hl
i '4
i \ Ì
946
liier de plaatsen mede uit de oorsproiikelijke geschriften, waariii
over de eeuige bekende uitbarsting des Ringgit wordt geliandeld.
Eerst geef ik de titels der verscliillende werken op, geraugschikt
naar het jaar, waariii dezelven zijn gedrukt, te beginnen
met de ondsten.
De vier volgendo schepen stonden onder het opperbevel van
Cornelis Houtman: Mauritius, aanboord vs'aarvan zieh bevonden
C. Houtman, benevens J. J. Mollenaer, die opden25"™ December,
1596, stierf; — Hollandia, aan boord van welk schip zieh de
gezagvoerder J. Dingnums en de Commies G. van Boninghen
bevonden; — Amsterdam, met J. J. Schellinger en R. van Hei;
dit schip vverd op den ll'^"^" Januarij, 1597, verbrand, en —
Duyfken (het Pinaske), gezagvoerder S. Lamberts. Van deze
gezagvoerders is het, dat de navolgende berigten afkomstig zijn.
No I. 1598. Journal van de reyse der Hollandtsche schepen
gedaen in Oost Indien, haer coersen, streckinghen ende vreemde
avontueren, die haer bejegent zijn, enz. Middelburgh 1598.
Dit was, gelijk uit den inhoud blijkt, het scheepsjournaal
der Ilollandia, met körte aanteekeningen ten opzigte van elken
dag der reis, benevens een kort aanhangsel, waarin eene kaart
van Bali voorkomt.
Onder de gedrukte berigten is dit blijkbaar het oudste, want
een jaar na de terugkomst der schepen werd hetzelve openbaar
gemaakt.
N" II. 1609. Historie van Indien, waer inne verhaelt is de
avontuere die de Hollandtsche schepen bejegent zijn, enz.
Amstelredam, 1609. Deze mededeehngen zijn veci uitvoeriger
dan de zoo even genoemden; zij zijn afkomstig van het schip
Mauritius, derhalve zonder twijfel door Cornelis Houtman
zelven ter neder gesteld; uithoofde der daarin voorkomende
profielcn, zijn zij tevens verre weg de belangrijksten. Men
vindt hierin eene kaart van Bah, welke al de volgendo uitgaven
gecopieerd hebben.
(N" I en II bevinden zieh, benevens andere reisbeschrijvingen,
in eenen band zaamgcbonden, in de academische biblio-
Iheek te Leiden.)
947
Nu III. 1617. Oost Indische ende West Indische voyagieii.
De eerste voyagie der Hollandtsche schepen op de landen Java.
Eerste boek. Historie van Indien, enz. Amsterdam 1617. •
Dit is eene latere uitgaaf van n" II.
No IV. 1621. Eene gedrukte kaart van den Indischen Archipel
wordt gevonden in het volgendo werk: «Oost en West
Indie Spieghel, waar in beschreven worden de twee laatste
navigation, gedhaen in de Jaren 1614—1617 ende 1618, de
eene door den vermaerdten Zeeheldt Joris van Spilbergen, enz.
Amsterdam 1621. Op deze kaart wordt de brandende berg van
Panaroekan «Solfferberg» geheeten. No. - III en IV vindt men, in
eenen band te zamen" gebonden, in de academische bibliotheek
te Leiden.
N" V. 1646. De eerste schipvaert der Hollandtsche Natie naer
Oost Indie, onder 't beleydt van Cornelis Houtman, enz. In het
werk: Begin ende voortgangh van de vereenigde Nederlandtsche
Geoctroyeerde Oost Indische Compagnie. Gedrukt in den jare
1646. Dit is eene latere, min of meer veranderde uitgaaf van
n" I—III. Op cene kaart van Java, bij dit werk gevoegd,
wordt de brandende berg insgelijks aangeduid.
No VI. 1648. Oost en West Indische voyagien. Eerste deci.
Amsterdam 1648. Eerste schipvaert der Hollanders naer Oost
Indie met vier schepen onder 't beleydt van Cornelis Houtman,
uit Texel 't zeyl gegaen. Anno 1595. Hierin vindt men eene
herhaling der vroegere mededeehngen.
N° VIL 1726. Fr. Valentijn, Oud en Nieuw Oost Indie.
Groot Djava. Dordrecht en Amsterdam, 1726.
N" VIII. 1784. Nederlandsche reizen. Eerste deel. Amsterdam
en Harlingen, 1784. Eerste Togt der Hollanders naar de Oost
Indien met vier schepen in 1595, enz.
N" IX. 1773. Verhandelingen uitgegeeven dool-de Hollandsche
Maatschappye der Weetenschappen te Haarlem. XIV deel. Te
Haarlem, 1773. Berichten p. 91—92.
In de reizen van Francis Drake (1577 —1580) , welke door
de slraat van Lombok zeildc, en van kapitein Thomas Cavendish
(1586—1588), welke zieh in Oost-Java zelf, namelijk, te
< , ' w I f.
!!
I
.1 p'
.i
J ?
> \
I '
t i
,i i