mmi ÜB^'-m
welke van den November tot aan den ll'i™ December, ten getale
van aclit, werden bespeurd; zie bladz. 28.
c/84c/. Banda. Gedurende de maanden Mei en Junij hadden
op dit eiland drie aardbevingen plaats. (Schriftel.)
d84d. Banda. In November ward aldaar eene aardbeving
waargenomen, welke niet slechts op het eiland, maar insgelijks
op zee, aan boord van schepen werd gevoeld; de zee Steeg 6
Toet hooger dan tijdens de hoogst bekende springvloeden het
geval was. (Schriftel. berigten.)
1841. In deze maand, namelijk, op den November, had de
Goentoer, op Java, eene uitbarsting, welke van des morgens öi/a ure
tot des middags, ten 3 ure, aanliield; zie bladz. 84.
1842. Hevig woedde de g. Semeroe van het einde van Januarij tot
in de maand Maart; vergel. bladz. 778.
1842. Gelijktijdig met die van den zoo even genoemden vuurberg,
namelijk, op den 24®'"^ Januarij, had eene uitbarsting plaats
uit den krater van den nabij gelegen Brome, welks bodem sedert
1838 met een meer was bedekt geweest; hevig zette hij zijn woe'den
voorttot in de maand Junij; vergel. bladz. 849.
Java. Van April tot in Mei werden aardbevingen
waargenomen in de distrikten van Krawang, welke aan den
noordelijken voet van den Tangkoeban praoe palen; zij hadden
plaats: op den April, des morgens ten 10 ure,—-den
ßikn April, des nachts ten IIJ/2 ure, — den Mei, des morgens
ten 10 ure, — den 6'™ Mei, des nachts ten ll'/^ ure
enden Mei, des morgens ten 7 ure; zie bladz. 48—49.
1842. Terwijl de Lamongan zijne werkzaamheid voortzette, zoo als
gewoonlijk, namelijk, met tusschenpoozen van rust, nam 00k het
woeden van den Bromo, dat sedert Junij eenigermate was bedaard,
in de maand December weder veel in hevigheid toe; zie
vroeger bladz. 852. Van dezen tijd af, tot op het jaar 1848,
braakte hij voortdurend ontzaggelijke dampzuilen uit.
1843. Op den 4''™ Januarij had de g. Goentoer, op Java, eene uitbarsting,
welke des morgens ten 9 ure aanving en tot 2 ure des namiddags
duurde; zie bladz. 84.
d843. Sumatra en Nias. Gedurende den nacht van den
5''" op den 6''"" Januarij, werd op het eiland Nias en in een
gedeelte van de tegenover dit eiland gelegene zuidwestkust
1403
van Sumatra, namelijk, te Baros, >) eene hevige aardbeving
waargenomen; in beide oorden werd zij bijna gelijktijdig gevoeld,
niettegenstaande Baros, in eene noord-noordoostelijke rigting,
23 geographische mijlen verwijderd is van Sitoli, dat
aan de zuidoostkust van Nias ligt. Te Baros bespeurde men
de eerste schokken ten ll'/a ure en te Sitoli «omstreeks middernacht.
» In de beide oorden was de rigting der schokken van
het zuidWesten naar het noordoosten, derhalve dwars ten opzigte
der lengteas van Sumatra; uithoofde zij zieh uitsluitend
deden gevoelen in de smalle strook van Nias tot aan
Baros, zoo bleven Tapanoeli en Singkel, welke plaatsen ter
wederzijde van Baros aan de kust van Sumatra zijn gelegen,
er van verschoond,
Een kalme avondstond en eene stille zee gingen, op het eiland
Nias, de aardbeving vooraf; de noordwestelijke rigting der beweging
liet zieh slechts bespeuren bij de eerste schokken,
waardoor de bewoners op eene onzachte wijze uit den slaap
werden gewekt. Later, toen zij in hevigheid toenamen, begon
hetgansche eiland, even als een schommel, ginds en derwaarts
bewogen te worden, terwijl alle voorwerpen, ten gevolge der
hevige schuddingen, onregelmatig door een waggelden. Niemand
was in Staat zieh op de been te houden, of te blijven
zitten; de meeste huizen stortten in, de borstwering van de
benteng (het fort) viel naar beneden, kokos-palmcn en ander, nog
sterker geboomte werden, met vvortel en al, uit den grond gosleurd,
een gedeelte van den berg Harifa, in de nabijheid van Sitoli
gelegen, stortte neder in den afgrond en uit de spleten, die
zieh allerwege in de aardkorst vertoonden, weide een zwartkleurig,
schuimend water op. Met gelijke hevigheid duurden
deze verschijnselen 9 minuten lang. Het angstgeschrei der ongelukkige
bewoners, die onder de puinhoopen hunner woningen
werden bedolven, verloor zieh in het gedruisch, dat deze
aardschokken deden ontstaan, ja, misschien verloor zieh daarin
0 Jav. Com-, van ilcii Ssien Maavt. n" 19, van den ISilm Maart, n" 22 ou van den
5 len April, u° 27.
B