iifiiL'i ' J
• « ihfäi 1*
• lì:«
. ^ 'fi;
1376
temperatuur van het zcestrand, van 22,0" R. of 8 1 , F . tot op
8,0°R. of 50,0° F. daalt,zal bevroeden, dat men, ter bcreiking
van dit doel, geene reis van Java naar Holland, op een afstand
van 58 breedte graden van elkander gelegen, behoeft te maken.
Wenscht men door een oponthoud in het Javasche geborgte
eene günstige uitwerking op zijn gezondheidstoestand te weeg
te brengen, zoo behoort men daartoe in elk geval eene hoogere
Zone te kiezen dan die, welke 3,000 voet boven het niveau
der zee ligt, dewijl de temperatuur op die hoogte nog niet
tot op 70,0° F. is gedaald: alle streken, welke beneden de
zone van 3,000 voet liggen, behooren nog tot het heete klimaat
gerangschikt te worden.
Van de hier boven opgenoemde minerale brennen worden
Zeven en twintig{\, 4, 6, 9. 10, 16, 17, 18, 19, 20, 36,
37, 38, 40, 41, 44, 48, 49, 54, 55, 60, 62, 64, 66, 68,
69, 70) tusschen nul en een duizend voet aangetrolTen; —
zesiien (8, 14, 15, 21, 30, 31, 32, 34, 35, 39, 42, 43,
47, 59, 61, 63) tusschen een en twee duizend voet, —acht
(2 3 11, 53, 56, 58, 65, 67) tusschen twee en drie duizend,
- e//(12, 25, 26, 27, 28, 29, 33, 50, 51, 52, 57)
tusschen drie en vier duizend voet, — drie (22, 23, 24)
tusschen vier en vijf duizend — twee (45, 46) tusschen
vijf en zes duizend en eene (13) tusschen zes en zeven
duizend voet. Haar getal neemt derhalve duidelijk af, naar
gelang men hooger stijgt; hierop maken alleen die bronnen
eene uitzondering, welke in de zone van 3 tot 4,000 voet
worden aangelroffen, en welke iets talrijker zijn dan die der
voorafgaande, lager gelegene zone; zulks wordt veroorzaakt
doordien op deze hoogte de meeste voorbergen en vulkanische
hooglanden zijn gelegen, welke tusschen de vulkanen en hunne
voorbergen, uit opgestuwdelava-stroomen, werden gevormd; in
deze hooglanden, gewoonlijk in de onmiddellijke nabijheid van
den binnenwaarts gekeerden voet van het voorgebergte, is het,
dat de in deze zone gelegene bronnen entspringen. (Het is mij
Dit is hot vorschil in breodto tusschen Batavia en Amsterrtara.
1377
niet bekend op welke hoogte de bronnen n" 5 cn '7 worden
gevonden. i)
De waarnemingen, door mij op Java gedaan, hebben mij doen
zien, dat dö stabile temperatuur, welke gewoonlijk 2 voet
beneden de oppervlakte van den beganen grond wordt gevonden,
overeenkomt met de jaarlijksche gemiddelde temperatuur der
lucht van het oord, waar dezelven worden gemaakt; deze neemt,
in het algemeen genomen, af in rede van eenen graad Reaumur
op elke 643 voet hoogte. Op plateaux heeft deze vermindering
in wärmte langzamer plaats dan aan steile hellingen
van gebergten, met andere woorden, op gelijke hoogte is de
temperatuur op plateaux, bij voorbeeld, te Penggalengan, iets
hooger dan aan de steile hellingen van kegelbergen. Het is
hier de plaats 2) niet in eene nadere ontwikkeling omtrent dit
geringe verschil te treden, dewijl wij hier slechts een algemeen
overzigt willen leveren, en alleen wenschen te handelen over
de wetten, ten dezen opzigte op Java van kracht, beschouwd
in hare algemeene strekking. üithoofde nu aan de noorder
kust van Java de gemiddelde temperatuur 22,0" R. of 81,5„ F.
bedraagt, zoo zal men;
1" ter hoogte van 3,235 voet eene temperatuur aantreffen
van 17,0- R. of 70,2° F. Tot die hoogte ongeveer verheft zieh
I3ij alle door mij bezochte bronnen heb ik barometer-waarnemingen bewerkstelligd;
gebrek aan tijd heeft echter verhinderd, dat de hoogte, waarop elk dezer
bronnen is gelegen, iiit de gedane waarnemingen is berekend geworden. Die,
welke nog niet in de hoogte-lijst op bladz. 90 der I'i" afdeeling voorkomen, zullen
later in een bijvoegsel daarop worden medegedeeld.
De resultaten dezer berekeningen zullen later in een meteorologisch werk
worden medegedeeld. G-enoeg zij het alhier te doen opmerken, dat op Java, waarschijnlijk
ten gevolge van zijne ge'isoleerde ligging, dewijl het een eiland is, üithoofde van
de geringe uitgestrektheid van het vlakke land en het gemis van groote, de zonnewarmte
terugkaatsende plateaux, de temperatuur sndhr afneemt dan zulks, naar
Je waarnemingen van Boussingault, in Zuid-Amerika het geval is; volgens dien
onderzoeker vermindert de wärmte aldaar één graad op elke 677 voet. Naar die
natuurwct te oordeelen, zou op Java ter hoogte van 9,000 voet, waarop de stabile
wärmte des bodems 8,0° R. bedraagt, nog een warmtegraad van 9,0° E.
moeten heerschon en zou de sneeuwgrens in de zone van 15,094'moeten figgen,
terwijl zij op dat eiland reeds ter hoogte van 14,166 voet zou aangetroffen worden,
indicn Java zulke hooge bergen had. Misschien is zulks het geval op Nieuw-Guinea
? : ;
Ii" - :
m
n • <
i
1 4
l •