i
1
962
(ICH Icljca oprijzeiide, iian hct oog voordoet. Zoowel de 3 peiliiigcn,
die oiider B zijn opgegeven geworden als de omtrekteekening
der bergen in dit profiel, komen op eenq treffende
wijze overeen met de bekende gedaante en ligging dier bergen,
zelfs het in veelvondige toppen oprijzende kalkgebergte, hetvvelk
voor den zuidelijken voet dier vulkanen is gelegen, laat
zieh duidelijk op het profiel onderscheiden.
Ringgii, Figuur 6. (C op Figuur 7.) Hetgeen wij zoo even
hebben aangevoerd, geldt evenzeer ten opzigte van het profiel
C, waarop men de bergen Idjen, Rante en Rawon ten duidelijkste
herkent, gelijk zij door Houtman uit zee, terwijl hij
zieh westwaarts van de Tafelkaap van het eiland Bali bevond,
werden geteekend. Wel is waar, er staat boven den Rawon
«brandende berg» en er wordt bijgevoegd, dat zij hier (op
den 2'™ Februarij) nog: «saghen den brandenden bergh van
Panarucan, uytgevende groote dampen ende roock,» op gelijke
wijze als 8 dagen vroeger werd berigt, tijdens zij, op den
Januarij, in de nabijheid der kust van Bali, oostwaarts vanBalaboean
lagen; «wy hebben een seer vreeselyken roock uyt den voornoemden
bergh sien optrekken, waer van wy alle verwondert
waren.» Deze woorden inoeten echter, zulks is duidelijk, bij uitsluiting
op de rookzuil worden toegepast, welke zij, in de rigting
waarin deze berg gelegen was, boven den zoom van het naderbij
liggende gebergte zagen opstijgen. i) Daar nu in de rigting van
den Ringgit verscheidene bergen in het verschiet achter elkander
gelegen zijn, zoo mag het den zeelieden van 1597, die nog zulk
eene geringe kennis bezaten van de bergen en van het binnenland
van Java, niet euvel worden geduid, dat zij een naderbij
gelegenen berg, welks top met de rookzuil scheen gekroond
te zijn, — al rees die zuil op uit een vulkaan, die op een
grooten afstand achter dien berg gelegen was, — als denzelfden
berg beschouwden, waaruit zij de rookzuil op den 17''''"
') De oostelijke winden, welke in de hoogere liichtstreken van Java het geheelc
jaar door, ook gedurende den z. g. westmoesson waaijen, jvaren waarschijnlijk do
oorzaak, dat huime sehepen, gelijk mede alle streken van Java, oostwaarts van
Panarookan, niets van asehregens te lijden liadden.
963
Januarij hadden zien oprijzen. Er zijn loch op kaarten, welke
2'/2 eeuw later in het licht kwamen, gelijk die van Railies,
geene minder grove dwalingen begaan; maar de Ringgit ligt in
de opgegevene rigting werkelijk achter de andere bergen. Dat
overigens eene rookzuil, door den Ringgit uitgebraakt, in die
opgegevene rigting, in welke voor den Ringgit de Rawon en
nog naderbij de Rante en de Idjön gelegen vs'aren, — boven den
zoom van deze bergen zigtbaar kon zijn, zal niemand twijfelachtig
voorkomen, die slechts eenigermate bekend is met de verbazende
hoogte, welke dergelijke vulkanische rook- en aschzuilen
bereiken. ') Steeg eene aschzuil uit den Goentoer bij gelegenheid
eener uitbarsting in 1843, welke slechts gering mag
genoemd worden (zie hoofdstuk I. bladz. 92), tot eene hoogte
van meer dan 20,000 voet, hoeveel hooger zal die van den
Ringgit bij zijne uitbarsting niet opgestegen zijn, welke alle
andere bekende uitbarstingen op Java overtrof in hevigheid en
in de mate van verwoestingen door haar aangerigt!
De afstand van den Ringgit tot aan het punt C bedraagt 23
geographische mijlen. Bekend is het, dat, ten gevolge van de
ronding der aarde, op dien afstand slechts voorwerpen kunnen
waargenomen worden, welke eene hoogte van 7,500 voet hebben.
üithoofde nu gebergten ter hoogte van 8 en 9,000 voet, namelijk,
de Idjen en de Rawon, op ongeveer Vs van dien afstand van
den Ringgit en dus op 2/3 van dien afstand van het punt C verwijderd
tusschen beide gelegen waren, zoo volgt hieruit, dat de
rookzuil meer dan 12,000 voet hoog moet geweest zijn om boven
den zoom van het gebergte, dat nader bij den beschouwer
gelegen was, uit te steken. Waarschijnlijk zal zij het dubbel dier
hoogte hebben bereikt, dewijl Houtman nog van dat verwijderde
punt, — niettegenstaande hij slechts het bovenste gedeelte der
zuil kon waarnemen, dat boven den zoom van het naderbij gele-
'J Daar op Java de gewooiite bestaat de liooge bergen naar den naam der nabij
gelegene hoofdplaatsen, welke aan de kust liggen, te noemen, zoo is het niet
waarschijnlijk , dat ook de Eawon destijds rookwolken uitbraaktc; in dat goval toeli
zou men denzelven even zeker den „brandenden berg van Balabuan" hebben
genoemd alsgeiie met dennaam van: den vulkaan van Panaroekan werd bestempeld.
•
't ;I •
jli