;
I i%
ji •
l i a
d847. Java. Op den SS^'"" September werd te Batavia eene
ligte aardschudding bespeurd, ten gevolge waarvan de chronometers
bleven stil staan.
:/847. Java. ^ Des voormiddags van den 17''"° October gevoelde
men in den omtrek van den Gede eene ligte aardbeving;
te Buitenzorg nam men dezelve waar in den namiddag.
Kort daarop, namelijk, in den nacht van den 17''™ op den IS"!""
en in den vroegen morgen van dien dag braakte de G^d^ eene massa
asch uit; zie bladz. 30. (Jav. Cour. van den 27"'®" October, 1847, no 86.)
Op dezen laatstgenoemden dag •— den 18''"" October •—
werden te Tjandjoer herhaaldelijk schokken gevoeld, narnelijk ,
ten I1/4 en i^k in den middag en des avonds ten 8 ure. Tevens
had.-eene uitbarsting van den Goentoer plaats, welke van den
16''"" tot den 18''"" October duurde; zie bladz. 104.
Op den 17''"" October gevoelde ik, des avonds tusschen 8 en
9 ure, eene aardschudding te Tjikalong en te Pesawahan.
Gedurende de beide volgende dagen, namelijk, den 18''"" en
19''"" October, werden herhaaldelijk ligte schokken te Tjandjoer
bespeurd. (Jav. Cour. van den 10'"" November, 1847, no 90.)
Zij hadden derhalve gelijktijdig plaats met de uitbarsting van
den Goentoer.
d847. Java.^ Te middernacht van den 28®'"" op den 29"""
October werd eene aardbeving te Pesawahan gevoeld. (Distrikt
Djampang koelon in het Preanger-Regentschap Tjandjoer.)
d8A7. Java. Op den 29""" October, des morgens ten 9
ure, werd andermaal eene aardschudding te Pesawahan bespeurd.
Dit verschijnsel herhaalde zieh dienzelfden dag ten 12i/2 ure,
hetwelk men waarnam aan het waggelen van den pasanggrahan,
dat drie sekonden aanhield; te gelijker tijd vernam
men een dof gerommel in den binnensten schoot der aarde.
d84-7. JVicobar-eilanden. Van den 31"'"° October tot den
S''"" December werden de zuidelijkst gelegene Nicobar-eilanden
door vreesselijke en verwoestende aardbevingen geteisterd; deze
eilanden, welke mögen beschouwd worden als eene verlenging
van het noordwestelijke uiteinde van Sumatra, zetten zieh voort
in de meer noordelijk liggende Andaman-eilanden, waar toe de
1417
vulkaan «Barren-eiland» behoort; omtrent dit laatstgenoemde
vergelijke men bladz. 1235.
Op den 31"'"" October werd op poelo Miloe, een eilandje gelegen
in de nabijheid van Klein-Nicobar, des middags ten 31/2
ure, bij helder weder, — de voorafgegane dag had zieh door
eene drukkende hitte gekenmerkt, — herhaaldelijk een snel op
elkander volgend hol gedreun vernomen, dat door schokken
werd gevolgd, waarop zieh telkens een geruisch deed vernemen
als van een hevigen wervelwind; hoewel zulks met de eb inviel,
ZOO rees de zee plotseling even hoog als bij het vloedgetijde.
Reeds ten gevolge van den eersten schok stortte een aantal huizen
in. Omtrent een kwartier uurs later werd een nieuwe
schok aangekondigd door een gelijk onderaardsch gedruisch als
bij gelegenheid van den eersten schok was waargenomen; dergelijke
schokken werden niet slechts honderde malen op dienzelfden
dag gevoeld, maar zij herhäalden zieh met kortere of längere
tusschenpoozen, op dezelfde wijze, gedurende negentien dagen,
namelijk, tot aan den 18''"" November; in den loop dezer dagen
stond de zee voortdurend hooger dan gewoonlijk. Vele schokken
werden voorafgegaän door een geluid als van eene ontploffmg.
Het hevigst waren deze schokken op het kleine eiland Kondoel,
dat in het St. George-kanaal ligt, tusschen Groot- en
Klein-Nicobar; groote rotsblokken werden aldaar van de bergen
losgerukt, stortten naar beneden en sleepten in hunnen val de
grootste boomen mede, die zij ontmoetten; huizen werden verbrijzeld
en de zee stond zoo verre boven haar gewoon peil,
dat de kustbewoners gedvs^ongen waren ijlings de vlugt te
nemen en naar het hooger liggende binnenland te wijken,
ten einde hun leven te reddea; vs'eken lang doolden zij, in den
bittersten nood, door de wouden, welke het gebergte bedekken.
Op een grooten afstand van de kust werd later zoutwater en
eene menigte zeevisschen aangetroffen. Scheuren ontstonden in
den bodem, waaruit eene groote hoeveelheid koud, ziltig water
opwelde. Naar men verhaalt, ontwaarde men bij gelegenheid
van den eersten schok «vuur,» dat uit den top van een der
bergen op Groot-Nicobar opwaarts rees. Op den IG''"" November