den. Do tornperatuur van het water clezer broii, vvclkc ecnc
grooterc hoeveelheid keukenzout (Chlomatrium) afzet dan ecnige
andere tot heden bekende bron op Java, bedroeg, ten 10 uro
(op den 18' ' - Junij, 1838), 50,6° R. of 146,0" F.
67. Pasoeroean. -iff Warme bron Singooriti^ aan den
noordoostelijken voet des liawi, in het distrikt Batoe, regentschap
Malang. Wij hebben er reeds melding van gemaakt op
bladz. 1190—1193.
68. Besoeki. Warme bron nabij Tiris, aan den noordoostelijken
voet des Lamongan. Uit eene menigte openingen, vi'elke
binnen ecn geringen omtrek zijn gelegen, weit fiet bronv^^ater op;
de temperatuur derzelven bedroeg (op den Januarij, 1845)
39,9 ä 42,5° Celsius, zijnde 31,9 ä 34,0° R. of 103,8 d 108,5" F.
(II. Zollinger, in het Geneesk. archief, Batavia, II. bladz. 169. i)
Eene groote menigte gas-bellen ontwikkelde zieh in het water,
hetwelk een roestkleurig bezinksel op het gesteente afzette.
Hetzelve bevat, volgens J . Maier (1. c. III. bladz. 125), in 1,000
grammen: koolzuur 1,192, koolzuren kalk 0,205, koolzure
niagnesia 0,788, koolzure ijzei*protoxyde 0,030, Chloruretum
sodii 0,738, Chloruretum magnesiae 0,346, aluinaarde 0,013,
kiezelaarde, 0,111, benevens sporen van Chloruretum potassii.
69. Eiland Madoera. Warme bron in de nabijheid van
het dorp Ajer panas, nabij den weg naar Pamakasan, op een
afstand van 17 palen van Soemenep. Het water heeft eene
temperatuur van 27,1° R. of 93,0° F., is helder, riekt en smaakt
naar zwavelwaterstof-gas en weit op in de nabijheid van het
Strand, ter hoogte van ongeveer 20 voet boven den spiegel der
zee, aan den voet eener kalkrots. De plaats, waar de bron
ontspringt, is tot een badbekken ingerigt. (Natuur- en Geneesk.
archief, Batavia, II. bladz. 334.)
70. Eiland Madoera. Bronnen van koud., ziltig modderwäter,
van blaauwachtig grijze kleur, waaruit zieh veel koolzuur
' ) To gclijk met de aklaar opgegevone temperatuur in graden van Celsius zijn de
graden naar de sehool van Fahrenheit medegedeeld geworden: lOS'/j tot I I I " ;
dozc laatsten komen echter met de eerstgonoemdon in geonen deele overeen.
1355
ontwikkelt; zij liggen l'/a paal noordoostwaarts van de vorige
bron. Hare temperatuur is 23,5° R. of 85,0 F. (1. c.)
Van de brennen, gelegen op andere eilanden van den
Indischen archipel, behalve op Java, zijn slechts de volgenden
ter mijner kennis gekomen.
d. Eiland Sumatra. Eene bron Telok betong, indeLampong
distrikten; volgens J . Maier (1. c.) bevat zij de volgende
bestanddeelen; vrij koolzuur, koolzure potasch, zwavelzure soda,
Chlorsodium, koolzure kalkaarde en magnesia, kiezelaarde,
sporen van phosphorzure aluinaarde en ijzeroxyde.
2. Eiland Sumatra. Warme zwavelbron&an den voet van
den goenoeng Raté, in de Lampong-distrikten, nabij Natar. (Jav.
Cour. 22 Deeember, 1847, no 102.)
3. Eiland Semao, gewoonlijk Semaoe gonoemd. (Dit eiland
heeft eene lengte van 6, bij eene breedte van 3 palen, enligt
ten Westen van het zuidwestelijke uiteinde van Timor, waarop
de hoofdplaats lioepang is gebouwd.) In de nabijheid van het
dorp Wijasa, op dit eUand gelegen, wordt eene bron gevonden,
welker water een smaak heeft als eene oplossing van ijzervitriool
en dat «sehuimt als zeepwater. » Volgens Francis in zijnc
verhandeling over Timor. (Tijdsch. v. Neêrl. Indië.)
4. Eiland Noesa laoet. Dit eiland ligt oostwaarts van
Amboina; het is IV2 paal lang en i/j paalbreed. In de nabijheid
der noorder kust wordt eene beek gevonden, welker water zoo
heet is, dat men er eijeren in kan gaar kooken. {Mondel.)
5. Eiland Oma. Dit eiland ligt noordoostwaarts van Amboina,
en heeft eene lengte van 3, bij eene breedte van 2 palen. Aan
de zuider kust van hetzelve ligt eene warme bron, welker water
door de inboorlingen als heilzaam wordt beschouwd tegen rhumatische
ongesteldheden. {Mondel.)
C. BEKEN EN MEREN, WJ E R WAT E R ALUIN OF VR I J ZWA V E L -
ZÜÜR B EVAT .
Deze meren liggen allen in bekkens van nog dampende kraters,
en de beken stroomen of door kraters, welke g eene bekkenvormige
gedaante hebben, of zijn de uitwatcring dier zure meren.