Batavia opcnbaardo zieh de werking der aardbeving door het
docn slil staan van een der astronomische klokken en het versnellco
van den gang van een ander dier werktuigen. (Jav.
Coin-, van den 6''™, 9''"", IS-^™, en 16''^° September, 1848,
n» 72, 73, 74 en 7S.)
d848. Java. Op den 28""" September werden te Tjiringin
in Bantam op nieuw tamehjk hevige schokken bespeurd, die
30 sekonden aanhielden. (Jav. Cour. van den 7'''" October,
1848, no 81.) •
d848. Celebes. In Menado gevoelde men op den 17''®" October
eene tamelijk hevige aardbeving, welke van een onderaardsch
gedruisch, als van een storrnwind, vergezeld ging en
van het oosten (waar de g. Klabat ligt) naar het westen Hep.
(Schi-ift. mededeelingen; zie vroeger bladz. 1287.)
d848. Java. Op den 14'''"° November, des avonds ten 8 ure,
werd te Tjiringin en te Andjer weder eene aardschudding bespeurd,
waarop gedurende den ganschen nacht, met korte
tusschenpoozen, nog zeer vele schokken volgden. (Jav. Cour.
van den 13''™ December, 1848, n» 100.)
d848. Java. Andermaal deed zieh in de zoo even genoemde
plaatsen eene aardschudding gevoelen op den 23"'^" November,
des avonds ten 6 ure, welke gedurende den ganschen nacht
door telkens herhaalde schokken werd gevolgd, waarvan sommigen
tamelijk sterk waren. (1. c.)
d848. Java. Te Kediri werd op den 16''"° December, des
morgens ten 7 ure, eene aardbeving waargenomen. (Jav. Cour.
van den 27"'=" December, 1848, n" 104.)
d848 Java. Op den 27"™ December, des morgens ten
IO1/2 ure, werd een ligte schok in de residentie Tegal bespeurd.
(Jav. Cour. 1848, n» 4.)
1848. In dit jaar, hoewel het niet bekend is in welke maand zulks
geschiedde, staakte de Bromo, op Java, zijne werkzaamlieid en werd
de bodem van zijn la-ater ten 2''™ male met water bedekt, in een
meer herschapen; zie bladz. 852.
d849. Borneo. In den nacht van den 3'''=" op den 4''™ Jannai
ij Averd op het kleine eiland Tajam, hetwelk in de rivier
1427
Kapoeas te Pontianak ligt, eenige vrij hevige aardschokken
waargenomen. (Jav. Cour, van den 24"™ Maart, 1849, n" 24.)
d849. Java. Op den. 19''^" Maart, des namiddags ten 2 ure,
gevoelde men te Tjiringin andermaal eene aardbeving; er hadden
tot aan den volgenden morgen, ten 4 ure, niet minder dan
71 schokken plaats, waarvaa eenigen zeer sterk waren; ook
te Pandeglang, Andjer en Serang, allen in dezelfde residentie
gelegen, werden in dien nacht aardbevingen waargenomen.
Later echter bespeurde men te Tjiringin slechts nog ligtere
schokken en deze deden zieh zelden gevoelen. (Jav. Cour,
van den 28"™ Maart, 1849, no 25.) Ook buiten Neerlandsch
Indie, namelijk, op de Mariana- en Ladronen-eilanden, oostwaarts
van Manilla gelegen, haden gedurende deze maand
hevige aardschokken plaats, waardoor kerken en huizen instortten,
de bodem van een spieet en heet watcr uit die
openingen werd opgestuwd. (Jav. Cour, van den 26"™ Mei,
1849, 110, 4 2 . )— Dezelfde Streek, het kustland van Tjiringin,
dat eene zoo geringe uitgestrektheid bezit en vroeger, zoo ver
bekend is, nimmer door aardbevingen werd geteisterd, strekt
derhalve reeds gedurende 9'/2 maanden, namelijk, sedert den
Junij, 1848, ten schouwplaats van aardschuddingen, die
zieh telkens op nieuw doen gevoelen.
d849. Java. Op den 26"™ April, des namiddags ten 3'/2
ure, werden in de residentien Banjoemas, BagMen en Kediri
drie op elkander volgende schokken waargenomen, waarvan
de laatste zieh vooral te Kediri tamelijk hevig deed gevoelen.
(Jav. Cour, van den 5''™ en den 9''™ Mei, 1849,
n» 06 en 37.)
d849. Honimoa en Amboina. Des avonds ten 71/2 ure, op
den 28"™ Mei, gevoelde men te Saparoea, op het eiland Honimoa,
hetwelk ten oosten van Amboina ligt, verschcidene
schokken; de eerste was het sterkst, hield 10 a 12 sekonden
aan en werd, met tussehenpoozen van 8 ä 10 minuten, tot
I1/2 ure des nachts door andere schokken gevolgd. De aardbodem
beeide gedurende dien tijd bijna voortdurend, en werd
tot op den 2''™ Junij nog door vele andere, doch allengs zwak