í
I '•t
i ' i
1i
f i, 1
lt
i ir
I hy
696
was doorgebroken (lietgeen op denzelfden avond van den
Ißden plaats greep), beneden den dam zulke groote overstroomingen
veroorzaakt, dat vele palen in liet rond alles door
deze rivier werd onder water gezet. Eene verbazende menigte
der grootste boomstammen werden door het water voortgesleurd,
en tevens vulkanische uitwerpselen (asch, zand en steenen)
Leinde en verre zoowel over de wildernissen, als over de bebouwde
velden verspreid. Nadat het water was afgeloopen, zag
men, onder dergelijke Stoffen, ook 12 a 15 bouw rijstvelden,
welke tot de dorpen Soember.rMjo en Kesembon behoorden,
begraven. AI ratelend kwam de vloed (bandjer) zoo plotseling
te voorschijn, dat 22 bewoners van het eerstgenoemde dorp,
hetwelk 2 palen van Kesembon en 1 paal van de grenzen van
het distrikt Ngantang en Kediri ligt, daardoor om het leven
kwamen.
Gelijke verwoestingen werden ook aan de andere zijden
des bergs aangerigt, ter plaatse waar groote kloven, als
uitloozings-kanalen van het afvlietend w^ater, in het vlakland
overgaan.
Ook de groote bevaarbare rivier van Kediri, de «kah Brantes»,
die, den voet des bergs in een halven kring omsingelende, alle
beken opneemt, welke van den Keloet afstroomen, zwol in denzelfden
nacht (van den —den Mei) ZOO buitengewoon hoog op,
Voerde zulk eene groote menigte ontwortelde of afgebrokene
boomstammen, benevens doode buffels, wilde stieren (banteng's),
apen, schildpadden, krokodülen met zieh voort, dat de groote
brug bij Kediri (de grootste op het eiland Java) onder het
gewigt dezer massa's, welke de woedende stroom tegen dezelve
aandreef, weldra bezweek en geheel en ai werd vernietigd.
Eene groote menigte visschen dreef of dood op de oppervlakte
van het water (zoowel in de kali Brantes als in de kah Konto),
of was zoodanig bedwelmd, dat men dezelve met de hand
kon vangen. Door den daarin opgelosten modder was het
water geheel en al zwart, laauw en rook het naar zwavelwaterstofgaz.
In de nabijheid van Modjokerto (Djapan, in de residentie
IHM
697
Soerabaja) begon de rivier, — welke van Kediri tot aan eerstgemelde
plaats in hären gekromden loop een afstand van 15
geographische mijlen aflegt, hoewel de lijnregte afstand tusschen
beide plaatsen siechts Q'/a mijlen bedraagt, — eerst den
volgenden dag (den 17 Mei) des namiddags te stijgen, en
bereikte zij des avonds, ten 7 nre, haar hoogste puntóte dien
tijde had de stroom eene ontzettende snelheid. Het water had
eene zwarte klenr, als bleeke inkt, en leverde 25 procent fijn,
vet bezinksel, hetwelk, nadat het water verdampt was, eene zeer
fijne vulkanische asch bleek te zijn, waarin kleine brokjes puimsteen
vermengd voorkwamen. In een arm van de delta dezer
rivier, welke kali Gempol heet (op de grenzen van Soerabaja
en Pasoeroean), dreven, in den nacht van den 17'''=° op den IS'^^",
behalve andere wilde dieren, ook een tijger en acht menschenlijken
mede in den stroom.
Hoewel de vloed na den 17'^"" wederom op zijn gewoon peil
daalde, zoo bleef het water echter nog gedurende tien dagen
(tot op den 27"""') zoo dit en zwart, dat het noch geschikt
was om gedronken te worden, noch om er zieh in te baden.
Eene groote menigte visschen, welke, gelijk verhaald wordt,
«waarschijnlijk door de zwavelachtige bestanddeelen van het
water bedwelmd waren,» kon men bijna met de hand grijpen
en werd zonder schade voor de gezondheid gegeten i).
Op de Zandbanken in de rivier en längs hare oevers, zag
men, nadat het water gevallen was, zeer vele wilde boomen,
meestendeels van de allerdikste soort, in het rond liggen; zij
waren gedurende 24 uren, tijdens de rivier hare grootste snelheid
had bereikt, mede naar beneden gevoerd.
Een aschregen werd eerst den volgenden dag (den 17'''"'),
des voormiddags, op twee verschillende plaatsen, op een afstand
van 13 en van 20 geograpliische mijlen van den vulkaan waargenomen:
in de afdeeling Ponorogo (van Madioen), namelijk,
') Na de uitbarsting van 1826 en die van 1835 (zie hiervoren) was het nuttigen
dezer visschen, gelijk verhaald wordt, nadeelig voor de gezondheid (misschien
omdat te veel daarvan gegeten werd).
Iii 'S
' i < . , , 1 > • n'I
- . , Vi
-iirt
' iiil
1, I-1
'
I '
PI
! I I
- • • I. I
I« . r- - •«; I