vocldc iiica op beide eilanden lelkens hcrhaalde aardbevingen;
ceiie der scliokkeh was zoo sterk, dat, behalve vele gebouwen,
een bergrug instortte. (Zie Jav. Cour, en Oosterling,
III. sink 1, bladz. loS.)
1837. Des morgens ten 9 ure, van den 1®'™ Augustus, had de Merapi,
op Java, eene uitbarsting, welke tot aan den avond voortduurde;
zie bladz. 411.
1838. Op den 26®'™ Februarij werd eene uitbarsting van den Gamalama,
op Ternate, waargenomen; vergel. bladz. 1281.
1838. Gedurende den 5''™ en den 6''«° Julij liadden vele lievige
uitbarstingen van den Lamongan, op Java, plaats; zie bladz. 1128.
Dergelijke kleine eruptien werden, nu eens na kortere, dan na längere
tusschenpoozen tot in 1841 bespeurd.
cfSSS. Java. Des middags ten 2i/2 ure, op den Auguslus,
gevoelde mcn eene zachte aardschudding in West-Java. Te
Cheribon, Soemedang, Tjandjoer en in andere oorden waggel-
. den en sidderden de huizen. (Jav. Cour, en mondel. berigten.)
1838. Gedurende den loop van dit jaar liad de Sapoetang, op Menado,
eene uitbai-sting; vergel. bladz. 1289.
d839. Java. ^ Op den Maart, des namiddags ten 4
ure, gevoelde men eene zachte aardschudding in West-Java, namelijk,
aan de noordelijke zijde van den vulkaan Gede en wel te
Buitenzorg, Tjiseroea, Tiibogo; te dier plaatse zag men de gebouwen
langzaam ginds en hervvaarts bewegen. Vijf dagen later had de
Gamalama, op Ternate, eene gedachte uitbarsting; vergel.bladz. 1281.
d8S9. Java. Op den April vernam ik te Bodjong
keton, aan de noordelijke helling van den vulkaan Gede, kort
vöör zonsopgang een onderaardsch gedruisch, een dof dreunend
gebuldei', dat uit het ¿»¿wwewgedeeltc des bergs voortkwam
en zieh met tusschenpoozen van 1/2 a 1 minuut liet
vernemen. Later hoorde ik een dergelijk geluid, op onbepaalde
tijden, gedurende vele daaropvolgende dagen. Dit verschijnsel
is zeer bekend aan de . bewoners der dorpen, welke aan de
helling en aan den voet des vuurbergs zijn gelegen; zij beweren,
dat, zoo dikwerf zieh dit geluid menigvuldig en zwaar
doet liooren, eene sterfte onder de buffels wordt waargenomen.
d839. Java. ^ Op den IT'^"'Junij, gevoelde men te Tapoes
janiw'iii
1401
aan de west-noordwestelijke helling van den Gèdé (Panggerango),
des avonds tusschen 9 en 10 ure, drie schokken eenei'
aardbeving met tusschenpoozen van 15 minuten; elk dezer
schokken duurde ongeveer 1/4 minuut. De oppervlakte der
aarde werd golfvormig bewogen, en het huis, waarin ik mij
bevond, waggelde zoodanig, dat de balken kraakten.
dSiO. Java. Op den Januarij, des middags ten l'/a ure,
werd in Midden-Java eene aardschudding waargenomen, welke
gedurende eenige sekonden aanhield ; men gevoelde dezelve in de
residentièn Samarang, Kadoe, Bagélèn, Banjoemas, Salatiga en
Jogjakérla. In de laatstgenoemde plaats gingen de schokken
vergezeld van een onderaardsch gedruisch; zij deden zich
gevoelen in eene horizontale en in eene verticale rigting. Te
Samarang en te Bagélèn werd schade aan de gebouwen veroorzaakt.
(Jav. Cour.)
1840. Op den 2'*='» Februarij, des niorgens ten 9 ure, ving eene
uit'barsting van den Gamalama, op Ternate, aan, welke zeer hevig was
en aanhield tot des middags, ten 4 ure, van den daaropvolgenden dag;
zie bladz. 1281. Van dezen dag af stiet de vulkaan 10 dagen achtereen
zware rookwolken uit zijn krater; voor het overige was de natuur
weder tot rust gekeerd.
d840. Ternate. Twaalf dagen na deze uitbarsting, namelijk,
op den 14''"='' Februarij, des nachts ten IS'/j, werd dit eiland
geteisterd. door eene vervvoestende uitbarsting, waardoor de
gansche stad met hare vijfhonderd huizen, ja, zelfs het sterke
fort Oranje, in een puinhoop werd herschapen; dergelijke
schokken herhaalden zich gedurende de maanden Maart, Mei,
en Junij zeer dikwerf. De aarde berstté en braakte water uit.
(Zie een meer omstandig verhaal op bladz. 1282.)
1840. Den 24"™ Mei, des morgens ten 21/2 ure, hervatte de
Goentoer, op Java, zijne werkzaamheid, welke voortduurde tot aan
den avond van dien dag; vergei, bladz. 80.
d8A0. Java. Gedurende den nacht van don 12='"'" November
en op den middag van den 22^'™ daaraauvolgende, werd in
den omtrek van den Gédé eene aardbeving gevoeld.
Hiermede gingen 2 dier uitbarstingen van den Gédé gepaard,